Ορισμένοι ζουν ακόμη και απολαμβάνουν τη συνταξιοδότησή τους από το ρωσικό κράτος, άλλοι έχουν πεθάνει από φυσικά αίτια. Οσον καιρό εργάστηκαν στο εξωτερικό για λογαριασμό των σοβιετικών (και, μετά το 1991, των ρωσικών) μυστικών υπηρεσιών περνούσαν σαν απλοί άνθρωποι, σαν γείτονες της «διπλανής πόρτας» κ.λπ., ζώντας κανονική ζωή χωρίς εξτρεμισμούς, ασκώντας συνηθισμένα επαγγέλματα.

Επρεπε η ρωσική κυβέρνηση να ανοίξει τα κιτάπια του βαθέος κράτους (το οποίο επιβιώνει παντού και πάντα των πολιτειακών αλλαγών) ώστε να αξιωθεί ο κόσμος να μάθει τα πραγματικά ονόματά τους και τις αληθινές ασχολίες τους: οι τύποι ήταν σοβιετικοί/ρώσοι κατάσκοποι. Τώρα είναι άχρηστοι, άρα δεν βλάπτει να τους μάθουμε και εμείς. Μας τους συστήνει, λοιπόν, η ιταλική Corriere della Sera.

Οι πράκτορες της ΕΣΣΔ στέλνονταν στο εξωτερικό κατόπιν ειδικής προετοιμασίας ώστε να λογαριάζονται από τους εκάστοτε ντόπιους ως ντόπιοι – αυτός ήταν ο απαράβατος επιχειρησιακός κανόνας, είτε οι πράκτορες θα δρούσαν στην Ιαπωνία είτε στις ΗΠΑ είτε στη Δυτική Ευρώπη.

Διέτρεξαν χιλιόμετρα κοπιώδους και αγωνιώδους εργασίας με διπλο-τρίδιπλες ταυτότητες ώσπου να τερματίσουν τη λαμπρή δημοσιοϋπαλληλία τους με ένα μετάλλιο καρφιτσωμένο στο αριστερό πέτο του σακακιού τους σαν αναγνώριση των υπηρεσιών τους και σαν ηθική ανταμοιβή τους (οι κατάσκοποι ήταν στα κατώτερα κλιμάκια της νομενκλατούρας, εκεί όπου τα λεφτά δύσκολα κατηφόριζαν).

Ενας συνάδελφός τους, ωστόσο, καζάντισε: τον έλεγαν (και τον λένε) Βλαντίμιρ Πούτιν.

Πώς χτίζεται ο πράκτορας

Ο Ανατόλιεβιτς Σεφτσένκο, με αρχιτεκτονικές σπουδές, προσχώρησε στην KGB το 1963, πάνω στη βράση του Ψυχρού Πολέμου. Επί δύο έτη οι προϊστάμενοί του «έχτιζαν» την προσωπικότητά του ως κατασκόπου, μαθαίνοντάς του τα κόλπα της δουλειάς, διδάσκοντάς του τεχνάσματα και μεθόδους επικοινωνίας. Το 1969 άρχισαν οι αποστολές του στο εξωτερικό. Το 2001 εκρίθη «τελειωμένος», αλλά διετάχθη να μείνει stand-by (δηλαδή «με το όπλο παρά πόδα», όπως θα έλεγε και ο ημέτερος Νίκος Ζαχαριάδης).

Ο Ιβάνοβιτς Κιμ, κορεατικής καταγωγής, γνώστης της Ισπανικής, επέδειξε «θάρρος και τόλμη» λένε τα αρχεία. Είχε δουλέψει υπογείως πολύ καιρό και με ζήλο, ώσπου σκοτώθηκε άδοξα σε τροχαίο, το 1998.

Ο Ανατόλι Βάσενκοφ επιστρατεύτηκε το 1996. Οι υπηρεσιακές κρίσεις για αυτόν ήταν εξαιρετικές: «Ειλικρινής, μετριοπαθής, δουλευταράς». (Παράδοξο: φαίνεται ότι, στα μάτια των προϊσταμένων του, ακόμη και η αποκαλυπτική ειλικρίνεια είναι προσόν για τον καθ’ έξιν και κατ’ επάγγελμα ψευδόμενο.) Επίσης: «Σίγουρα έξυπνος». Το 2010 εντοπίστηκε από το FBI. Είχε πάρει την ταυτότητα ενός ουρουγουανού φωτογράφου (Χουάν Λαζάρο) και είχε δράσει στη Νέα Υόρκη μαζί με τη σύζυγό του. Απελάθηκαν και οι δύο στη Ρωσία με τη μέθοδο της ανταλλαγής κατασκόπων, η οποία δεν έχει αποσυρθεί από το «οπλοστάσιο» των μυστικών υπηρεσιών, αν και δεν ζούμε στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Τα δύο τέκνα του ζεύγους Βάσενκοφ έμειναν στις ΗΠΑ.

Ενα δεύτερο ζεύγος σοβιετικών/ρώσων κατασκόπων έδρασε τις δεκαετίες του ’70 και του ’80: η Ταμάρα και ο Βιτάλι Νέτιξα, ισπανομαθείς. Εκπαιδεύτηκαν με ειδική φροντίδα, από το 1972 μέχρι το 1978. Οι αποστολές τους αφορούσαν «χώρα υψηλού κινδύνου». Τιμήθηκαν από τη Ρωσία με προαγωγές στη στρατιωτική ιεραρχία, μέχρι του βαθμού του συνταγματάρχη.

Την ανάλογη διαδρομή έκανε ο Βλαντίμιρ Λόκοφ, στρατολογημένος στην υπηρεσία από τη δεκαετία του 1960. Εδρασε σε Ασία την Ευρώπη. Ο συνταγματάρχης Αλεξέβιτς Νιούκιν κατασκόπευσε στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου, μέχρι το 1986, δουλεύοντας σε 18 χώρες, μαζί με τη σύζυγό του Λουντμίλα. Προδόθηκαν από συντροφικό χέρι: τους κάρφωσε στους Δυτικούς ένας ανώτερος αξιωματούχος της KGB που αυτομόλησε…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News