Τι να πρωτοπεί κανείς σε ανθρώπους νέους, αισιόδοξους και υπερφιλόδοξους, γεμάτους προσδοκίες για το μέλλον, σε μια ξεχωριστή ημέρα της ζωής τους; Με ποιον τρόπο μια ομιλία για την περιπέτεια της ζωής, την αναπάντεχη επιτυχία αλλά και την απομυθοποίηση όλων αυτών θα μπορούσε να είναι χρήσιμη, σε άνδρες και γυναίκες που βρίσκονται ακόμα στο σημείο εκκίνησης και δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για το πώς θα εξελιχθεί και ποια τροπή θα πάρει η ζωή τους; Αλλά η παράδοση των ομιλιών από επιφανείς προσωπικότητες προς τους απόφοιτους των αμερικανικών πανεπιστημίων εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ενίοτε και διδακτική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ομιλία της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ προς τους απόφοιτους του Χάρβαρντ.

Σήμερα, ενδεχομένως περισσότερο από κάθε άλλη φορά κατά το παρελθόν, η παιδαγωγική αξία ανάλογων ενεργειών είναι κάθε άλλο παρά δεδομένη. Σίγουρα το γεγονός αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να ερμηνευτεί στο πλαίσιο μιας γενικότερης κρίσης αξιών και των προοπτικών που ανοίγονται πάνω στη βάση των αξιών αυτών. Θα μπορούσε να γίνει λόγος για μια πραγματικότητα στο εσωτερικό της οποίας δεν υπάρχουν πλέον άνθρωποι ικανοί να μεταδώσουν τα συναισθήματα που αποκόμισαν από τον πλούτο αλλά και τη θεμελιώδη επισφάλεια της ζωής. Ενώπιον των αυστηρά λογικών επιχειρημάτων μιας τεχνοκρατικής ερμηνείας του βίου, τα συναισθήματα αυτά συχνά αποδεικνύονται άχρηστα. Αλλά σε θεωρητικό επίπεδο, η μετάδοση των όποιων βιωμάτων από τη μία γενιά στην άλλη θα έπρεπε να είναι ανεξάρτητη και να προηγείται κάθε μορφής παιδείας και εκπαίδευσης. Και ενδεχομένως να είναι αυτός ο λόγος που οι Αμερικανοί εξακολουθούν να προσκαλούν τους επιτυχημένους του μάταιου τούτου κόσμου να μιλήσουν στα παιδιά τους.

Το παράδειγμα του Στιβ Τζομπς

Και όσοι από τους εκλεκτούς αυτούς καλεσμένους αντιμετωπίζουν με την απαραίτητη σοβαρότητα και, πρωτίστως, ειλικρίνεια, το όλο ζήτημα, δεν αποκλείεται να προσφέρουν στο ακροατήριό τους νουθεσίες όχι επιτηδευμένες και τετριμμένες αλλά πραγματικά εμπνευσμένες. Όπως συνέβη την 12η Ιουνίου του 2005 όταν ο Στιβ Τζομπς μίλησε στους απόφοιτους ενός άλλου περίφημου αμερικανικού πανεπιστημίου, του Στάνφορντ. Όπως συνέβη και με την Τζ. Κ. Ρόουλινγκ στο Χάρβαρντ.

Ως εκπρόσωποι του ενήλικου κόσμου που απευθύνονται σε νέους ανθρώπους που ξεκινούν να ζήσουν, ο πατέρας του iPhone και η μητέρα του Harrry Potter έπρεπε πρώτα να ξεπεράσουν μια σημαντική δυσκολία. Πέρα από κάποιο σημείο, η εξαιρετική επιτυχία ενδέχεται να διαβρώσει την αξιοπιστία ενός ανθρώπου, υπονομεύοντας το ενσυναίσθημα, την ικανότητα, δηλαδή, να συμμετέχει στις ψυχικές εμπειρίες ενός άλλου, να ζει τρόπον τινά τα βιώματά του. Αμφότεροι οι ομιλητές ξεπέρασαν το εμπόδιο ή μάλλον την τεράστια, αναμφίβολα, απόσταση που τους χώριζε από τους ταπεινούς ακροατές τους ακολουθώντας τον δύσκολο δρόμο της ειλικρίνειας.

Ο Στιβ Τζομπς κατάφερε να αγγίξει το κοινό του όταν επέλεξε να θέσει στον πυρήνα της ομιλίας του το πιο ακατάλληλο ζήτημα για μια γιορτή αποφοίτησης – τον θάνατο και τον πρωταγωνιστικό ρόλο που διαδραματίζει ο θάνατος σε μια ευτυχισμένη και ελεύθερη ζωή. Εξίσου ευφυής υπήρξε και η στρατηγική της Ρόουλινγκ, η οποία μίλησε για ένα θέμα που στη συνείδηση των αποφοίτων του Χάρβαρντ ενδέχεται να προκαλεί περισσότερο ανησυχία και από τον θάνατο – την αποτυχία και τα οφέλη της αποτυχίας. Μόλις επτά χρόνια μετά τη δική της αποφοίτηση, ανέφερε η αγγλίδα συγγραφέας, όλα πήγαιναν στραβά, από τον γάμο της έως την επαγγελματική αποκατάστασή της και καριέρα. Κατέληξε τελικά χωρισμένη, μητέρα ενός παιδιού, άνεργη και πάμπτωχη. «Μπορεί να μην αποτύχετε ποτέ στoν ίδιο βαθμό, αλλά κάποια αποτυχία στη ζωή είναι αναπόφευκτη. Είναι αδύνατο να ζήσετε χωρίς να αποτύχετε σε κάτι, εκτός αν ζείτε τόσο προσεκτικά ώστε ίσως να μην έχετε ζήσει καθόλου – οπότε αποτυγχάνετε εξ αρχής», πρόσθεσε.

Αλλά εάν η ζάπλουτη σήμερα, Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, με τις πωλήσεις των βιβλίων της να ξεπερνούν τα 400 εκατομμύρια αντίτυπα περιοριζόταν στην αποτυχία καθαυτή, σίγουρα θα χαρακτηριζόταν από το απαιτητικό και υπεροπτικό ακροατήριό της τουλάχιστον γραφική. Το θετικό όσον αφορά την αποτυχία είναι ότι αποτελεί μια ιδανική αφορμή για να ξεκινήσει κανείς μια διαδικασία ενδοσκόπησης. Η νεαρή γυναίκα που έβλεπε τους μεγαλύτερους φόβους της να γίνονται πραγματικότητα, δίχως να το θέλει και δίχως να το αξίζει, κατέληξε τελικά να είναι πιο ελεύθερη. Λόγω των αλλεπάλληλων αποτυχιών. Αλλά από τι απελευθερώνει κάποιον η αποτυχία; «Έπαψα να αυταπατώμαι θεωρώντας πως είμαι κάτι που δεν ήμουν», προσδιόρισε η Ρόουλινγκ, υποστηρίζοντας πως η αποτυχία αναδεικνύει όλα όσα πραγματικά έχουν σημασία στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Και στην δική της περίπτωση σημασία είχε η συγγραφή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News