Αυτή η, ας την πούμε, «γιορτή του shopping» θεσπίστηκε το 1932 στις ΗΠΑ από τον πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούσβελτ. Πρωταρχικός στόχος για την καθιέρωσή της «Μαύρης Παρασκευής» ήταν η τόνωση της αγοράς, που ήδη από το 1929 με το ξέσπασμα του Μεγάλου Κραχ, ψυχοραγούσε.

Η «Μαύρη Παρασκευή» είναι η τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου και ακολουθεί τη μεγάλη αμερικανική γιορτή, την Ημέρα των Ευχαριστιών, η οποία γιορτάζεται κάθε χρόνο την τέταρτη Πέμπτη του Νοεμβρίου.

Πώς λοιπόν έγινε η επιλογή της συγκεκριμένης Παρασκευής; Συνέτρεξαν περισσότεροι από ένας λόγοι. Πρώτον η ημέρα αυτή είναι η πρώτη εργάσιμη της εορταστικής σεζόν των καταστημάτων για τα Χριστούγεννα. Αυτός από μόνος του είναι έναν καλός λόγος. Ωστόσο μάλλον ισχύει και ένας ακόμη.

Παραδοσιακά στις ΗΠΑ, την Ημέρα των Ευχαριστιών οι μεγαλουπόλεις ερημώνουν. Οι Βορειοαμερικανοί επιστρέφουν στα πατρικά τους σπίτια ή πηγαίνουν στα εξοχικά τους για να γιορτάσουν με τις οικογένειές τους την ημέρα που ευχαριστούν τον Θεό για τα αγαθά που τους χάρισε η νέα τους πατρίδα.

Η γιορτή αυτή καθιερώθηκε τον 16^ο αιώνα στον Καναδά και τον 17^ο αιώνα στις ΗΠΑ ως φεστιβάλ σοδειάς, ως μια γιορτή δηλαδή, στην οποία οι αγρότες ευχαριστούσαν τον Θεό για τα καλά που τους χάρισε η γη τους – εξ ου και τα συντριπτικά γεύματα με τις γεμιστές γαλοπούλες, τις πατατοσαλάτες, τα καλαμπόκια, τα κάστανα, τα τσάνεϊ κτλ.

Εννοείται πως οι περισσότεροι Βορειοαμερικανοί –όπως κάνουμε και στην Ελλάδα με τις ξέμπαρκες γιορτές μέσα στην εβδομάδα– είτε παρίσταναν τους άρρωστους για να μην δουλέψουν την επομένη της γιορτής, την Παρασκευή, ώστε να γιορτάσουν τετραήμερο μαζί με το Σαββατοκύριακο, είτε έπαιρναν επισήμως άδεια.

Ερημες πόλεις λοιπόν και αγορά σε βαθιά κρίση. Τι θα μπορούσε να τονώσει την τραγική κατάσταση; Μια ημέρα εξωπραγματικών εκπτώσεων. Τόσο εξωπραγματικών, που θα έκαναν τους ελάχιστους που παρέμειναν στις πόλεις (κυρίως για οικονομικούς λόγους) να βγουν στα καταστήματα και να ψωνίσουν αγαθά που σχεδόν τους χαρίζονται.

Φυσικά το μέτρο λειτούργησε. Λειτούργησε διότι τους έκανε όλους χαρούμενους. Οι καταστηματάρχες άρχιζαν επιτέλους να βγάζουν τα πρώτα σπασμένα της χρονιάς. Οσοι ξεμεναν στις πόλεις, μελαγχολικοί λόγω αφραγκίας αλλά και μοναξιάς, ξέδιναν ψωνίζοντας σε αληθινές τιμές ευκαιρίας. Και η χριστουγεννιάτικη περίοδος για την αγορά άρχιζε με μερικά κέρδη.

Γιατί όμως ονομάστηκε «Μαύρη» μια τόσο χαρούμενη Παρασκευή; Και εδώ οι λόγοι είναι δυο-τρεις.

Πρώτον, διότι οι έμποροι στα τεφτέρια τους για πρώτη φορά σημείωναν με μαύρο μελάνι τα έσοδά τους. Το μαύρο μελάνι το χρησιμοποιούσαν για τα κέρδη. Από Ιανουάριο έως και Νοέμβριο κάθε χρονιά χρησιμοποιούσαν κόκκινο, διότι τόσο καιρό τους έπαιρνε να ισοφαρίσουν τα έσοδα με τα έξοδα.

Δεύτερον, διότι, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, τη «Μαύρη Παρασκευή» οι άδειοι δρόμοι των πόλεων μαύριζαν από τον κόσμο και τα αυτοκίνητα που κατευθύνονταν προς τα μαγαζιά για να ψωνίσουν.

Τρίτον επειδή οι εργάτες και οι υπάλληλοι που παρέμειναν στις πόλεις για να δουλέψουν ζητούσαν όλοι άδεια για να πάνε στα καταστήματα και «μαύριζαν» τα απουσιολόγια.

Το 1961, πάντως, έγινε μία προσπάθεια από εμπόρους της Φιλαδέλφειας να αλλάξουν την ονομασία, σε μία πιο ευοίωνη: αντί για «Μαύρη Παρασκευή» σε «Μεγάλη Παρασκευή». Δεν φτούρησε και ξεχάστηκε αμέσως.

Σήμερα τη «Black Friday» ή τη «Μαύρη Παρασκευή» τη γιορτάζουν σε πολλές χώρες: Βρετανία, Γαλλία, Ρουμανία, Ινδία, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, Ολλανδία, Γερμανία, Νότια Αφρική, Ελβετία, Αυστρία, Σουηδία, Δανία, Ιρλανδία, Βολιβία κ.α.

Φέτος για πρώτη φορά η «Μαύρη Παρασκευή» εφαρμόζεται και στην Ελλάδα, την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου, από τα καταστήματα Public καθώς και ορισμένα ακόμη. Αραγε το μέτρο εδώ θα δουλέψει; Πάντως μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ενημέρωση για πρόωρο άνοιγμα των καταστημάτων – όπως γίνεται σε πολλές άλλες χώρες, όπου ο κόσμος στήνεται απ΄έξω σε ουρές για να μπει νωρίς και να προλάβει να βρει αυτά που χρειάζεται. Στην Ελλάδα λοιπόν, στις 25 Νοεμβρίου, τα καταστήματα θα ανοίξουν το πρωί τη συνηθισμένη ώρα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News