Η Ιαπωνία βιώνει μια ιστορική καμπή: για πρώτη φορά στην Ιστορία της, μια γυναίκα αναλαμβάνει την πρωθυπουργία. Η εκλογή της Σανάε Τακαΐτσι ως νέας ηγέτιδας του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (LDP) σηματοδοτεί, για πολλούς, μια στιγμή βαθιάς κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής σε μια χώρα όπου η ισότητα των φύλων παραμένει μακρινός στόχος.

Η είδηση προκάλεσε συγκίνηση και έκπληξη σε όλη τη χώρα. Οπως λένε οι νεαρές Γιαπωνέζες, «είναι μια τεράστια αλλαγή για την Ιαπωνία· το μήνυμα είναι ότι επιτέλους το ήμισυ του πληθυσμού εκπροσωπείται σε αυτή τη θέση».

Η άνοδος της Τακαΐτσι βρήκε την Ιαπωνία στην 118η θέση στον Δείκτη Παγκόσμιας Ισότητας των Φύλων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, γράφουν οι Financial Times. Η πολιτική εκπροσώπηση των γυναικών είναι εξαιρετικά περιορισμένη: στην παρούσα κυβέρνηση υπάρχουν μόνο δύο γυναίκες υπουργοί και οι κοινωνικές προκαταλήψεις απέναντι στη γυναικεία ηγεσία παραμένουν ισχυρές. Είναι ενδεικτικό ότι το κτίριο της Ανω Βουλής απέκτησε γυναικείες τουαλέτες μόλις τη δεκαετία του 1990.

Για τις γυναίκες της επιχειρηματικής κοινότητας, η εκλογή αυτή συμβολίζει κάτι περισσότερο από πολιτική πρόοδο: είναι ένα βήμα προς την εξάλειψη των διακρίσεων που επί δεκαετίες κρατούν εκατομμύρια γυναίκες μακριά από ηγετικές θέσεις. Σύμφωνα με έρευνα του 2024, λιγότερο από το 1% των 1.643 εταιρειών που είναι εισηγμένες στο κύριο τμήμα του Χρηματιστηρίου του Τόκιο έχουν γυναίκα διευθύνουσα σύμβουλο.

Η Καόρι Σασάκι, ιδρύτρια της εταιρείας συμβουλευτικής για τη διαφορετικότητα ewoman, υπογράμμισε στους FT δύο διαστάσεις της ιστορικής αυτής αλλαγής: «Πρώτον, το προηγούμενο έχει σημασία. Η Ιαπωνία είναι χώρα των παραδόσεων και ένα παράδειγμα σαν αυτό δημιουργεί βάση για το μέλλον. Δεύτερον, όταν αλλάζει το τοπίο, αλλάζει και η προκατάληψη». Με άλλα λόγια, η εικόνα μιας γυναίκας πρωθυπουργού μπορεί να αναδιαμορφώσει τη συλλογική αντίληψη για το τι είναι εφικτό.

Η Μαΐκο Τοντορόκι, διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας παιδικής φροντίδας Poppins, χαρακτήρισε την εκλογή «σημείο καμπής όχι μόνο πολιτικά, αλλά και κοινωνικά και οικονομικά». Η ίδια, μητέρα μιας 13χρονης, δήλωσε συγκινημένη που η νέα γενιά μπορεί να δει γυναίκα σε αυτή τη θέση. Οι επενδυτές συμμερίστηκαν τον ενθουσιασμό: οι μετοχές της Poppins εκτοξεύτηκαν κατά σχεδόν 9% μετά τη νίκη της Τακαΐτσι, η οποία έχει δεσμευθεί να προωθήσει μέτρα φορολογικών ελαφρύνσεων για υπηρεσίες φύλαξης παιδιών και κίνητρα για επιχειρήσεις που παρέχουν παιδικούς σταθμούς εντός των εγκαταστάσεών τους.

Η Κάθι Ματσούι, πρώην επικεφαλής στρατηγικής της Goldman Sachs στην Ιαπωνία και δημιουργός του όρου «womenomics» (οικονομία των γυναικών), τόνισε τη δύναμη του συμβολισμού: «Δεν μπορείς να γίνεις αυτό που δεν βλέπεις», είπε, σημειώνοντας ότι ελάχιστα κορίτσια στην Ιαπωνία αναφέρουν την πολιτική ως φιλοδοξία τους.

Ωστόσο, η ίδια και άλλοι αναλυτές αναγνωρίζουν τις αντιφάσεις της πορείας της Τακαΐτσι. Παραδοσιακή και εθνικίστρια, αναδείχθηκε χάρη στη στήριξη των πιο συντηρητικών δυνάμεων του κόμματός της, ενώ ταυτόχρονα κατάφερε να επιβιώσει και να ξεχωρίσει σε ένα εξαιρετικά ανδροκρατούμενο πολιτικό περιβάλλον. Οπως παρατηρεί στους FT η Ματσούι, «ανέβηκε στην κορυφή σχεδόν μόνη της, κάτι πραγματικά αξιοσημείωτο».

Η ίδια η Τακαΐτσι έχει πει ότι οι γονείς της αρνήθηκαν να πληρώσουν για ιδιωτικό πανεπιστήμιο επειδή «ήταν γυναίκα», κάτι που δείχνει την κοινωνική νοοτροπία που χρειάστηκε να υπερβεί. Παρ’ όλα αυτά, η στάση της απέναντι στην ισότητα των φύλων προκαλεί αμφιβολίες. Αν και έχει διατελέσει υπουργός Ισότητας των Φύλων, θεωρείται από πολλούς συντηρητική που υποστηρίζει την παραδοσιακή οικογενειακή δομή. Η καθηγήτρια δικαίου Χιρόκο Τακέντα του Πανεπιστημίου Ναγκόγια τονίζει ότι «έχει μπλοκάρει πολιτικές που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη θέση των οικονομικά ασθενέστερων γυναικών».

Η Τακαΐτσι δεν έχει ακόμη παρουσιάσει αναλυτικό κυβερνητικό πρόγραμμα, υποσχέθηκε όμως «εκπλήξεις» στη σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου και έχει αναφέρει τα υψηλά ποσοστά γυναικείας συμμετοχής στις σκανδιναβικές κυβερνήσεις ως πρότυπό της. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί παραμένουν δύσπιστοι. Η πολιτική επιστήμονας Μιέκο Νακαμπαγιάσι από το Πανεπιστήμιο Waseda υποστηρίζει ότι «το LDP παρουσιάζει μια ψευδαίσθηση αλλαγής. Ισως επιλέξει πολλές γυναίκες υπουργούς για να δείξει διαφοροποίηση, αλλά το κόμμα επιβιώνει ακριβώς επειδή ξέρει πώς να δίνει την εντύπωση ότι αλλάζει χωρίς να αλλάζει πραγματικά».

Λίγα λεπτά μετά την ανακοίνωση της νίκης της, η Τακαΐτσι δεσμεύτηκε να «αφοσιωθεί απόλυτα στο έργο της», δηλώνοντας ότι θα «εγκαταλείψει την ισορροπία εργασίας-προσωπικής ζωής» και θα «δουλέψει σαν άλογο». Για ορισμένους, γράφουν οι FT, αυτή η δήλωση ήταν ένδειξη αποφασιστικότητας· για άλλους, ένα ανησυχητικό μήνυμα σε μια χώρα που υποφέρει από εξαντλητικά ωράρια εργασίας, υπερκόπωση και εξαιρετικά χαμηλό δείκτη γεννήσεων.

Οπως σχολίασε η Ματσούι, «θα δεχτεί κριτική από όλες τις πλευρές· κάθε ηγέτιδα στην Ιστορία το έχει βιώσει». Η εκλογή της Τακαΐτσι δεν αποτελεί μόνο πολιτικό ορόσημο, αλλά και καθρέφτη των αντιφάσεων μιας κοινωνίας που παλεύει ανάμεσα στην παράδοση και την ανάγκη για ανανέωση. Για την Ιαπωνία, είναι ίσως η αρχή μιας νέας εποχής, αλλά το αν αυτή η αλλαγή θα αποδειχθεί ουσιαστική ή απλώς συμβολική, μένει να φανεί.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News