Αλλαγή σκηνικού. Οι Times του Λονδίνου, δημοσιογραφική ναυαρχίδα του βρετανικού κατεστημένου, σε κύριο άρθρο τους σημείωσαν ιστορική στροφή (εδώ) υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών: ανήκουν στην Αθήνα, πρέπει να επιστραφούν!

Οι υπερασπιστές της διατήρησης των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο αισθάνονται όλο και περισσότερο μόνοι. Μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη στη μακροχρόνια διεκδίκηση, η οποία σηματοδοτεί τόσο τη μεταστροφή της βρετανικής κοινής γνώμης, όσο και τη μεταβαλλόμενη τάση των μουσείων για τον επαναπατρισμό πολιτιστικών θησαυρών, σε συνδυασμό με την επαναφορά του αιτήματος επανένωσης στο ανώτατο επίπεδο μετά την επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στο Λονδίνο και τη σχετική πρόταση που κατατέθηκε στον ομόλογό του, Μπόρις Τζόνσον, τον περασμένο Νοέμβριο.

Η δημόσια αυτή υποστήριξη του ελληνικού αιτήματος έρχεται να δικαιώσει τους υπερασπιστές της διπλωματικής οδού για την επανένωση των Γλυπτών μέσω της άσκησης διαρκούς και μεθοδικής πίεσης στην διεθνή κοινότητα. Είχε προηγηθεί η ομόφωνη απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Xώρες Προέλευσης (ICPRCP), η οποία κατά την 22η Σύνοδό της, υιοθέτησε για πρώτη φορά, πέραν της συνήθους σύστασης, κείμενο απόφασης αποκλειστικά στοχευμένο στο ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, αναγνωρίζοντας τον διακυβερνητικό χαρακτήρα του θέματος, σε αντίθεση με τη βρετανική πλευρά που σταθερά υποστηρίζει ότι η υπόθεση αφορά το Βρετανικό Μουσείο. Η Επιτροπή καλεί το Ηνωμένο Βασίλειο να αναθεωρήσει τη στάση του και να συνομιλήσει με την Ελλάδα, ενώ αναφέρεται ρητώς ότι η Ελλάδα διεκδικεί δικαίως και νομίμως την επιστροφή των Γλυπτών στη γενέθλια γη.

Πρόδρομο για την επιστροφή, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, αποτελεί η συμφωνία ανάμεσα σε Ιταλία και Ελλάδα για την παράδοση, με τη μορφή κατάθεσης για οκτώ χρόνια προς έκθεση, του μαρμάρινου παρθενώνειου θραύσματος της Θεάς Άρτεμης – απόσπασμα του λίθου VI της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα – από το μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο το οποίο λήφθηκε – όπως και τα Γλυπτά του Παρθενώνα – από την ελεγχόμενη από τους Οθωμανούς Αθήνα στις αρχές του 19ου αιώνα και αργότερα πουλήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο (εδώ). Σε αντάλλαγμα, η Σικελία θα υποδεχθεί άγαλμα της θεάς Αθηνάς του τέλους του 5ου αιώνα π.Χ. και έναν γεωμετρικό αμφορέα του πρώτου μισού του 8ου αιώνα π.Χ.

Η αρχική λοιπόν, ελληνική πρόταση να αποσταλούν σε ανταπόδοση ελληνικές αρχαιότητες προς έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο, θεωρείται σήμερα δελεαστική από τον συντάκτη του κύριου άρθρου των Times. Οπως εξηγεί η εφημερίδα, η διαμάχη για την κυριότητα των Γλυπτών οδήγησε στην αποτυχία της συμφωνίας. Η προτεινόμενη λύση, να πουληθούν ξανά τα Γλυπτά σε συμβολική τιμή, είναι απλή σύμφωνα με το άρθρο αλλά αντίθετη στην πάγια ελληνική θέση, δεδομένου ότι αφαιρέθηκαν παράνομα. Πλην όμως, η φράση «ας εγκρίνει λοιπόν τώρα το Κοινοβούλιο την επιστροφή τους» ανοίγει τον δρόμο για την αλλαγή του βρετανικού νόμου του 1963 που απαγορεύει την επιστροφή αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς από το Βρετανικό Μουσείο στις χώρες προέλευσης. Του νόμου, με λίγα λόγια, που εμποδίζει την επιστροφή των Γλυπτών.

Η εφημερίδα New York Times σε άρθρο της, τον περασμένο Δεκέμβριο, με τίτλο «Ενώ η Ευρώπη επιστρέφει τεχνουργήματα, η Βρετανία παραμένει σιωπηλή» στηλίτευε τη στάση του Λονδίνου έναντι της Αθήνας ως προς τα πιο γνωστά διαφιλονικούμενα μουσειακά εκθέματα στον κόσμο, όπως χαρακτήρισε τα Γλυπτά του Παρθενώνα που εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο.

Αντίθετα με τον βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη ότι τα Γλυπτά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της αποστολής του Βρετανικού Μουσείου να παρουσιάσει την παγκόσμια Ιστορία, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σπεύδουν να ανακοινώσουν πολιτικές επιστροφής πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσής τους. Η Γαλλία τον Οκτώβριο επέστρεψε 26 απαράμιλλης τέχνης χάλκινα αντικείμενα του 16ου και 17ου αιώνα στο Μπενίν, ενώ η Γερμανία ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει από τις αρχές του έτους την επιστροφή στη Νιγηρία των λεηλατηθέντων την περίοδο της αποικιοκρατίας χάλκινων του Μπενίν. Η κυβέρνηση του Βελγίου συμφώνησε στη μεταφορά της ιδιοκτησίας κλεμμένων αντικειμένων από τα μουσεία της στις αφρικανικές χώρες προέλευσης.

Ηδη η πρόσφατη Ολομέλεια της 76ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ υιοθέτησε την προωθούμενη από την Ελλάδα απόφαση για την επιστροφή ή απόδοση πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσής τους, γεγονός που θεωρήθηκε ελληνική διπλωματική επιτυχία. Το διαρκές αίτημα της Ελλάδας για επανένωση των κλαπέντων Γλυπτών του Παρθενώνα με το ακρωτηριασμένο οικουμενικό μνημείο αποτελεί μοναδική περίπτωση που βασίζεται στον σεβασμό της πολιτιστικής ταυτότητας και της αρχής διατήρησης της ακεραιότητας των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς. Αυτή την ιδιαιτερότητα και μοναδικότητα των Γλυπτών του Παρθενώνα αναγνωρίζει το κύριο άρθρο των λονδρέζικων Times σε μια πρωτοφανή για τα βρετανικά δεδομένα παραδοχή, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι είναι σαν να βγάζεις τον Αμλετ από το Πρώτο Φύλλο των έργων του Σαίξπηρ και να λες ότι τα δύο αυτά μπορούν ακόμα να υπάρχουν ξεχωριστά!

Το Ηνωμένο Βασίλειο μόνο οφέλη μπορεί να αποκομίσει από την πολυαναμενόμενη χειρονομία, όχι μεγαλοψυχίας, όπως επιλέγει να τη χαρακτηρίζει το βρετανικό δημοσίευμα, αλλά απόδοσης δικαιοσύνης. Μένει να αποδειχθεί προφητική η δήλωση της Μελίνας Μερκούρη – που πρώτη προέβαλε το 1982 αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO για την Πολιτιστική Πολιτική στο Μεξικό – πως όταν ταχθούν υπέρ της επιστροφής οι Times του Λονδίνου ο δρόμος για την επανένωση θα ανοίξει τελειωτικά.

* Η Σοφία Χηνιάδου Καμπάνη είναι νομικός, σύμβουλος Πολιτιστικής Διαχείρισης στη Βουλή των Ελλήνων

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News