Αν κάτι απασχολεί σήμερα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, πέραν της δημοφιλίας που θα έχουν οι αποφάσεις της για τα μέτρα που σχεδιάζει και θα ανακοινώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον Σεπτέμβριο στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, είναι πώς θα προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις για να γίνει πιο ανταγωνιστική η οικονομία και πώς θα κλείσει, αντί να μεγαλώνει, η ψαλίδα στο ισοζύγιο πληρωμών.

Αυτά τα ζητήματα προβληματίζουν, καθώς όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν ότι και εφέτος το έλλειμμα στο ισοζύγιο θα είναι πάνω από 6,5% του ΑΕΠ – ποσό που ξεπερνά τα 16 δισ. ευρώ.

Αυτό το στοιχείο δείχνει πως ούτε το τουριστικό συνάλλαγμα (τα έσοδα-ρεκόρ από τον τουρισμό, που πέρυσι ξεπέρασαν τα 30 δισ. ευρώ), ούτε το ναυτιλιακό συνάλλαγμα (που πέρυσι ξεπέρασε τα 10 δισ. ευρώ), ούτε οι ξένες επενδύσεις (που πέρυσι ξεπέρασαν τα 3 δισ. ευρώ) δεν μπορούν να καλύψουν όσα πληρώνει η Ελλάδα για εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, καθώς τα κενά στην παραγωγή –από τη γεωργία και την κτηνοτροφία μέχρι τη μεταποίηση– είναι τεράστια.

Γι’ αυτό η ελληνική οικονομία, παρότι αναπτύσσεται ταχύτερα από τις χώρες τη ευρωζώνης και παρά το γεγονός ότι δημιουργεί υπερπλεονάσματα στον κρατικό προϋπολογισμό, απέχει από το σημείο η ανάπτυξη να δημιουργεί νέες και ελκυστικές θέσεις εργασίας και να αυξάνει τα μέσα εισοδήματα των Ελλήνων.

Ολα τα μοντέλα –του ΔΝΤ, του ΟΟΣΑ, της ΕΕ, της ΕΚΤ, της Τραπέζης της Ελλάδος–, ακόμη και βασικό σενάριο ανάπτυξης της οικονομίας στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που έχει συντάξει η κυβέρνηση, δείχνουν ότι: 

«Η Ελλάδα θα χρειαστεί τουλάχιστον έξι χρόνια ακόμα για να φτάσει, το 2030, το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα στα επίπεδα που βρισκόταν το 2008, προτού ξεσπάσει η διεθνής κρίση και ακολουθήσει η χρεοκοπία της χώρας και η εποχή των μνημονίων».

Για να αυξηθούν ταχύτερα τα εισοδήματα, δύο δρόμοι υπάρχουν:

1. Να επιταχυνθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, η ασφαλής οδός για μια χώρα σε περιόδους διεθνών εντάσεων, ακόμη και πολέμων.

2. Να μειωθούν τα φορολογικά βάρη –στην άμεση και έμμεση φορολογία– ώστε να αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και να ενισχυθεί η κατανάλωση.

Αυτές τις δυνατότητες εξετάζουν, κατά τις πληροφορίες, το οικονομικό γραφείο του Πρωθυπουργού και οι δύο κατεξοχήν αρμόδιοι, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κυριάκος Πιερρακάκης. Και έχουν αυτή την άνεση, καθώς και για το 2025 οι προβλέψεις τους δείχνουν ότι στον προϋπολογισμό θα υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα τουλάχιστον του 3,2% του ΑΕΠ, που ισούται με 8 δισ. ευρώ (!)  

Από πού έρχονται τα πλεονάσματα

Οσον αφορά τα πλεονάσματα, ο νέος επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, καθηγητής Νίκος Τσουκαλάς, τα απέδωσε στην πρωτοφανή ανακάλυψη φορολογητέας ύλης, κάτι που θα επιβεβαιωθεί και στις φορολογικές δηλώσεις για το 2024. 

«Με την ψηφιοποίηση της οικονομίας που συντελείται, έχει διευρυνθεί η φορολογική βάση συστηματικά και μόνιμα. Δηλαδή αυτά τα επιπλέον έσοδα που βλέπουμε από ΦΠΑ αλλά και από εισοδήματα που πριν δεν μπορούσαμε να τα ανακαλύψουμε, φαίνεται να είναι μόνιμα, λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας» εξήγησε, σημειώνοντας ότι οι φορολογικοί συντελεστές για τα φυσικά πρόσωπα, από το 2020 παραμένουν ίδιοι, ενώ μειώθηκαν για τις επιχειρήσεις.

Στοχευμένες μειώσεις συντελεστών

«Το ερώτημα είναι τι θα κάνουμε με το πλεόνασμα. Επιτύχαμε μεταξύ 2023-2024 μια μείωση χρέους προς ΑΕΠ, 10 ποσοστιαίες μονάδες, πολύ πάνω από το 1% που θέλει το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ» είπε ο κ. Τσουκαλάς και πρόσθεσε: «Η θέση μας είναι ότι πλέον πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον δημοσιονομικό χώρο για να μειωθούν φορολογικοί συντελεστές στη μισθωτή εργασία, σε πρώτη φάση, και αν γίνεται ταυτόχρονα και ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων και επιχειρήσεων, και κυρίως να στηριχθούν οι νέοι όσον αφορά τις ασφαλιστικές εισφορές».

Ο συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι η φορολογία φυσικών προσώπων χαρακτηρίζεται από δύο στρεβλώσεις: 

Πρώτη, η απότομη αλλαγή του φορολογικού συντελεστή από το 9% στο 22% για εισοδήματα πάνω από 10.000 ευρώ, η οποία κάπως θα πρέπει να εξομαλυνθεί.

Δεύτερη, ότι το εισόδημα πάνω από το οποίο φορολογείται με 44% είναι αρκετά χαμηλό, 40.000 ευρώ. «Αυτές οι δύο στρεβλώσεις δημιουργούν αντικίνητρα για εργασία, κυρίως για εργασία ανθρώπων με υψηλές δεξιότητες που πιθανόν να θέλανε να επιστρέψουν κάποιοι στην Ελλάδα, αλλά λόγω αυτών των υψηλών συντελεστών, της υψηλής φορολόγησης γι’ αυτό το εισόδημα, το σκέπτονται δύο και τρεις φορές».

Επιβράδυνση μετά το Ταμείο Ανάκαμψης

Η κυβέρνηση γνωρίζει, βέβαια, ότι όλες οι προβλέψεις των διεθνών οργανισμών δείχνουν επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, μεταξύ 1% και 1,5%, από το 2027 και μετά, όταν δηλαδή θα έχει τελειώσει η χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. 

«Γραφειοκρατία και Δικαιοσύνη»

Ποιες, όμως, είναι αυτές οι μεταρρυθμίσεις που εξαγγέλλονται από την εποχή των μνημονίων και ποτέ δεν ολοκληρώνονται;

Οπως καταγράφεται στις εκθέσεις των διεθνών οίκων, τα μεγαλύτερα μεταρρυθμιστικά προβλήματα για την ελληνική οικονομία είναι τα εξής:

1. Η γραφειοκρατία στο Δημόσιο, η οποία έχει μετατραπεί σε «ψηφιακή» – αφού οι περισσότερες επικοινωνίες με το κράτος και τους φορείς του γίνονται ηλεκτρονικά, αλλά οι απαντήσεις  καθυστερούν τόσο σαν να έχουμε επανέλθει στην εποχή των εγγράφων (των αιτήσεων στο βιβλίο πρωτοκόλλου και των αποφάσεων που περίμεναν να δημοσιευθούν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως). Η γραφειοκρατία εξακολουθεί να αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για την προσέλκυση επενδύσεων και να ταλαιπωρεί πολίτες και επιχειρήσεις. 
2. Η απονομή Δικαιοσύνης ακόμη καθυστερεί, αν και υπάρχουν σημαντικά βήματα ψηφιοποίησης.
3. Το καμπανάκι κινδύνου για τη διεύρυνση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο, το οποίο τους τρείς πρώτους μήνες του 2025 αυξήθηκε σημαντικά και ανήλθε στο ποσό των 8,3 δισ. ευρώ.

Λείπουν εργαζόμενοι…

Οπως υπογραμμίζει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας, «η καλή πορεία της οικονομίας και η μείωση του δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ οδηγεί πλέον τους ξένους οίκους να μας αναβαθμίζουν. Οι περισσότεροι οίκοι μας έχουν δώσει και μια βαθμίδα πάνω από την επενδυτική. Και αυτό θα συνεχιστεί». 

…και ένας μάγειρας για την ΤτΕ

Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα έχουν εκλείψει.

Κατά τον κ. Στουρνάρα τα κύρια προβλήματα είναι δύο:

1. Η στενότητα στην αγορά εργασίας, διότι τώρα έχουμε υπερβάλλουσα ζήτηση. Η αγορά εργασίας έχει μια ανισορροπία στις δεξιότητες που απαιτούνται. Υπάρχουν δηλαδή επαγγέλματα για τα οποία δεν επαρκεί ο αριθμός των εκπαιδευμένων σε αυτά.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, κατά τον κ. Στουρνάρα, όπως ο ίδιος το περιγράφει, είναι το εξής: «Στην Τράπεζα της Ελλάδος ο προηγούμενος μάγειρας πήρε σύνταξη και ψάχναμε μήνες για να βρούμε καινούργιο. Βρίσκαμε έναν και έφευγε αμέσως. Πήγαινε κάπου καλύτερα. Βλέπετε δηλαδή ότι υπάρχει στενότητα σε ορισμένα επαγγέλματα στην αγορά».

Οι ελλείψεις προσωπικού στον ελληνικό τουρισμό μετρώνται σε περισσότερα από 80.000 άτομα, όλων των ειδικοτήτων, ενώ επίσημοι υπολογισμοί καταδεικνύουν ότι οι ελλείψεις εργατικών χεριών (εργατών γης) στον αγροτικό τομέα ξεπερνούν τις 20.000.

2. Το μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα, όλα τα διαρθρωτικά προβλήματα κατατείνουν στο να έχουμε ένα έλλειμμα σημαντικό στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Οπως εξηγεί ο κ. Στουρνάρας, «βέβαια, ένα μέρος του οφείλεται στο γεγονός ότι αναπτυσσόμαστε γρηγορότερα από τους εταίρους μας, ειδικά στην Ευρώπη. Δηλαδή εισάγουμε για να υποστηρίξουμε τις επενδύσεις. Εισάγουμε όμως και τρόφιμα».

Κάθε χρόνο φεύγουν από την Ελλάδα 35 δισ.

Συνολικά, κάθε χρόνο φεύγουν 34 με 35 δισ. ευρώ από την Ελλάδα προς το εξωτερικό. Είναι εισόδημα που χάνεται λόγω του ελλείμματος – και η λύση σε αυτό το πρόβλημα θα πρέπει, ενδεχομένως, να γίνει εθνικός στόχος, μαζί με το χρέος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News