Ο Φιλίπο Τομάζο Μαρινέτι είχε μανία με τα σπορ αυτοκίνητα, ιδιαίτερα με το δικό του τετρακύλινδρο Fiat. Στο μυαλό του το αυτοκίνητο αντιπροσώπευε την καινοτομία και τη δράση, ακόμη και τη βία. Κυρίως, όμως, αντιπροσώπευε το μέλλον. Ο ιταλός ποιητής, δραματουργός και συγγραφέας ήταν αντιδραστικό στοιχείο -απεχθανόταν την ισότητα και τη δημοκρατία. Συγχρόνως, όμως, δεν ήταν συντηρητικός με οποιαδήποτε παραδοσιακή έννοια του όρου, γιατί τόσο ο ίδιος όσο και τα υπόλοιπα μέλη του καλλιτεχνικού κινήματος που ίδρυσε, ελάχιστα πράγματα ήθελαν να συντηρήσουν. Στην πραγματεία του «Μανιφέστο του Φουτουρισμού» που δημοσιεύτηκε το 1909, έγραψε, μεταξύ άλλων «θα καταστρέψουμε τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες, τις ακαδημίες κάθε είδους».

Σήμερα ο Μαρινέτι μνημονεύεται όχι μόνον ως ιδεολογικός θεμελιωτής του φουτουρισμού αλλά και ως προάγγελος του φασισμού που επρόκειτο να ρίξει βαριά τη σκιά του σε ολόκληρη την Ευρώπη. Και είναι αλήθεια πως άσκησε σημαντική επιρροή στον Μπενίτο Μουσολίνι καθώς και στην ιδεολογία του που σύντομα επρόκειτο να συμβάλει στην εκπλήρωση της σκοτεινής προσδοκίας του ποιητή περί καταστροφής των μουσείων, των βιβλιοθηκών και των ακαδημιών της Γηραιάς Ηπείρου.

Τον ιταλό λόγιο θυμήθηκε προ ημερών σε δημοσίευμά του στο περιοδικό Time ο Εντ Σάιμον, ειδικός στις Δημόσιες Ανθρωπιστικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Κάρνεγκι Μέλον. Τον θυμήθηκε, όμως, γράφοντας όχι για τον φουτουρισμό και τον φασισμό αλλά για τον αποκαλούμενο «σκοτεινό διαφωτισμό» και τον πιο επιδραστικό από τους θιασώτες του, τον μηχανικό λογισμικού και πολιτικό μπλόγκερ Κέρτις Γιάρβιν, ο οποίος ενδέχεται να ασκεί επιρροή στον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, αντίστοιχη με την επιρροή που ασκούσε στον Μουσολίνι ο Μαρινέτι.

Τι είναι, όμως, αυτό το οξύμωρο ιδεολόγημα/κίνημα; Παρότι δεν χαίρει της προσοχής των πανεπιστημιακών φιλοσόφων, ο «σκοτεινός διαφωτισμός» τα τελευταία χρόνια απέκτησε φανατικούς οπαδούς μεταξύ των μεγάλων κεφαλιών της τεχνολογίας ενώ ο Γιάρβιν κατέληξε να εκτελεί χρέη προσωπικού φιλοσόφου επιφανών μελών της ελίτ της Σίλικον Βάλεϊ, όπως ο συνιδρυτής της PayPal Πίτερ Τιλ και ο ιδρυτής της Mosaic Μαρκ Αντρίσεν.

Οπως εξηγεί στο κείμενό του στο Time ο Εντ Σάιμον, ο Κέρτις Γιάρβιν τάσσεται επίσης (όπως οι φουτουριστές) υπέρ της αντικατάστασης της δημοκρατίας με ένα είδος τεχνο-φεουδαρχικού κράτους,  με την κυβέρνηση να λειτουργεί ως πολυεθνική εταιρεία και ο πρόεδρος ως διευθύνων σύμβουλός της.

Το σύστημα που έχει κατά νου ο αυτοδίδακτος μηχανικός λογισμικού είναι σίγουρα ελιτιστικό, καθώς «οι άνθρωποι εντάσσονται σε δομές κυριαρχίας-υποταγής», όπως έγραψε ο ίδιος το 2008. Είναι επίσης ένα αυταρχικό σύστημα με τον θεμελιωτή του να αναφέρει σχετικά το 2012 πως «εάν οι Αμερικανοί θέλουν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο κυβερνώνται, θα πρέπει να ξεπεράσουν τη φοβία τους με τη δικτατορία». Τρία χρόνια νωρίτερα παρόμοια άποψη είχε εκφράσει και ο Πίτερ Τιλ, γράφοντας πως «πλέον δεν πιστεύω ότι η ελευθερία και η δημοκρατία είναι συμβατές μεταξύ τους».

Οπως αναφέρεται στο δημοσίευμα του Time, ο Τιλ ήταν πρώιμος επενδυτής της νεοφυούς επιχείρησης Urbit του Κέρτις Γιάρβιν. Οσο για τις αντιδραστικές απόψεις του δεύτερου και το κατά πόσο τις συμμερίζεται ο πρώτος, ο Γιάρβιν έχει αναφέρει σχετικά πως ο μεγάλος χορηγός του είναι «πλήρως διαφωτισμένος». Οσο για τη σχέση του με τον Μαρκ Αντρίσεν, ο  γκουρού και μεγαλοεπενεδυτής της Σίλικον Βάλει χαρακτήρισε τον Γιάρβιν «φίλο» του.

Περισσότερο ανησυχητικό όμως είναι το γεγονός πως, μέσω της επιρροής που ασκεί σε κορυφαίες τεχνολογικές προσωπικότητες, ο Γιάρβιν κατάφερε να απλώσει τα πλοκάμια του ακόμη και στην Ουάσιγκτον. Συγκαταλεγόταν μεταξύ των εκλεκτών καλεσμένων στην αποκαλούμενη «Χοροεσπερίδα Στέψης» του Ντόναλτ Τραμπ τον περασμένο Ιανουάριο ενώ τον περασμένο Ιούλιο, κατά τη διάρκεια συνέντευξής του σε ένα podcast, ο νυν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς (ο οποίος είναι προστατευόμενος του Πίτερ Τίελ) εξήρε την επιρροή που ασκεί στη σκέψη του ο «φιλόσοφος» του αποκαλούμενου «σκοτεινού διαφωτισμού». Και ενώ ο ρόλος του Αντρίσεν στον Λευκό Οίκο του Τραμπ είναι ανεπίσημος, η Washington Post έγραψε τον περασμένο Ιανουάριο πως «στρατολογεί διακριτικά και επιτυχώς υποψηφίους για θέσεις σε όλη την Ουάσιγκτον του Τραμπ».

Οσο για τον Ελον Μασκ, παρότι δημοσίως  δεν βγάζει το καπέλο στον Γιάρβιν, δεν υπάρχει αμφιβολία που έχει παρόμοια φιλοσοφία: το 2020, μιλώντας στη Wall Street, είχε σημειώσει πως «η κυβέρνηση είναι απλώς η μεγαλύτερη εταιρεία». Επειτα από μία πενταετία, δηλαδή σήμερα, ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, εκτελώντας χρέη ανώτερου συμβούλου του προέδρου των ΗΠΑ και επικεφαλής του Υπουργείου Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE), κάνει ότι μπορεί ώστε να επιτύχει αυτό που ο Κέρτις Γιάρβιν είχε χαρακτηρίσει ως «σκληρή επανεκκίνηση» της κυβέρνησης.

Οπως επισημαίνει στο κείμενό του ο Εντ Σάιμον, η κατανόηση των κινήτρων των πιο επιφανών εκπροσώπων αυτής της ακροδεξιάς φιλοσοφίας είναι απαραίτητη ώστε να γίνει καλύτερα αντιληπτό το διακύβευμα. Οσο για τη σαγήνη που ασκεί σε ανθρώπους που κατέχουν εξουσία και μόνον το όνομα του ιδεολογήματος/κινήματος είναι αποκαλυπτικό: «ο “σκοτεινός διαφωτισμός” προμηνύει την ανατροπή της φιλελεύθερης τάξης που καθόριζε τις δημοκρατικές φιλοδοξίες επί σχεδόν τρεις αιώνες. Ενώ ο Διαφωτισμός υποσχόταν ελευθερία, χειραφέτηση, ισότητα και αλληλεγγύη, ο “Σκοτεινός Διαφωτισμός” προσφέρει υποτέλεια, ιεραρχία, δουλεία και σκληρότητα», γράφει ο αμερικανός επιστήμονας.

Ο «σκοτεινός διαφωτισμός» συνδέεται συχνότερα με τον βρετανό φιλόσοφο Νικ Λαντ. Ο Λαντ υπήρξε ιδρυτής της Ερευνητικής Μονάδας Κυβερνοπολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Γουόρικ, όπου παρέμεινε έως το 1995, χρονιά κατά την οποία αποβλήθηκε από το εκπαιδευτικό ίδρυμα λόγω της ολοένα πιο αλλοπρόσαλλης συμπεριφοράς του.

«Ο Λαντ είναι ενεργά αντι-δημοκρατικός, επιθυμώντας ένα σύστημα στο πλαίσιο του οποίου σπουδαίοι άνδρες (καθοδηγούμενοι από αλγόριθμους και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης) κυβερνούν το κράτος. Αυτό είναι ένα ξεκάθαρα μηδενιστικό όραμα […] μια ιδεολογία που συνδυάζει τον τεχνολογικό ουτοπισμό με μια βαθιά μισανθρωπία, μια παραλλαγή αυτού που ο ιστορικός Τζέφρι Χερφ περιέγραψε ως “αντιδραστικό μοντερνισμό”, αλλά που θα μπορούσαμε επίσης να ονομάσουμε κυβερνο-αυταρχισμό ή τεχνολογικό φασισμό», όπως συμπυκνώνει στο άρθρο του ο Εντ Σάιμον.

Οσο για τον εκπρόσωπο του «σκοτεινού διαφωτισμού» στις ΗΠΑ, ο Κέρτις Γιάρβιν έγραφε επί χρόνια, με το ψευδώνυμο «Μέλσιους Μολντμπάγκ», κείμενα στα οποία επιχειρηματολογούσε υπέρ μιας δικής του εκδοχής τεχνο-αυταρχισμού και κατά της δημοκρατίας. Εβαλε επίσης κατά όλων εκείνων των θεσμών του αμερικανικού/δυτικού πολιτισμού που θεωρεί πως έρχονται σε αντίθεση με τη «σκοτεινή» φιλοσοφία του, από τις ελεύθερες εκλογές έως τα ανοιχτά πανεπιστήμια και τα ανεξάρτητα και ενεργά μέσα μαζικής ενημέρωσης.

«Επειδή το πανεπιστήμιο αποτελεί την καρδιά του παλιού καθεστώτος, είναι απολύτως απαραίτητο για την επιτυχία οποιασδήποτε αλλαγής καθεστώτος όλα τα διαπιστευμένα πανεπιστήμια να αφανιστούν τόσο φυσικά όσο και οικονομικά», έγραψε το 2021, σίγουρα «λιγότερο ποιητικά», από τον Μαρινέτι, όπως σχολιάζει το Time.

Ο Κέρτις Γιάρβιν μιλάει μειωτικά για κάτι που ο ίδιος αποκαλεί «Καθεδρικό Ναό», ένα πλέγμα εκπαιδευτικών, δημοσιογραφικών και μη κερδοσκοπικών οργανισμών που -πάντα κατά τη γνώμη του- καθορίζει το κυρίαρχο αφήγημα αλλά και δεν επιτρέπει στα μεγάλα κεφάλια των επιχειρήσεων και της τεχνολογίας να κάνουν οτιδήποτε θέλουν.

Πολλά χρόνια πριν, συγκεκριμένα το 2007, ο Γιάρβιν είχε γράψει πως «το κράτος είναι απλώς μια επιχείρηση ακινήτων σε πολύ μεγάλη κλίμακα». Εκτοτε τάσσεται υπέρ μιας «Επανάστασης των Πεταλούδων» και μιας «δυναμικής επανεκκίνησης» της διακυβέρνησης στις ΗΠΑ μέσω της «εκχώρησης απόλυτης εξουσίας σε έναν μόνο οργανισμό». Οπως εξηγεί ο Εντ Σάιμον, «αυτό γίνεται αντιληπτό ως ένα εσωτερικό πραξικόπημα με σκοπό την ιδιωτικοποίηση της κυβέρνησης και την αντικατάσταση της δημοκρατίας με μια απόλυτη εκτελεστική εξουσία».

Πριν από μόλις μία διετία ο Κέρτις Γιάρβιν παρουσίασε το στρατηγικό του όραμα με τον τίτλο «RAGE». Rage στα αγγλικά σημαίνει οργή αλλά στην προκειμένη πρόκειται για αρκτικόλεξο: «Retire All Government Employees» ή «Συνταξιοδοτείστε Oλους τους Oμοσπονδιακούς Yπαλλήλους».

Πιο συγκεκριμένα ο Γιάρβιν υποστήριξε πως στην περίπτωση επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, όλοι οι ομοσπονδιακοί υπάλληλοι θα έπρεπε να αντικατασταθούν από πιστούς οπαδούς του προέδρου. Στη συνέχεια θα κατάσχονταν οι δημόσιοι πόροι, με στόχο την αναδιανομή τους. Οσο για τη δικαστική εξουσία, όταν τα δικαστήρια κρίνουν τις όποιες αποφάσεις/πολιτικές ως αντισυνταγματικές, θα πρέπει απλά να αγνοούνται, σύμφωνα με τον φιλόσοφο του «σκοτεινού διαφωτισμού». Εως τον Απρίλιο μετά από την ορκωμοσία του Τραμπ, στην περίπτωση επικράτησής του, η νέα κυβέρνηση θα έπρεπε επίσης να έχει περιορίσει αισθητά και την επιρροή των φιλελεύθερων ΜΜΕ καθώς και των πανεπιστημίων.

Οπως σημειώνει ο Εντ Σάιμον στο κείμενό του στο Time, το ότι πολλά από όσα έλεγε ο Κέρτις Γιάρβιν το 2023 προσπαθούν να τα κάνουν πράξη ο Τραμπ και ο Μασκ «ενδέχεται να μην είναι τυχαίο». Εως τα τέλη του προηγούμενου μήνα στο όνομα της κυβερνητικής αποτελεσματικότητας είχαν απολυθεί περίπου 30.000 ομοσπονδιακοί υπάλληλοι ενώ ο πρόσφατος ισχυρισμός του Τραμπ ότι «Αυτός που σώζει τη χώρα του, δεν παραβιάζει κανένα νόμο», θυμίζει μια άποψη που είχε εκφράσει ο Γιάρβιν το 2009: «ηγεμόνας είναι όποιος είναι υπεράνω του νόμου».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News