Ο πατέρας του Βαντίμ Γεβντοκιμένκο, Ολέκσιι, εργαζόταν στο γκαράζ του στην Μπούτσα, όταν τα ρωσικά τανκς εισέβαλαν στις 3 Μαρτίου 2022.

Ο Γεβντοκιμένκο έπαιρνε συνέχεια τηλέφωνο προσπαθώντας να επικοινωνήσει με τον πατέρα του, αλλά αυτός δεν απάντησε ποτέ. Κάποια στιγμή, το κινητό του Ολέκσιι έκλεισε.

Ο Βαντίμ έφυγε από την πόλη, την τελευταία στιγμή, αν και απρόθυμα, καθώς διαδίδονταν τα νέα για τη σύλληψη, τα βασανιστήρια και τη δολοφονία πολιτών από τους ρώσους εισβολείς.

Κάποια στιγμή, συνειδητοποίησα ότι το τηλέφωνο του πατέρα μου είχε πέσει σε ρωσικά χέρια, δήλωσε στους Times. Πέρασαν εβδομάδες μέχρι να μάθει για την τύχη του πατέρα του.

Ρώσοι στρατιώτες και μισθοφόροι της Ομάδας Βάγκνερ είχαν μαζέψει όσους θεωρούσαν ύποπτους για ακτιβιστική δράση, τους φυλάκισαν στο υπόγειο του γκαράζ και τους έριξαν βενζίνη πριν τους βάλουν φωτιά.

Συνολικά, 458 πτώματα αμάχων βρέθηκαν στην Μπούτσα, όταν οι Ρώσοι αποσύρθηκαν από την πόλη, τον επόμενο μήνα, αφού απέτυχαν να καταλάβουν το Κίεβο, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση.

Ορισμένα πτώματα βρέθηκαν σε ομαδικούς τάφους, άλλα απλά κείτονταν στους δρόμους, όπου είχαν πυροβοληθεί.

Κάποιοι βρέθηκαν να έχουν εκτελεστεί μαζικά: με δεμένα μάτια, τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη τους και με έναν μόνο πυροβολισμό στο κεφάλι ή στο στήθος.

Χρειάστηκε να περάσουν μήνες μέχρι να αναγνωριστεί επίσημα ο πατέρας του Βαντίμ, που είχε καεί στο υπόγειο του γκαράζ.

Ο Ολέκσιι είχε ταφεί σε ένα τμήμα του νεκροταφείου της Μπούτσα που προορίζεται για τους άγνωστους νεκρούς, με έναν αριθμό -320- στη θέση του ονόματός του. Μόνο τώρα ο τάφος του μπορεί να επισημανθεί και να του αποδοθούν οι δέουσες τιμές.

Οι φόβοι ότι το ειρηνευτικό σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ θα επιβάλει στην Ουκρανία μία συμφωνία που θα ευνοεί τη Ρωσία, έχουν ανοίξει ξανά παλιές πληγές στην πολύπαθη Μπούτσα, την πρώτη ουκρανική πόλη που απελευθερώθηκε από την κατοχή του Κρεμλίνου, όπου ο πλανήτης ανατρίχιασε όταν διαπίστωσε τη σφαγή των αμάχων.

Η ειρήνη και η δικαιοσύνη δεν πάνε πάντα μαζί σε τέτοιου είδους διαπραγματεύσεις, σημειώνουν οι Times και ο Γεβντοκιμένκο και άλλοι κάτοικοι πιστεύουν ότι ο Πούτιν θα πιέσει για την εγκατάλειψη των ερευνών για εγκλήματα πολέμου ως προϋπόθεση οποιασδήποτε συμφωνίας.

Η ανακάλυψη της σφαγής στην Μπούτσα, που είχε σοκάρει όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά και όλη τη Δύση, ήταν η αιτία που σταμάτησαν οι πρώτες προσπάθειες για διαπραγματεύσεις, όταν ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, συντετριμμένος, περιόδευσε στην πόλη, τον Απρίλιο του 2022.

«Αυτά είναι εγκλήματα πολέμου και θα αναγνωριστούν από τον κόσμο ως γενοκτονία», δήλωσε τότε ο Ζελένσκι.

«Είναι πολύ δύσκολο να μιλήσεις (με τους Ρώσους) όταν βλέπεις τι έχουν κάνει εδώ. Οσο περισσότερο η Ρωσική Ομοσπονδία καθυστερεί τη διαδικασία διαπραγμάτευσης, τόσο χειρότερα είναι γι’ αυτούς και γι’ αυτή την κατάσταση και γι’ αυτόν τον πόλεμο», είχε πει ο ουκρανός πρόεδρος.

Οι διαπραγματεύσεις δεν συνεχίστηκαν ποτέ μετά την Μπούτσα, η οποία στάθηκε απόδειξη των τρομακτικών εγκλημάτων πολέμου που διέπραξαν οι δυνάμεις του Πούτιν στην Ουκρανία.

Ο Καρίμ Χαν, ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, επισκέφθηκε την Μπούτσα αμέσως μετά, για να δει την εκταφή των πτωμάτων από τον ομαδικό τάφο που είχε ανοίξει πίσω από την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα.

Ο ουκρανός ειδικός εισαγγελέας για εγκλήματα πολέμου είναι αυτός που ανέλαβε τον κύριο όγκο των υποθέσεων που σχετίζονται με την Μπούτσα και άλλες ρωσικές θηριωδίες.

Η εξεύρεση δικαιοσύνης είναι ένα πολύπλοκο έργο. Ως μία από τις πρώτες έρευνες για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία, έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στον εντοπισμό των ρωσικών μονάδων που συμμετείχαν στη σφαγή της Μπούτσα.

Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς που εντοπίστηκαν, παραμένουν εκτός της εμβέλειας της δικαιοσύνης. Μόνο ένας στρατιώτης κατηγορήθηκε για εγκλήματα πολέμου στην Μπούτσα, αφού πιάστηκε τυχαία στη Χερσώνα κατά τη διάρκεια της χαοτικής αποχώρησης των ρωσικών δυνάμεων στα τέλη του 2022, σύμφωνα με τους Times.

Μετά από ένα τέτοιο τραύμα, δεν μπορεί να υπάρξει συγχώρεση, δήλωσε ο Γεβντοκιμένκο, και δεν υπάρχουν τα μέσα για την συλλογική θεραπεία της κοινότητας.

Ο Βαντίμ εκπροσωπεί τους συγγενείς των θυμάτων και ξεναγεί αμερικανούς γερουσιαστές και άλλους ξένους επισκέπτες υψηλού προφίλ στην πόλη, όπου τους περιγράφει σκηνές από τη σφαγή: «Εγιναν πράγματα που δεν μπορείτε να φανταστείτε. Ενας άνθρωπος που βασανίστηκε και αφέθηκε να πεθάνει, έχασε όλα τα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών του από κρυοπαγήματα. Ενας άνδρας που αναγκάστηκε να σκοτώσει τον ίδιο του τον φίλο, πετώντας του μια χειροβομβίδα, και μετά τον ανάγκασαν να μαζέψει κομμάτια από το σώμα του. Μια γυναίκα της οποίας ο γιος σκοτώθηκε μπροστά στα μάτια της και στη συνέχεια κομματιάστηκε. Οι ρώσοι στρατιώτες έπαιξαν ποδόσφαιρο με το κεφάλι του».

Μέχρι σήμερα, πολλοί στην Μπούτσα δεν συζητούν για το τι συνέβη, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να ξεχάσουν. Αλλοι, μην μπορώντας να διώξουν τις αναμνήσεις, έχουν φύγει.

«Εγώ όμως πρέπει να μείνω για να προσπαθήσουμε να θεραπεύσουμε αυτή την κοινότητα. Είναι ζωτικής σημασίας να ακουστούμε και να βρούμε δικαιοσύνη, όσος χρόνος και αν χρειαστεί», δήλωσε ο Γεβντοκιμένκο.

Στο γραφείο του Γιούρι Μπελούσοφ, του επικεφαλής εισαγγελέα εγκλημάτων πολέμου της Ουκρανίας, η δουλειά δεν τελειώνει ποτέ. Μέχρι σήμερα, έχει υπό διερεύνηση 151.651 υποθέσεις εγκλημάτων πολέμου.

Ο Ρώσος που συνελήφθη στη Χερσώνα είναι ο μόνος που έχει καταδικαστεί μέχρι στιγμής για την Μπούτσα. Ο αριθμός των υπόπτων για εγκλήματα πολέμου ανέρχεται σε 786, ενώ σε 577 έχουν απαγγελθεί κατηγορίες.

«Καταλαβαίνουμε ότι η παύση αυτών των υποθέσεων θα ήταν στο τραπέζι για τη Ρωσία [στις ειρηνευτικές συνομιλίες]», δήλωσε ο Μπελούσοφ.

«Αλλά δεν μπορώ να πιστέψω ότι η Ουκρανία θα τα εγκατέλειπε αυτά. Η Ουκρανία πρέπει να βρει τον κατάλληλο τρόπο για να προχωρήσουν οι υποθέσεις. Κανείς δεν πρέπει να συγχωρεί εκ μέρους των θυμάτων, κανείς δεν έχει αυτό το δικαίωμα. Η κλίμακα είναι ασύγκριτη και η συγχώρεση δεν είναι αυτό που περιμένουμε».

Ο Τζέρεμι Πίτσο είναι καναδός νομικός εμπειρογνώμονας που βρίσκεται στην Ουκρανία για να υποστηρίξει τις έρευνες. Χωρίς μια σωστή, ανεξάρτητη δικαστική διαδικασία, τόνισε, μιλώντας στους Times, η Ουκρανία δεν θα ανακάμψει ποτέ πλήρως.

«Δεν μπορείς πραγματικά να έχεις ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη με οποιονδήποτε ουσιαστικό τρόπο», δήλωσε. «Η λειτουργία της δικαιοσύνης είναι να δώσει σε μια κοινότητα που έχει υποστεί τραύμα, τα μέσα για να παράσχει κάποιου είδους αποζημίωση και αποκατάσταση. Η ουκρανική κοινότητα έχει υποστεί πραγματικά φρικτό, διαρκές τραύμα εδώ και τρία χρόνια. Πολλά έρχονται ακόμη στο φως. Δεν έχουμε δει ακόμα ούτε τα μισά».

Τα εγκλήματα πολέμου που ενδέχεται να συνεχιστούν στην κατεχόμενη από τη Ρωσία ανατολική Ουκρανία μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία, θα ήταν ακόμη πιο δύσκολο να ερευνηθούν.

«Είναι κυρίαρχο προνόμιο της Ουκρανίας να αποφασίσει αν θέλει ή όχι να συνεχίσει τη δίωξη και τη διερεύνηση διεθνών εγκλημάτων», είπε. «Θέλουν να το κάνουν -είναι απαραίτητο. Βλέπουμε τι συμβαίνει σε ζώνες συγκρούσεων όπου δεν γίνεται αυτό, το τραύμα γενεών στο οποίο οδηγεί. Δεν ανακάμπτουν ποτέ».

Ο Μπελούσοφ συγκεντρώνει στοιχεία για τη μεγαλύτερη υπόθεση από όλες: εναντίον των ηγετών της Ρωσίας για το έγκλημα της επίθεσης, «το προπατορικό αμάρτημα» που άνοιξε τον δρόμο για τις μετέπειτα φρικαλεότητες. Αυτό είναι πιθανό να γίνει με τη μορφή ειδικού δικαστηρίου, κάτι που εξακολουθεί να πιστεύει ότι πρέπει να συμβεί.

Ο Γεβντοκιμένκο, ο οποίος εξακολουθεί να περιμένει την ημέρα που ο τάφος του πατέρα του θα σημανθεί με την ονομαστική ταφόπλακα που του αξίζει, υποψιάζεται ότι γνωρίζει τον δολοφόνο του από τις υποκλοπές των Ουκρανών, στις οποίες οι ρώσοι στρατιώτες αναγνωρίζονταν από τα διακριτικά τους και παραδέχονται τις σφαγές. «Ξέρω ότι η δικαιοσύνη δεν θα φέρει πίσω τον πατέρα μου», είπε. «Αλλά πρέπει να αποδοθεί».

Ακόμη και σήμερα, λόγω του υψηλού προφίλ του, ο ίδιος δέχεται καθημερινά απειλές θανάτου από Ρώσους και προειδοποιήσεις ότι θα τον ξεχωρίσουν και θα τον σκοτώσουν «όταν» -και όχι αν- επιστρέψει ο αναζωογονημένος ρωσικός στρατός.

«Η δικαιοσύνη είναι το τελευταίο όπλο που έχουμε», τόνισε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News