Δεν ξέρω αν προλάβατε μέχρι στιγμής να δείτε την ταινία «Ευτυχία» σε σκηνοθεσία Αγγελου Φραντζή και με πρωταγωνίστριες την Κάτια Γκουλιώνη και την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.

Η ταινία –παραγωγής της εταιρείας Tanweer, που έχει ως κεντρικό πρόσωπο αναφοράς την στιχουργό του μεταπολεμικού λαϊκού τραγουδιού Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου– εξακολουθεί να προβάλλεται σε δεκάδες κινηματογραφικές αίθουσες στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τις άλλες ελληνικές πόλεις. Σε κάθε περίπτωση, η ταινία κατάφερε μια ζηλευτή επίδοση: Να κόψει από τον περασμένο Δεκέμβριο μέχρι σήμερα (μέσα Φεβρουαρίου) 650.000 εισιτήρια. Ενα εκπληκτικό ρεκόρ για ελληνική παραγωγή, μια μεγάλη εισπρακτική επιτυχία.

Και όμως, αυτή η ταινία μπορούσε να μην είχε καν ξεκινήσει! Ο πολύπειρος Διονύσης Σαμιώτης, εκ μέρους της παραγωγού εταιρείας, είναι απολύτως σαφής στις διατυπώσεις του για την τύχη της ταινίας. «Αν δεν υπήρχε η αρχική έγκριση από τον ΕΚΟΜΕ –μια αρχική έγκριση για ένα ποσό 250.000 ευρώ για cash rebate– πιθανότατα δεν θα ξεκινούσαμε την ταινία».

Ο ίδιος ο συνομιλητής ορίζει αυτό το εγκεκριμένο ποσό ως ένα εν δυνάμει seed capital, δηλαδή ένα κεφάλαιο αρχικής ώθησης που επιτρέπει αφενός τη σιγουριά του πρώτου βήματος και αφετέρου την προσέλκυση των χρηματοδοτών. Για παράδειγμα, με την έγκριση για ένταξη στο πρόγραμμα του cash rebate από τον ΕΚΟΜΕ ήρθε ως φυσική συνέπεια και η απόφαση της Cosmote TV να γίνει συμπαραγωγός της ταινίας.

Αλλά, για να μείνουμε για λίγο ακόμη στους ορισμούς και τις έννοιες. Τι είναι, εν τέλει, το cash rebate στην ελληνική εκδοχή του; Με απλά λόγια, πρόκειται για ένα σύστημα επιστροφής μετρητών σε παραγωγές ελληνικές και ξένες που γίνονται στην Ελλάδα. Η επιστροφή των μετρητών γίνεται για βεβαιωμένες δαπάνες παραγωγών, ανεξαρτήτως άλλων χαρακτηριστικών, όπως το περιεχόμενο ή το μέσο / πλατφόρμα/ δίκτυο διανομής.

Στο site του ΕΚΟΜΕ διαβάζω τα εξής: «Η εφαρμογή του Νόμου 4487/2017  για την παραγωγή οπτικοακουστικών έργων στην Ελλάδα είναι ένα αποφασιστικό βήμα στην προσέλκυση εταιρειών παραγωγής ταινιών, τηλεοπτικών σειρών, ντοκιμαντέρ, κινουμένων σχεδίων και ψηφιακών παιχνιδιών ώστε να επενδύσουν στον δημιουργικό τομέα της Ελλάδας. Αρχικά η επιδότηση ανερχόταν στο 25% των επιλέξιμων δαπανών που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα, για κάθε δικαιούχο. Από τον Σεπτέμβριο του 2018, χάρη στην τροποποίηση του νόμου, το ποσοστό επιδότησης αυξήθηκε στο 35%. Η νέα νομοθεσία παρέχει ένα πιο ευέλικτο πλαίσιο για τις τηλεοπτικές σειρές (με κατώτερο όριο τα €30.000 ανά επεισόδιο) και νέο σημείο εκκίνησης για τα ψηφιακά παιχνίδια (€60.000), ενώ η χρηματοδότηση πραγματοποιείται χωρίς πλαφόν. Επιπλέον, το επενδυτικό κίνητρο (cash rebate) μπορεί να λειτουργήσει ως εγγύηση για τους παραγωγούς προκειμένου να δανειοδοτηθούν μέσω των ελληνικών τραπεζών. H χρηματοδότηση της επιχορήγησης είναι εξασφαλισμένη μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων από το οποίο έχουν δεσμευτεί 75 εκατομμύρια ευρώ για τα έτη 2018 έως 2022».

Η αλήθεια είναι ότι η εισαγωγή του cash rebate –σε ποσοστό 35 %– λειτούργησε στην κατεύθυνση ενίσχυσης και στήριξης της αγοράς οπτικοακουστικών έργων (δημιουργία-παραγωγή) αλλά και της προσέλκυσης ξένων παραγωγών για γυρίσματα στη χώρα μας.

Στην πραγματικότητα, όπως εξηγούν στελέχη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας, «το ποσοστό του ελληνικού cash rebate είναι ένα από τα πιο δυνατά στην αγορά, όχι επειδή μετράμε το ύψος του σε απόλυτο αριθμό, αλλά επειδή το αναλύουμε βάσει των προϋποθέσεων υπαγωγής. Δηλαδή, πολύ απλά, τα μίνιμουμ προαπαιτούμενα για να μπει κάποιος στο πρόγραμμα, είναι πολύ χαμηλά (100.000 ευρώ τουλάχιστον σε επιλέξιμες δαπάνες, αίτηση το αργότερο δύο μήνες πριν από την έναρξη των γυρισμάτων, πίνακας πολιτιστικών κριτηρίων, εταιρεία με ελληνικό ΑΦΜ) και δεν έχει όριο στην επιστροφή χρημάτων (δηλαδή, όσο πιο πολλά δαπανήσεις, τόσο πιο πολλά θα πάρεις πίσω) και άρα μιλάμε για ένα πρόγραμμα ιδιαίτερα ελκυστικό και ανταγωνιστικό. Ολα τα χρηματοδοτικά κίνητρα αναλύονται βάσει των προϋποθέσεων υπαγωγής και όχι μόνο βάσει του ποσοστού τους, γιατί πολύ απλά εάν μια χώρα έχει πολύ αυστηρά κριτήρια για την υπαγωγή κάποιου project στο κίνητρό της, το να επιστρέψει χρήματα βάσει υψηλού ποσοστού και με “ταβάνι” στο μάξιμουμ του ποσού που επιστρέφεται δεν είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό».

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του ΕΚΟΜΕ –ως αρμόδιου φορέα διαχείρισης των αιτήσεων– έχει λάβει από τις 16/4/2018 έως τις 23/01/2020, 89 αιτήσεις για την υλοποίηση οπτικοακουστικών παραγωγών στην Ελλάδα, εκ των οποίων:

α) 11 απορρίφθηκαν λόγω μη τήρησης των απαιτούμενων από τον νόμο προδιαγραφών

β) 5 αποσύρθηκαν

γ) 40 έχουν υπαχθεί στο κίνητρο με απόφαση υπουργού και έκδοση σχετικού ΦΕΚ και άρα δικαιούνται την επιχορήγηση εφόσον τηρηθούν οι προβλέψεις του νόμου

δ) 33 βρίσκονται συνολικά σε διαδικασία αξιολόγησης από την αρμόδια επιτροπή του ΕΚΟΜΕ και στο τελικό στάδιο εξέτασης από τον υπουργό (αναμένεται έκδοση απόφασης).

Το άθροισμα των έργων των δύο τελευταίων συνεπάγεται 73 έργα στις προβλέψεις του Νόμου.

Από αυτά τα 73 έργα, 35 αποτελούν εγχώριες και 38 διεθνείς παραγωγές (ευρωπαϊκές, διασυνοριακές, συμπαραγωγές με Ελλάδα, ασιατική) με ενδεικτικές χώρες προέλευσης: ΗΠΑ, N. Κορέα, Κίνα, Ισραήλ, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Φινλανδία, Τουρκία, Αλβανία, Κύπρο, Σερβία, Ρουμανία, Ουγγαρία και Σουηδία.

Ηδη, βάσει χρονοδιαγράμματος στην αίτησή τους, 9 έργα έχουν ολοκληρώσει τα γυρίσματα και υπέβαλαν αίτηση για να εισπράξουν το ποσό της επιχορήγησης (cash rebate) που τους αναλογεί.

Στις 9/4/2019, πραγματοποιήθηκε η 1η καταβολή ενίσχυσης, ύψους 310.799,54 ευρώ, στη γαλλογερμανικής παραγωγής τηλεοπτική σειρά «EDEN». Το γεγονός αυτό –όπως επισημαίνουν στελέχη του ΕΚΟΜΕ– «αποτέλεσε πολύ σημαντικό δείγμα αξιοπιστίας της χώρας έναντι των υποψήφιων επενδυτών, καθώς πλέον υπάρχει απτή απόδειξη της ταχείας λειτουργίας του μηχανισμού και της καταβολής των χρημάτων».

Ακολούθησαν αποφάσεις για την καταβολή ενίσχυσης 3 ακόμη έργων, ύψους 656.849,37 και η διαδικασία συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς.

Πάντα σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από τις υπηρεσίες του ΕΚΟΜΕ, η συνολική επένδυση στη χώρα μας για την παραγωγή των έργων που υπάγονται στις προβλέψεις του νόμου ανέρχεται σε περίπου 68 εκατομμύρια ευρώ.

Η δημόσια δαπάνη (επιστροφή cash rebate), όπως προβλέπεται από τις διατάξεις του νόμου, ανέρχεται σε περίπου 22 εκατομμύρια ευρώ.

Από τα γυρίσματα που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα, δημιουργούνται περίπου 17.500 θέσεις απασχόλησης (ηθοποιοί, τεχνικοί, βοηθητικοί, συνεργεία κ.λπ.)

Τα γυρίσματα πραγματοποιούνται σε όλη την Ελλάδα σε πάνω από 110 τοποθεσίες (ενδεικτικά αναφέρονται Αττική, Πελοπόννησος, Ηπειρος, Στερεά, Νίσυρος, Δήλος, Κέρκυρα, Κρήτη, Καλάβρυτα, Μύκονος, Ηράκλειο, Χαλκιδική, Κως, Αντίπαρος, Αίγινα, Ισθμός, Μονεμβασιά, Ναύπλιο, Αλίαρτος, Θεσσαλονίκη, Ηλεία, Αρκαδία, Αράχοβα, Κύθηρα, Χανιά, Πάτρα, Γαλαξίδι, Θήβα, Λαμία, Ζαγοροχώρια, Μετέωρα, Πάρος, Μακεδονία, Θράκη).

Η όλη διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη και όλοι όσοι εμπλέκονται θεωρούν ότι ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος. Βεβαίως και θα μετρούσε έτι περαιτέρω η αύξηση του ποσοστού της επιστροφής –ίσως και στο 40 %– και η πλαισίωσή του με τη δυνατότητα της έκπτωσης στη φορολογία. Προφανώς και θα βοηθούσαν όλα εκείνα τα διοικητικά μέτρα που θα κάνουν πιο εύκολη τη ζωή των παραγωγών στην Ελλάδα – ιδίως των ξένων παραγωγών που χάνονται στον λαβύρινθο με το χαρτομάνι των αδειών. Ακόμη περισσότερο η προσπάθεια θα ευδοκιμούσε αν δίνονταν επενδυτικά και αναπτυξιακά κίνητρα για την δημιουργία υποδομών (υπερσύγχρονα studio με χιλιάδες τ.μ. ωφέλιμης επιφάνειας ή και υδάτινες δεξαμενές για να φιλοξενήσουν παραγωγές από το εξωτερικό) και να δώσουν το απαραίτητο και αναγκαίο συγκριτικό πλεονέκτημα στη χώρα έναντι των ανταγωνιστών της στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης (Βουλγαρία, Ρουμανία) ή και τη μικρή Μάλτα.

Και στο σημείο αυτό μια μικρή παρένθεση: Δεν είναι καθόλου λίγες οι φωνές που αντιδρούν στην ένταξη στο πρόγραμμα του cash rebate και εμπορικών σειρών που προβάλλονται σε κανάλια ελεύθερης πρόσβασης. Οι αντιδράσεις για σειρές όπως «Πολυκατοικία», «Πέτα τη φριτέζα», «Μην αρχίζεις τη μουρμούρα», «Το σόι σου» κ.ά. είναι πάνω-κάτω γνωστές και έχουν τροφοδοτήσει κατά καιρούς και δημοσιεύματα σε εφημερίδες και sites. Αλλά για το είδος των σειρών και το περιεχόμενό τους δεν αποφασίζει, ούτε καν παρεμβαίνει, το ΕΚΟΜΕ. Ο νόμος «βλέπει» δαπάνες παραγωγών και μόνο – ούτε στόρι, ούτε ηθοποιούς και σκηνοθέτες ούτε τίποτα… Νούμερα και μόνο νούμερα δαπανών.

Ολα τα άλλα είναι στο χέρι των παραγωγών και των καναλιών. Για παράδειγμα, στο χέρι μιας εταιρείας παραγωγής και ενός ελεύθερου καναλιού είναι να αποφασίσει να φτιάχνει σειρές όπως η σειρά «Αγριες Μέλισσες» ή η σειρά «Λόγω Τιμής – 20 χρόνια μετά». Επιπλέον, στο χέρι των παραγωγών είναι να πάνε ή να μην πάνε στο ΕΚΟΜΕ. Η σειρά «Το κόκκινο ποτάμι» δεν κατέθεσε καν αίτηση ένταξης στο πρόγραμμα.

Με λίγα λόγια, ο ΕΚΟΜΕ δεν είναι «κριτική επιτροπή», αλλά ένας οργανισμός που δουλεύει για τη στήριξη, ενίσχυση και ανάπτυξη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στη χώρα μας μέσα σε ένα πλαίσιο κινήτρων που παρακολουθεί και ανταποκρίνεται κάθε φορά στις επιταγές των κυρίαρχων διεθνών τάσεων.

Για παράδειγμα, ποιος δεν θα ήταν ευτυχής στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης  αλλά και τεχνοκρατών του ΕΚΟΜΕ (η πολιτική ευθύνη για τη λειτουργία του ανήκει στον υπουργό Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκο Πιερρακάκη) αν μια από τις σειρές που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα του cash rebate έβρισκε τον δρόμο προς την πλατφόρμα του Netflix; Αλλά και αυτό ακόμη δεν μπορεί να το αποφασίσει κανείς υπουργός ή άλλος εμπλεκόμενος παράγοντας. Και ξέρετε γιατί; Η απάντηση είναι απλή, καθώς αφορά τις αντιλήψεις, τις επιλογές και τις προτεραιότητες των ίδιων των συντελεστών παραγωγής – δημιουργικό team, εταιρείες παραγωγής, τηλεοπτικά κανάλια. Το κορυφαίο ζήτημα των ημερών μας είναι η κατανόηση της σύνθετης πραγματικότητας στην οποία είμαστε όλοι αναγκασμένοι να δουλέψουμε. Το πρώτο που χρειάζεται να κατανοηθεί από την πλευρά των δημιουργών, παραγωγών και καναλιών είναι ότι όλα αρχίζουν και τελειώνουν στη δυνατότητά τους ως προς την παραγωγή περιεχομένου – ενός περιεχομένου που έχει τα στοιχεία του πρωτότυπου και του αυθεντικού. Με άλλα λόγια, είναι πολύ σημαντικό στην Ελλάδα να αξιοποιείς το έργο συγγραφέων όπως ο Χρήστος Χωμενίδης (για σκεφτείτε στη μικρή οθόνη τη «Νίκη» του ή τον «Φοίνικα»), ο Πέτρος Τατσόπουλος («Ανήλικοι» ή και «Η καλοσύνη των ξένων»), ο Αύγουστος Κορτώ με την «Κατερίνα» του, η Λένα Διβάνη και τόσοι άλλοι, από το να δανείζεσαι και να μεταφέρεις το concept σειρών από την Ιβηρική Χερσόνησο, τη Λατινική Αμερική ή και τη γειτονική Τουρκία. Δεύτερο σημείο, γιατί μια παραγωγή υψηλών προδιαγραφών ως προς το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα πρέπει σώνει και καλά να κάνει πρεμιέρα σε ένα ελεύθερο κανάλι και όχι σε ένα συνδρομητικό δίκτυο, πλατφόρμα ή κανάλι. Το «τζάμπα» στις μέρες μας πέθανε… Μια σειρά αυτών των προδιαγραφών αξίζει να κάνει πρεμιέρα σε μέσο με συνδρομή, προκειμένου να βγάλει τα λεφτά της και να μείνουν όλοι ικανοποιημένοι. Από το συγκεκριμένο σχήμα εξαιρείται η ΕΡΤ, την οποία πληρώνει ο φορολογούμενος πολίτης αυτής της χώρας και οφείλει να έχει πρωτίστως για τις προβολές της ποιοτικό περιεχόμενο.

Σε μια συνομιλία μου με τον Πάνο Κουάνη, έναν έμπειρο τεχνοκράτη που «τρέχει» τον ΕΚΟΜΕ και η δουλειά του είναι αποδεκτή από την αγορά, συγκράτησα μια φράση του – μια φράση που έχει αξία να μεταφέρω εδώ: «Θα άξιζε πραγματικά την προσπάθεια αν έπειθες το Netflix να έρθει στην Ελλάδα για μία από τις δικές του παραγωγές ή, ακόμη περισσότερο, αν η επιλογή του να έρθει για γυρίσματα στην Ελλάδα συνοδευόταν και από την παραγωγή ενός Netflix Originals με ελληνικό στόρι».

Σημεία των καιρών, δίχως άλλο… Ετσι όμως προχωρά ο κόσμος της οπτικοακουστικής βιομηχανίας και η κατεύθυνση αυτή είναι μονόδρομος. Με άλλα λόγια, κίνητρα και φιλικό-αντιγραφειοκρατικό περιβάλλον για προσέλκυση διεθνών παραγωγών, σε συνδυασμό με κίνητρα για επενδύσεις σε υποδομές και σε αυθεντικό, πρωτότυπο περιεχόμενο, που μπορεί να ταξιδέψει και εκτός των συνόρων της ελληνικής επικράτειας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News