Όταν διάβασα την είδηση του θανάτου τής Maya Plisetskaya, το μυαλό μου δε φτερούγισε στον χορό της. Πήγε κατευθείαν λίγους μήνες πίσω, όταν ματαιώθηκε -για δεύτερη φορά- το πολυαναμενόμενο γκαλά χορού στο Ηρώδειο, προς τιμή της. Μια παράσταση χορού που είχε διοργανωθεί με χορευτές που επέλεξε η ίδια για το ταλέντο και την τεχνική τους. Αυτή η συνάντηση παλιάς και νέας γενιάς, η παράδοση της σκυτάλης, υπό τις επευφημίες ενός ανυπόμονου κοινού, δεν έγινε ποτέ. Δε δόθηκε ούτε σε εκείνους ούτε σε εμάς τους ταπεινούς θνητούς η δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με την αύρα της, να της πούμε αντίο χαρίζοντάς της ένα παρατεταμένο χειροκρότημα. Χωρίς να ξέρουμε πως αυτό θα ήταν και το τελευταίο.

Η Maya έφυγε πλήρης ημερών κι έχοντας ζήσει τη ζωή που ποθεί κάθε χορευτής. Κι ας μην ήταν, πριν ξεκινήσει την καριέρα της, παρά μια τρομαγμένη έφηβη με πατέρα δολοφονημένο από τις σταλινικές εκκαθαρίσεις και μητέρα εξορισμένη σε γκουλάγκ. Τα μπαλέτα Μπολσόι υπήρξαν για τη μικρή εβραιοπούλα καταφύγιο και ο χορός η μεγάλη απόδραση. Την πρώτη της παράσταση την έδωσε στα έντεκά της χρόνια, έχοντας ως δασκάλα της την κορυφαία Elizaveta Pavlovna Gerdt και δεν σταμάτησε να χορεύει, για λογαριασμό των Μπολσόι, μέχρι το 1990. Η ίδια ήταν μια ξεχωριστών ικανοτήτων μπαλαρίνα. Οι δυνατότητες αυτές της επέτρεψαν, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να αποχωριστεί το corps de ballet και να επιβληθεί ως σολίστ. Φυσικά, η καταγωγή της δεν έπαψε να αποτελεί στίγμα: δεν της επιτρεπόταν να συμμετέχει σε παραστάσεις του εξωτερικού για, περίπου, δεκαέξι χρόνια. Αυτό όμως δεν σταμάτησε την Plisetskaya ούτε από το να αναδειχτεί σε αγαπημένη του κοινού στη Σοβιετική Ένωση, ούτε από το να πάει κόντρα στο σύστημα, δίνοντας μια από τις πιο ιδιαίτερες παραστάσεις της Λίμνης των Κύκνων. Τότε οι θεατές κατενθουσιασμένοι προσπαθούσαν να την χειροκροτήσουν, αλλά οι άνθρωποι της KGB τούς έπιαναν τα χέρια και τους έσερναν έξω, με την απειλή της σύλληψης. Μα η μαγεία της Plisetskaya στάθηκε αδύνατο να νικηθεί. Το θέατρο, σύσσωμο μετά από λίγο, της απέδωσε τις τιμές που της άξιζαν, φωνάζοντας το όνομά της.

Θυμάμαι ακόμη τη δασκάλα μου τη Mioara, να μας λύνει τις κορδέλες από τις pointe τρίβοντας τα πονεμένα μας δάχτυλα και να μας μιλά για την κορυφαία πρίμα μπαλαρίνα όλων των εποχών. Κρατώντας στα χέρια ένα ξεθωριασμένο λεύκωμα με τις φωτογραφίες τής Plisetskaya να αναλύει την άφταστη τεχνική της, το απίστευτο ύψος των αλμάτων της και την ελαστικότητα της πλάτης της. Κι εμείς, με ορθάνοιχτα από θαυμασμό μάτια, να μαθαίνουμε για το adagio και το allegro, στα οποία διέπρεπε η θεατρικά δραματική Maya όταν όλοι οι άλλοι χορευτές αποτύγχαναν. Και να ονειρευόμαστε: Ότι θα πετυχαίναμε στις εξετάσεις της Λυρικής κι ότι θα έγραφε κάποτε και για εμάς ένας διάσημος ιστορικός χορού αυτό που είπε ο Vadim Gaevsky για Εκείνη: «Ξεκίνησε δημιουργώντας ένα δικό της στυλ και κατέληξε να δημιουργήσει ένα δικό της θέατρο».

Δεν ξέρω τι να πρωτοσχολιάσει κανείς από τις παραστάσεις της. Καλύτερα να μην πω για αυτά που χόρεψε και που θα τα γράψουν άλλοι. Ας μείνω σε αυτόν τον ρόλο που δεν υποδύθηκε ποτέ. Αυτόν της απλοϊκής Ζιζέλ. Διότι δεν ταίριαζε στην ιδιοσυγκρασία της, στον χαρακτήρα που ορμούσε στη σκηνή και κατακτούσε τα πάντα. Σκέφτομαι, τώρα που κοιτώ για πολλοστή φορά στο youtube το περίφημο pas de deux της στον ρόλο του Μαύρου Κύκνου τo 1973, ότι η Maya σάρωνε διότι δε φοβόταν τη διαφορετικότητα. Γιατί αυτή ενώνει. Δε χωρίζει. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News