Η Ελλάδα έχει την ιδιαιτερότητα να μη διαθέτει οργανωμένο σύστημα πρόληψης προβλημάτων ψυχικής υγείας. Η ψυχική διαταραχή απασχολεί δυστυχώς την κοινή γνώμη μόνο ως μέρος του αστυνομικού δελτίου.

Ένα βασικό εμπόδιο στον σχεδιασμό ενός αποτελεσματικού συστήματος ψυχικής υγείας είναι η απουσία καταγραφής στοιχείων που θα μας επιτρέψουν να μελετήσουμε την επιδημιολογία και να κατανοήσουμε το θέμα στις πραγματικές του διαστάσεις. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουμε σαφή εικόνα ούτε του αριθμού των πασχόντων, ούτε του κοινωνικού προφίλ τους.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα κράτη επιχορηγούν σταθερά τις απαραίτητες έρευνες. Σε έρευνα που ολοκληρώθηκε πρόσφατα από τον Βρετανικό Ιατρικό Σύλλογο, διαπιστώθηκε ότι μέσα σε έναν χρόνο χάθηκαν 70 εργάσιμες μέρες λόγω ψυχικής ασθένειας, επιβαρύνοντας την οικονομία με κόστος που υπολογίζεται στα 100 δισεκατομμύρια λίρες. Στην ίδια έρευνα σημειώνεται ότι το ποσοστό των Βρετανών εργαζομένων που έχουν διαγνωστεί με κάποια ψυχική διαταραχή, όπως κατάθλιψη και άγχος αλλά δεν έχουν λάβει ποτέ θεραπεία, έχει ανέλθει από το 24% που ήταν το 2009 στο 75%.

Οι Βρετανοί πολιτικοί, τόσο της κυβέρνησης, όσο και της αντιπολίτευσης, αντιλήφθηκαν ότι το πρόβλημα έγκειται στον τρόπο που οι πολίτες βλέπουν την ψυχική υγεία και ότι προκειμένου να βελτιωθεί σημαντικά η κατάσταση θα πρέπει να ληφθούν μία σειρά από νέα μέτρα που θα επηρεάσουν άμεσα τις αντιλήψεις της κοινής γνώμης. Τα μέτρα περιλαμβάνουν τη διασφάλιση ισόποσης χρηματοδότησης για τη σωματική και την ψυχική υγεία, τη μείωση του χρόνου αναμονής στα δημόσια ιατρεία, και την επαρκή στελέχωση των μονάδων ψυχικής υγείας.

Θα μπορούσαν τα ίδια μέτρα να εφαρμοστούν κάποια στιγμή και στην Ελλάδα; Σίγουρα είναι απαραίτητο σε μία χώρα, όπου ακόμα κι η απλή επίσκεψη στον ειδικό της ψυχικής υγείας παραμένει για πολλούς «ταμπού», να αρχίσουμε ν’ αντιμετωπίζουμε την ψυχική υγεία όπως αντιμετωπίζουμε τη σωματική υγεία. Με τον ίδιο τρόπο που παίρνουμε τα φάρμακά μας και τηρούμε τα ραντεβού με τον γιατρό όταν πάσχουμε από μία χρόνια σωματική ασθένεια, θα πρέπει να φροντίζουμε την ψυχική υγεία μας αν έχουμε διαγνωστεί με κάποια ψυχική νόσο.

Πρέπει να καταλάβουμε ως κοινωνία ότι η θεραπεία της ψυχικής διαταραχής δεν είναι θέμα επιλογής, αλλά υποχρέωσης, τόσο του πάσχοντα όσο και της πολιτείας. Η δέσμευση για ισόποση κατανομή χρηματοδότησης στη σωματική και ψυχική υγεία θα τοποθετούσε το ψυχικό νόσημα δίπλα στη φυσική ασθένεια και αυτόματα θα περιοριζόταν η τάση μας να αντιμετωπίζουμε τους πάσχοντες από ψυχικές διαταραχές σαν ασθενείς Β΄ κατηγορίας.

Πιστεύω επίσης ότι αυτό που πραγματικά θα προκαλούσε μια ανατροπή στην υπάρχουσα κατάσταση θα ήταν η μείωση του χρόνου αναμονής για ραντεβού με ειδικό στης ψυχικής υγείας στα δημόσια ιατρεία. Πρέπει με άλλα λόγια να μην παραβλέπουμε τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης: κατανοούμε ότι ο πάσχων από καρκίνο μπορεί να έχει χαμηλή ποιότητα ζωής ή και να τεθεί σε κίνδυνο η επιβίωσή του αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα η κατάσταση, αλλά δεν αντιλαμβανόμαστε ότι το ίδιο μπορεί να ισχύει και για κάποιον που πάσχει από μια σοβαρή ψυχική διαταραχή.

Τα οφέλη που θα αποκομίσουμε από την αλλαγή αντιμετώπισης της ψυχικής νόσου θα είναι σημαντικά. Πρώτον, θα καταρριφθούν προκαταλήψεις δεκαετιών εφόσον θα αποδεχθούμε το δικαίωμα του ψυχικά πάσχοντος και της οικογένειάς του σε μία σύγχρονη αγωγή. Δεύτερον, θα αλλάξουν πολλά στον χώρο της εργασίας για τους πάσχοντες από κάποια ψυχική διαταραχή (κατάθλιψη, στρες, εθισμό, διατροφική διαταραχή, ακόμα και σχιζοφρένεια), στους οποίους η συστηματική παρακολούθηση από ειδικούς και η αγωγή που τους χορηγείται, θα τους επιτρέψει να διατηρούν μερική ή ολική απασχόληση.

Όσοι ακόμα θεωρούν ότι η ψυχική υγεία δεν αποτελεί προτεραιότητα μιας κοινωνίας σε βαθιά κρίση, ας προσπαθήσουν να σκεφτούν πώς συνδέεται η υγεία με την οικονομία μιας χώρας και πόσο βαρύ είναι και το κόστος για ένα κράτος που ούτε διερευνά, ούτε προνοεί για το αυξανόμενο πρόβλημα της ψυχικής νόσου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News