Οι φίλοι μου που ζωγραφίζουν, λένε ότι ζηλεύουν που μπορώ να εκφράζομαι με λόγια. Εγώ, πάλι, ζηλεύω την τέχνη να δημιουργείς με δυο πινελιές αισθήματα και όνειρα. Αυτό σκέφτομαι χαζεύοντας τη νέα έκθεση του Γιάννη Στεφανάκι, με τίτλο “Ζωγραφίζοντας τον λόγο”, μια σειρά από έργα που προέκυψαν με αφορμή το βιβλίο του Διονύση Παπακώστα “Ο Πελαργός και ο Ερμής” (εκδόσεις Πλέθρον).

Κοιτάζω τους πίνακες και είναι φανερά τα σύμβολα, με τα οποία παίζει τα τελευταία χρόνια: ένα δεμένο σύννεφο, ένα μισοφέγγαρο, μια μπάλα, η βροχή… και η ανθρώπινη φιγούρα που ισορροπεί παράξενα ανάμεσα στον ρεαλισμό και την ψευδαίσθηση. Οι “εμμονές” των καλλιτεχνών δεν χρειάζεται να αναλύονται, ο ρόλος τους είναι να μας προκαλούν συγκινήσεις, χωρίς να χρειάζονται εξηγήσεις. Αυτό λέω στον Γιάννη και χαίρεται: “Ναι, μου αρέσει να ακούω διάφορες εκδοχές και αναγνώσεις των έργων μου, παρά να ερμηνεύω εγώ τα σύμβολα που βλέπουν”.

Πώς συνομιλεί ένας ζωγράφος με το έργο ενός λογοτέχνη;

Σίγουρα όχι εικονογραφώντας το βιβλίο. Μέσα σ΄αυτό συναντάω την έννοια “παιδικότητα”, αλλά παράλληλα με απασχολεί το παιδί μέσα στον ενήλικα στο σήμερα, οι σημερινοί του φόβοι… Μετά, είναι πάντα παρούσα η έννοια της ”φυγής” του ανθρώπου: από μια πόλη,από τη μοναξιά του, δεν ξέρω κι εγώ ακριβώς. Πάντα με έλεγαν και λίγο παραμυθά…

Δεν μπορεί κάποιος να αποφύγει την ερώτηση περί Κρίσης, σήμερα. Τι έφταιξε λες για τα χάλια μας;

Πιστεύω κι εγώ ότι η κρίση είναι πολιτιστική κατά βάθος. Αν ο άνθρωπος ήταν ψαγμένος, αν δεν έμενε στην επιφάνεια, δεν θα φτάναμε εδώ. Αυτό το “ας βολευτώ τώρα εγώ και μετά βλέπουμε” μας έφαγε. Ένα ολόκληρο σύστημα μας εκπαιδεύει στο “ο,τι φάμε, ότι πιούμε …”. Φταίμε, αλλά φταίνε περισσότερο αυτοί που ο ρόλος τους είναι να διαπαιδαγωγούν.

Και η Τέχνη; Η διανόηση; τι ρόλο θα μπορούσε να παίξει;

Πάντα αναρωτιόμουν πώς στη Γερμανία της κλασσικής μουσικής και της λογοτεχνίας, άνθισε ένας Φύρερ; Κι αυτό με ανησυχεί σήμερα. Πώς θα γίνει ώστε η μεσαία τάξη να μην πάρει ανάποδες κα το γυρίσει σε φασιστικές νοοτροπίες. Διότι εκεί πάει πια το πράγμα. Να υπάρχουν μόνο δύο τάξεις: ή πολύ πλούσιος ή πολύ φτωχός.

Ή Γκστάαντ δηλαδή ή χωριό;

Είναι δύσκολο πια να γυρίσει κανείς στο χωριό. Μπορεί να το λέει σαν ευχή, αλλά δεν μπορεί να το το ζήσει. Αυτό είναι το ζόρικο. Ούτε στην πόλη μπορεί να ζήσει,ούτε στο χωριό να γυρίσει.

Και η Τέχνη μέσα σ' όλο αυτό το σκηνικό τι ρόλο μπορεί να παίξει; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;

Επιγραμματικά θα έλεγα ότι χρειάζονται χαρισματικοί άνθρωποι να πιάσουν το σφυγμό της εποχής. Ο Αναγνωστάκης έλεγε ότι “κανένας στίχος δεν έχει γκρεμίσει καθεστώτα”! Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να σώσει κανέναν. Προσπαθεί μέσα από την τέχνη του να σώσει πρώτα, αν τα καταφέρει, τον εαυτό του, αλλά αν η Τέχνη του είναι δυνατή, θα ακουμπήσει κι άλλους ανθρώπους.

Πρόσφατα εκδόθηκε και μια ποιητική συλλογή σου (“Το καρφί του χρόνου”, εκδόσεις Γαβριηλίδης). Πώς συνομιλούν οι διάφορες μορφές τέχνης;

Μπορεί κανείς να γράφει σαν να ζωγραφίζει ή να ζωγραφίζει σαν ποιητής. Η Τέχνη είναι το βλέμμα που έχεις στα πράγματα, είναι μικρόβιο, δαίμονας. Ο Καντίσκυ ήταν καταπληκτικός μουσικός, ο Κούνδουρος ζωγράφιζε πριν τη σκηνοθεσία, ο Γκριναγουέι στις ταινίες του είναι ένας καταπληκτικός εικαστικός. Για να μη μιλήσω για την περίπτωση Ρεμπώ, που είχε προλάβει να διαβάσει μέχρι τα 19 του απίστευτα πράγματα. Πιστεύω ότι δεν σου φτάνει μια ζωή για να εμβαθύνεις σε μια μορφή τέχνης. Απλά εστιάζεις σε μια ιδιότητα (ζωγράφος, ποιητής, μουσικός) και μ αυτή την ιδιότητα προσπαθείς να “μιλήσεις” κι αλλιώς. Η Τέχνη είναι τρόπος να ζεις, να ψάχνεις και να ανακαλύπτεις τα πράγματα, δεν είναι επαγγελματική ταυτότητα.

Να κλείσουμε με μια ευχή για το 2011;

Να βρούμε την αισιοδοξία μας ως λαός. Αλλά όχι παθητικά. Να γίνουμε μαχόμενα αισιόδοξοι.

Περισσότερα στο εξαιρετικής αισθητικής site του ζωγράφου

INFO: “Ζωγραφίζοντας τον Λόγο”
Χώρος Τέχνης: “Εκφραση” της Γιάννας Γραμματοπούλου
Βαλαωρίτου 9α, Αθήνα
'Εως 8 Ιανουαρίου 2011
Τρίτη – Παρασκευή 11.00 – 2.00, 6.00 – 9.00
Σάββατο : 11.00 – 2.00. Κυριακή και Δευτέρα κλειστά.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News