Πριν από 111 χρόνια συνέβη ένα από εκείνα τα γεγονότα που η αντικειμενική τους βαρύτητα δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να συγκριθεί με τις τεράστιες επιπτώσεις που κατέληξαν να έχουν – ούτε να τις δικαιολογήσει.

Τα Βαλκάνια, ήδη από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, αποτελούσαν μια περιοχή «υψηλού κινδύνου», θα μπορούσαμε να πούμε. Η αργή αλλά σταθερή αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η ανάπτυξη του εθνικισμού στην Ευρώπη είχαν αρχίσει να επηρεάζουν έντονα τους λαούς που ζούσαν υπό οθωμανικό ζυγό και κατοικούσαν στη Βαλκανική χερσόνησο.

Οι εθνικοαπελευθερωτικές επαναστάσεις που ξεκίνησαν να ξεσπούν στις αρχές του 19ου αιώνα είχαν ως αποτέλεσμα να «ανακατεύεται» συνεχώς η τράπουλα στην περιοχή. Ελληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι και Μαυροβούνιοι επεδίωκαν την ανεξαρτησία τους, τη δημιουργία δικών τους εθνικών κρατών και την προσάρτηση σε αυτά όσο το δυνατόν περισσότερων εδαφών, που μέχρι τότε ανήκαν στην παρακμάζουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ο Ρωσοτουρκικός Πόλεμος του 1878 και οι διευθετήσεις που ακολούθησαν στο Συνέδριο του Βερολίνου την ίδια χρονιά, άφησαν επί της ουσίας τους πάντες δυσαρεστημένους. Η «αιώνια διευθέτηση» του βαλκανικού ζητήματος, που ισχυριζόταν ο Μπίσμαρκ ότι επετεύχθη το 1878, κράτησε όλα κι όλα επτά χρόνια, με τη Βουλγαρία να προσαρτά πραξικοπηματικά το 1885 την Ανατολική Ρωμυλία.

Στις αρχές του 20ού αιώνα η επανάσταση του Ιλιντεν και στη συνέχεια ο Μακεδονικός Αγώνας έκαναν φανερό για ακόμα μία φορά ότι η κατάσταση στα Βαλκάνια μύριζε μπαρούτι. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο «Μεγάλος Ασθενής», όπως ονομαζόταν τότε, ψυχορραγούσε και τόσο οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής όσο και οι βαλκάνιοι λαοί γνώριζαν ότι η διάλυση και ο διαμελισμός της ήταν θέμα χρόνου.

Τον Οκτώβριο του 1908 η Βοσνία και η Ερζεγοβίνη προσαρτήθηκαν βίαια από την Αυστροουγγαρία και σύντομα ξεκίνησαν να εκδηλώνονται εθνικιστικά κινήματα από σέρβους εθνικιστές. Στόχος αυτών των κινημάτων ήταν να αποσχιστούν οι νότιες σλαβικές επαρχίες της Αυστροουγγαρίας από την Αυτοκρατορία και να αποτελέσουν μέρος μιας Μεγάλης Σερβίας.

Το 1912-1913, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι άλλαξαν τον χάρτη των Βαλκανίων, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία να χάνει σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά εδάφη της, εκτός από την Κωνσταντινούπολη. Τα νέα εδαφικά δεδομένα για τις χώρες της Βαλκανικής δεν επηρέαζαν μόνο τις ίδιες και την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά και τις Μεγάλες Δυνάμεις, που έπρεπε να επαναπροσδιορίσουν τη στρατηγική τους στην περιοχή.

Αφενός λοιπόν τα εθνικιστικά κινήματα βρίσκονταν σε έξαρση, αφετέρου οι ισορροπίες ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής ήταν αρκετά εύθραυστες, όταν ένα περιστατικό που συνέβη σε μια μικρή γωνιά των Βαλκανίων έμελλε να αλλάξει τη μοίρα της ανθρωπότητας.

Το ημερολόγιο έγραφε 28 Ιουνίου 1914 όταν, κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης στο Σεράγεβο, την πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, ο διάδοχος του θρόνου της Αυστροουγγαρίας Φραγκίσκος Φερδινάνδος και η σύζυγός του Σοφία δολοφονήθηκαν από σέρβους εθνικιστές.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν συνέβησαν με εκπληκτική ταχύτητα. Η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία, ενώ η Ρωσία, υποστηρίζοντας τη Σερβία, κήρυξε τον πόλεμο στην Αυστροουγγαρία. Ακολούθησε η εμπλοκή της Γερμανίας στο πλευρό της Αυστροουγγαρίας, αλλά και της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας ως συμμάχων της Ρωσίας.

Μέσα σε λίγες ημέρες ο Μεγάλος Πόλεμος ήταν γεγονός και το φιτίλι είχε ανάψει στην «πυριτιδαποθήκη» της Ευρώπης, τα Βαλκάνια.

Οι σφαίρες που δολοφόνησαν τον διάδοχο του θρόνου της Αυστροουγγαρίας και τη σύζυγό του στα τέλη Ιουνίου του 1914 στο Σεράγεβο συνέχισαν να σκοτώνουν επί τέσσερα ολόκληρα χρόνια εκατομμύρια ανθρώπους, σε έναν πόλεμο που δεν είχε προηγούμενο, αλλά που, δυστυχώς, οι πληγές που άφησε πίσω του θα κακοφόρμιζαν και λίγα χρόνια αργότερα θα γεννούσαν και δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News