Ζάλη προκαλούν οι χειρισμοί της ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού για το ζήτημα της επένδυσης στο Ελληνικό. Συνεχείς αλλαγές, παρεμβάσεις, αποφάσεις που πηγαίνουν, έρχονται, αποσύρονται, σύγχυση, συζητήσεις που βγαίνουν από τον προγραμματισμό και πάνε στις καλένδες με τελικό ζητούμενο απ’ ότι φαίνεται την ισχύ της υπουργικής υπογραφής σε ό,τι αφορά την εξέλιξη και υλοποίησης της επένδυσης. Μιας επένδυσης που μοιάζει να μπαίνει στην τελική της ευθεία καθώς τη νύχτα της Πέμπτης κατατέθηκε στη Βουλή το σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών. Τίτλος του: «Κύρωση της από 14.11.2014 Σύμβασης Αγοραπωλησίας Μετοχών για την απόκτηση του 100% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε. και της από 19.07.2016 Τροποποιητικής Σύμβασης και ρύθμιση λοιπών συναφών θεμάτων».

Δικαίως μπορεί να νιώθει μπερδεμένος ο πολίτης: αρχές Αυγούστου αποκαλύφθηκε ότι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού ζητούν να κηρυχθεί-οριοθετηθεί ως ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος η περιοχή δήμου Αλίμου και Ελληνικού Αργυρούπολης και να χαρακτηριστούν νεότερα μνημεία τέσσερα κτίρια στην περιοχή της επένδυσης.

Την Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου η «Καθημερινή» αποκάλυψε ότι ο υπουργός Πολιτισμού επέμενε σε αυτή τη θέση και προωθεί την ενσωμάτωση σχετικής διάταξης στο υπό έγκριση προεδρικό διάταγμα για το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) του Ελληνικού. Στόχος οι κοινές υπουργικές αποφάσεις που εκδίδονται στο στάδιο της εφαρμογής του ΣΟΑ να υπογράφονται και από τον υπουργό Πολιτισμού. «Οι αποφάσεις αυτές επέχουν θέση έγκρισης κατά την έννοια των άρθρων 10 (παράγραφοι 3 και 4), 12, 13, 14, 15, 16 και 17 του ν. 3028/2002 (Α΄ 153), για έργα και δραστηριότητες που εκτελούνται πλησίον μνημείων ή εντός αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων, καθώς και για κάθε επέμβαση ή αλλαγή χρήσης σε ακίνητα μνημεία ή στο περιβάλλον τους».

Τουλάχιστον δέκα ώρες μετά την είδηση που έκανε τον γύρο του Διαδικτύου προκαλώντας ερωτηματικά για την επιμονή του υπουργού, το υπουργείο εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση: «Η προτεινόμενη διάταξη που δεν εισάγεται στη Βουλή, είναι ανεξάρτητη από το Νομοσχέδιο για την κύρωση της Σύμβασης για το Ελληνικό, το οποίο υπεγράφη σήμερα από τον υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Α. Μπαλτά, γεγονός που προφανώς αγνοούν όσοι συντονισμένα ξιφουλκούν εναντίον της κυβέρνησης. Το υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές αποσκοπεί τόσο στην έγκαιρη υλοποίηση των επενδύσεων, χωρίς γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, «κρυφούς άσους στο μανίκι» ή αιφνιδιασμούς, όσο και στη διασφάλιση της  προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς».

Εβαλε την υπογραφή του λοιπόν ο κ. Μπαλτάς. Αλλά φαίνεται να επιθυμεί να επανέλθει με νέο νομοσχέδιο διασφαλίζοντας την ισχύ της υπογραφής και του λόγου του. Μάλιστα ενώ ήδη από τον Αύγουστο οι πληροφορίες ανέφεραν ότι το ζήτημα του χαρακτηρισμού των διατηρητέων θα έμπαινε προς συζήτηση στην κοινή συνεδρίαση Κεντρικού Αρχαιολογικού Μουσείου και Κεντρικού Συμβουλίου Νεοτέρων Μνημείων της Παρασκευής 16 Σεπτεμβρίου (σήμερα), τελικά δεν μπήκε στην ατζέντα. Η επόμενη συνάντηση δεν αναμένεται να γίνει πριν από τα μέσα Νοεμβρίου

Παίζοντας «μουσικές καρέκλες» στο Ελληνικό

Ολα ξεκίνησαν στις αρχές Αυγούστου ξαφνικά και ενώ η συμφωνία για την υλοποίηση της επένδυσης είχε φτάσει στο τελικό στάδιο. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού ενημέρωναν τα συναρμόδια υπουργεία ότι  θα κινηθούν οι διαδικασίες για να κηρυχθεί-οριοθετηθεί ως ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος η περιοχή δήμου Αλίμου και Ελληνικού-Αργυρούπολης και να χαρακτηριστούν νεότερα μνημεία τέσσερα κτίρια στην περιοχή της επένδυσης.

Και με το πολιτικό γαϊτανάκι να αρχίζει να ξετυλίγεται και το υπουργείο να εκδίδει εν μέσω θέρους μακροσκελείς ανακοινώσεις κάνοντας λόγο για καταστροφολογικά σενάρια, το ερώτημα στο βάθος που μένει αναπάντητο είναι: έχει όντως νέες σημαντικές αρχαιότητες η περιοχή; Ποιες είναι αυτές; Και γιατί τώρα ξαφνικά ανακινείται το θέμα; Δεν ήταν γνωστές, καταγεγραμμένες και προστατευμένες;

Οχι, δεν υπάρχουν τέτοιου είδους νέα ευρήματα στην περιοχή.  Δεν υπάρχει κάποια αποκάλυψη που να αλλάζει τα δεδομένα με βάση τα οποία οριστικοποιήθηκε η συμφωνία για την επένδυση και ενημερώθηκε για να συναινέσει η τρόικα. Ομως αρχαιότητες σαφώς και υπάρχουν, γνωστές και καταγεγραμμένες εδώ και δεκαετίες στην ευρύτερη περιοχή και στην περιοχή της επένδυσης, ενώ από το 2003 λειτούργησαν αποθήκες και εργαστήρια της ΚΣΤ Εφορίας Αρχαιοτήτων σε χώρο του Δυτικού Αεροδρομίου. Δεν έλειπαν και οι προτάσεις για τη δημιουργία Μουσείου Ελληνικού μέσα στο χώρο του αεροδρομίου. Ολες αυτές οι αρχαιότητες εδώ και χρόνια προστατεύονται από τις αυστηρότατες διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου.

Τα  αρχαία προέρχονται από τους δήμους Αλιμούντος, Ευωνύμου και Αιξωνής οι οποίοι δημιουργήθηκαν από τον Κλεισθένη το 506 π.Χ. Τα περισσότερα ήρθαν στο φως κατά τις εργασίες για τα ολυμπιακά έργα της περιοχής και για την κατασκευή του τραμ.

Δεν ανακάλυψε, λοιπόν, αίφνης το υπουργείο κάτι το νέο. Και θα ήταν ανησυχητικό να πιστέψουμε ότι οι υπηρεσίες του ήταν σε ύπνωση και ξαφνικά, λίγο πριν μπουν στον χώρο τα μηχανήματα για τα έργα, συνειδητοποίησαν ότι υπάρχει στην περιοχή αρχαιότητες και σημαντικά οικήματα που κινδυνεύουν. Και αυτό διότι είναι γνωστή η αφοσίωση και η άγρυπνη προστασία των αρχαιοτήτων από τους αρχαιολόγους διαχρονικά.

Η χρονική συγκυρία προκαλεί ερωτήματα και ανησυχία για τον τρόπο με τον οποίο γίνεται ο χειρισμός θεμάτων όπως οι επενδύσεις. Χωρίς κεντρικό συντονισμό, χωρίς ειρμό και κυρίως σαφή όρια και πρόγραμμα.

Διατηρητέα στο Ελληνικό: πόσα ακριβώς είναι 

Το άλλο θέμα που προκύπτει αφορά τα διατηρητέα κτίρια στο χώρο του Ελληνικού. Ως τώρα είχαν κηρυχθεί τέσσερα: το κτίριο του ανατολικού αεροσταθμού (κηρύχθηκε το 2006, καθώς σχεδιάστηκε στα τέλη του ’50 από τον κορυφαίο εκπρόσωπο του μοντέρνου κινήματος του προηγούμενου αιώνα τον φινλανδό Ερο Σααρίνεν) και τρία υπόστεγα της Πολεμικής Αεροπορίας. Όμως το υπουργείο φαίνεται πως μελετά την κήρυξη και του συγκροτήματος του πρώην Αμερικανικού Κολεγίου Θηλέων, που κατασκευάστηκε το 1932 προς την πλευρά της Γλυφάδας. Το σχολείο έχει μεταφερθεί από το 1965 στην Αγία Παρασκευή επειδή ο θόρυβος δεν επέτρεπε την ομαλή διεξαγωγή των μαθημάτων. και τα πέντε κτίρια στεγάζουν σήμερα την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ). Ζητείται επίσης να κηρυχθούν τα πέντε κτίρια στεγάζουν σήμερα την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ)

Η ομάδα ειδικών του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου το οποίο διευθύνει ο αναπληρωτής καθηγητής Αρχιτεκτονικής Νίκος Μπελαβίλας (ηγετικό στέλεχος της Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό), σημειώνει πως χρειάζονται θεσμική προστασία και τα ακόλουθα κτίρια (ακόμα και δεξαμενές νερού!): η αίθουσα αφίξεων-αναχωρήσεων στον δυτικό αεροσταθμό ήταν ο αρχικός πυρήνας του αεροδρομίου, το υπόστεγο της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας, έργο του 1931, η γνωστή ως «παγόδα» μεταλλική αποθήκη κοντά στο αμαξοστάσιο των λεωφορείων που κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου από Aγγλους, οι πύργοι ελέγχου (κατασκευής του 1960 και του 1990) και ο υδατόπυργος στην είσοδο της πρώην αμερικανικής βάσης. Επίσης προτείνεται να κηρυχθούν διατηρητέα έξι… σταθμευμένα αεροσκάφη διαφόρων τύπων.

Tο βασικό ερώτημα εδώ είναι ένα: ανεξαρτήτως της διατηρητέας αξίας τους γιατί δεν προχώρησε η διαδικασία του χαρακτηρισμού τους νωρίτερα αλλά κινήθηκε τώρα, λίγο πριν από την κύρωση της σύμβασης; Με βάση τα προβλεπόμενα, θα πρέπει αφού μελετηθούν οι φάκελοι των αιτήσεων, να συζητηθεί και να γίνει ο χαρακτηρισμός τους -αν υπάρχει συμφωνία- σε κοινή συνεδρίαση Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και Κεντρικού Συμβουλίου Νεοτέρων Μνημείων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News