Ανάμεσα στα διάφορα εργαλεία που έχουν αναπτύξει οι υπηρεσίες υγείας στην προσπάθεια αντιμετώπισης πανδημιών υπάρχει ένα που συνεχίζει να αποτελεί βασικό κομμάτι της προσπάθειας προστασίας των πληθυσμών από κάποιον ιό για περισσότερο από έναν αιώνα. Πρόκειται για τα γραπτά πιστοποιητικά εμβολιασμού.

Την δεκαετία του 1880 όπου η ευλογιά έκανε συχνά την εμφάνιση της πολλά σχολεία στις ΗΠΑ ζητούσαν από μαθητές και δασκάλους να έχουν στην κατοχή τους το έγγραφο ότι έχουν εμβολιαστεί. Στην διάρκεια της επιδημίας κίτρινου πυρετού την δεκαετία του 1960 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εισήγαγε ένα διεθνές ταξιδιωτικό έγγραφο που έγινε γνωστό ως «κίτρινη κάρτα». Ακόμη και σήμερα όσοι ταξιδεύουν από συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη πρέπει να επιδεικνύουν την σημερινή εκδοχή αυτής της κάρτας στα αεροδρόμια.

Την στιγμή που όλες οι χώρες προετοιμάζονται για τους εμβολιασμούς για τον κορονοϊό έχει ξεκινήσει η συζήτηση για αν κάποιος που εμβολιάζεται πρέπει να αποκτήσει κάποιο πιστοποιητικό και αν ναι τι είδους θα είναι αυτό. Ολα συγκλίνουν στο ότι το πιστοποιητικό αυτό θα έχει ψηφιακή μορφή και θα είναι κάποιου είδους αρχείο ή εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο. Ηδη η αεροπορική βιομηχανία έχει κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση και γίνεται οργανωμένα μια προσπάθεια δημιουργίας του αποκαλούμενου «διαβατηρίου υγείας» (εδώ) με το οποίο θα επιτρέπεται η είσοδος στα αεροσκάφη.

Για αυτό τον σκοπό αναπτύσσεται μια εφαρμογή κινητών τηλεφώνων που ονομάζεται CommonPass η οποία θα πιστοποιεί ότι κάποιος που θέλει να μπει σε ένα αεροπλάνο έχει κάνει το εμβόλιο κατά του Covid. Οπως αναφέρουν οι New York Times, αυτή ή κάποια άλλη παρόμοια εφαρμογή αναμένεται να χρησιμοποιηθεί σε σχολεία, πανεπιστήμια, δημόσιες υπηρεσίες, χώρους ψυχαγωγίας, αθλητικούς χώρους. Το ίδιο θα συμβεί και στους εργασιακούς χώρους.

«Είναι πολύ πιθανό αυτή η πιστοποίηση να είναι το πιο απαραίτητο εργαλείο για να αντιμετωπίσουμε και να ελέγξουμε αυτή την πανδημία» δηλώνει ο καθηγητής Μπραντ Πέρκινς, ιατρικός επικεφαλής του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Commons Project Foundation, που αναπτύσσει την εφαρμογή CommonPass. Οι περισσότερες κυβερνήσεις αναμένουν τα εμβόλια και τις πιστοποιήσεις που θα τα συνοδεύουν για να μπορέσουν να δρομολογήσουν την επιστροφή των κοινωνιών και της οικονομίας σε μια κανονικότητα.

Οι φόβοι

Οσοι ασχολούνται με τα ζητήματα των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών αναφέρουν ότι αυτού του είδους οι τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να τον έλεγχο της κοινωνίας με τρόπο παρόμοιο που το κάνουν ολοκληρωτικά καθεστώτα. Επισημαίνουν μάλιστα ότι στην προκειμένη περίπτωση τον έλεγχο δεν θα ασκεί η κρατική εξουσία αλλά ιδιώτες όπως εργοδότες, ιδιωτικές εταιρείες, ιδιοκτήτες καταστημάτων και όσοι γενικότερα θα αποφασίζουν ποιοι θα εισέρχονται και ποιοι όχι στους χώρους που παρέχουν τις υπηρεσίες τους.

«Η προστασία της δημόσιας υγείας έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο δημιουργίας κοινωνικών διακρίσεων. Αυτός είναι ο υπαρκτός κίνδυνος, η δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν αυτές οι εφαρμογές ως ένα είδος πληρεξούσιου για να κρατά κάποιους ανθρώπους αποκλεισμένους από διάφορες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής» υποστηρίζει η Μισέλ Γκούντγουιν, καθηγήτρια νομικής που διευθύνει το Κέντρο Πολιτικής Βιοτεχνολογίας και Παγκόσμιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια.

Οπως φαίνεται οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) τύποι πιστοποιητικών εμβολιασμού δεν θα περιέχουν μόνο την ένδειξη ότι κάποιος είναι εμβολιασμένος για Covid αλλά μια σειρά από δεδομένα (πότε έγινε ο εμβολιασμός, πού έγινε, ποια δόση, ποιο εμβόλιο κ.α.) ενώ πιθανώς να υπάρχουν και άλλα ιατρικά του δεδομένα. Η εικόνα είναι ακόμη συγκεχυμένη για το αν θα υπάρχει μια κοινά αποδεκτή σε παγκόσμιο επίπεδο απόφαση για το ποια δεδομένα θα καταγράφονται στα πιστοποιητικά εμβολίων ή αν κάθε εταιρεία ή οργανισμός που θα φτιάχνει ένα τέτοιο πιστοποιητικό θα αποφασίζουν μόνοι τους ποια δεδομένα θα περιέχονται σε αυτό.

Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα είναι ποιοι θα έχουν πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα και τι χρήση θα μπορούν να κάνουν σε αυτά. Αυτό στο οποίο φαίνεται να υπάρχει συναίνεση από όλους τους εμπλεκομένους σε διεθνές επίπεδο είναι ότι τα πιστοποιητικά εμβολιασμού πρέπει να έχουν ψηφιακή μορφή γιατί ένα συμβατικό (χάρτινο) έγγραφο μπορεί εύκολα να πλαστογραφηθεί ή τουλάχιστον ευκολότερα από ένα ψηφιακό αρχείο που θα έχει αρκετές δικλίδες ασφαλείας.

«Για να γίνει επανεκκίνηση της οικονομίας πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μια λύση όπως το πιστοποιητικό εμβολιασμού. Αν δεν υπάρξει χρήση τέτοιων πιστοποιητικών πολύς κόσμος θα είναι επιφυλακτικός αν όχι αρνητικός στο να ταξιδέψει ή να πάει κάπου να διασκεδάσει» δηλώνει ο Ερικ Πισκίνι αντιπρόεδρος της IBM που συμμετείχε ενεργά στην ανάπτυξη της εφαρμογής πιστοποιητικού υγείας της εταιρείας το οποίο ονομάζεται Digital Health Pass. O αμερικανικός κολοσσός της βιομηχανίας των υπολογιστών βρίσκεται σε προχωρημένες συζητήσεις με επαγγελματικές ομάδες από διάφορα σπορ στις ΗΠΑ για να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή της ώστε να επιστρέψει με ασφάλεια ο κόσμος στα στάδια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News