Είναι η δεύτερη αποστολή της Κοινωνικής Κουζίνας του Αλλου Ανθρώπου στο Σιρέτ, το σύνορο μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας. Η πρώτη έγινε αμέσως μετά το ξέσπασμα του πολέμου, όταν κινητοποιήθηκαν 95 άνθρωποι από την Ελλάδα, την Ολλανδία, τη Γερμανία και τρεις εθελόντριες του Αλλου Ανθρώπου, μία Ουκρανή, μία Γεωργιανή και μία Ρωσίδα. Στη δεύτερη αποστολή, έναν μήνα μετά, 53 εθελοντές φεύγουμε χωρίς δεύτερη σκέψη.

«Μαζέψαμε 75 τόνους τρόφιμα», μας λέει ο Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος, ή Αλλος Ανθρωπος, που το 2011 ξεκίνησε την Κοινωνική Κουζίνα στην Αθήνα. «Ούτε φιλανθρωπία ούτε ελεημοσύνη. Τρώμε μαζί», λέει ανακατεύοντας το φαγητό με τη μεγάλη κουτάλα. «Τρία τριαξονικά φορτηγά, τέσσερα βανάκια, ένα πούλμαν και 4 ΙΧ ήταν το κομβόι της πρώτης αποστολής. Είκοσι πέντε τόνους τρόφιμα μαγειρέψαμε τον Φεβρουάριο, όταν περνούσαν έξι χιλιάδες άνθρωποι κάθε μέρα. Ημασταν η μοναδική ανοιχτή δομή 24ώρες το 24ωρο, με τις θερμοκρασίες να φθάνουν στο -5°C», διηγείται η εθελόντρια Λίνα Παντζαρτζίδου από την Πάτρα. «Ο Αλλος Ανθρωπος είμαι εγώ, είσαι εσύ, και όποια, όποιος βάζει ένα τσουκάλι στον δρόμο για να μαγειρέψει για τον συνάνθρωπο, να μοιραστεί ένα γεύμα φιλίας με αξιοπρέπεια», συνεχίζει.

Δίπλα στο μοσχοβολιστό υπαίθριο μαγειρείο, χιλιάδες παιχνίδια, πάνες, βρεφικά γάλατα, πιπίλες, βιταμίνες, μπιμπερό, σοκολάτες, αρκουδάκια και αλοιφές μοιράζονται και τα παιδιά χαμογελούν, στην πολύχρωμη και στολισμένη με μπαλόνια δομή. «Εχουμε καιρό να δούμε το χαμόγελο στα χείλη τους», λένε οι μητέρες και μας αγκαλιάζουν.

Τα βαν που φθάνουν στη Μαριούπολη, στην Μπούτσα, στο Σαρτανά και στο Χάρκοβο φορτώθηκαν με πενήντα τόνους βοήθειας από 150 άτομα στο σπίτι του Αλλου Ανθρώπου, στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου 109, στον Κεραμεικό: Τρόφιμα και είκοσι τόνοι φάρμακα, αντιβιοτικά και παυσίπονα για παιδιά και ενήλικες και χιλιάδες γάζες.

«Δέκα μέρες πριν ξεκινήσουμε, ο Κώστας έκανε μία ανάρτηση στο Facebook, η οποία κοινοποιήθηκε σε όλη την Ευρώπη», μας λέει η συνοδοιπόρος και σύντροφός του, Ελενα Αγγελοπούλου. «Μέσα σε δέκα μέρες συγκεντρώθηκαν τα υλικά και οι εθελοντές. Ολοι έλεγαν «θέλω να έρθω».

Η Μεγάλου Αλέξανδρου είναι δρόμος Α-φθονίας

Ελλειψη του φθόνου και όποιας φθίνουσας κατάστασης. Συλλογικότητες από Κρήτη, Θεσσαλονίκη, Κύθηρα, Φλώρινα, Γρεβενά, Αλεξανδρούπολη, Γιάννενα, Καλαμάτα και Πάτρα στέλνουν ό,τι χρειάζεται. Ανθρωποι ανάμεσά μας παραμερίζουν τις εργασίες και τις οικογένειές τους για να έρθουν να δώσουν γενναιόδωρα χέρια βοήθειας, εισπράττοντας το μεγαλειώδες αυτό συναίσθημα που νιώθουμε όταν γινόμαστε αλληλέγγυοι.

Το μαγείρεμα είναι καθημερινό, όπως και σε όλα τα μέρη του κόσμου. Στο blog του Αλλου Ανθρώπου βρίσκουμε που μπορούμε να φάμε και να μαγειρέψουμε μαζί ένα πεντανόστιμο πιάτο. Μαζί με το μαγικό μείγμα μπαχαρικών του Κώστα, στο τσουκάλι, πότε μπαίνει το κοτόπουλο με ρύζι, πότε η φασολάδα, το φακόρυζο με κύμινο, η μακαρονάδα, το κριθαράκι. Και φρέσκο ψωμί. Μοιραζόμαστε το «τραπέζι» εθελοντές και πρόσφυγες, πυροσβέστες και γιατροί, παιδιά κι ηλικιωμένοι… Το ίαμα στη θλίψη, στη μοναξιά – και όχι μόνο της ξενιτιάς, η μεγαλύτερη ανθρώπινη ανάγκη: ένα σπιτικό, ζεστό πιάτο φαγητό με παρέα.

Στο ορφανοτροφείο Ρωξάντρα

Η ομάδα διανυκτερεύει στη στέγη αθλητισμού του Μποτοσάνι της δυτικής Ρουμανίας, 52 χιλιόμετρα από το Σιρέτ.

Στο ορφανοτροφείο Ρωξάντρα σταματάμε για μια καλησπέρα, να μοιραστούμε αγκαλιές, να δωρίσουμε παιχνίδια, τρόφιμα, φάρμακα και χρήματα. Ο 17χρονος Γκάμπριελ αγόρασε παπούτσια για να προπονείται. Είναι πρωταθλητής στον στίβο, στα 10 χλμ. Φόρεσε τα καινούργια παπούτσια και πήρε το χρυσό! Η 13χρονη Ιωάννα ονειρεύεται ότι είναι ψυχολόγος. «Τα παιδιά στο σχολείο έρχονται να μοιραστούν μαζί μου τα προσωπικά τους θέματα», μου λέει. «Και ποιο είναι το σημαντικότερο θέμα των παιδιών;» τη ρωτάω. «Το ότι δεν αγαπάνε τον εαυτό τους», απαντά! «Εσύ; Αγαπάς τον εαυτό σου;». «Φυσικά!», μου απαντά.

Ο Κωσταντίνος, παίζοντας με τα μικρότερα παιδιά, ρωτά: τι δώρο θέλετε να σας φέρουμε; Η οικογένεια του ορφανοτροφείου απαντά σύσσωμη: «Διακοπές! Ουδέποτε έχουμε πάει διακοπές στη ζωή μας».

Βραδιάζει κι έρχεται ψύχρα. Μεταφερόμαστε από την αυλή στο μικρό καθιστικό.

«Γίνεται!», ξεφωνίζει με χαρά ο Κώστας κι όλοι μαζί χαμογελάμε! Κάποιοι αναλαμβάνουν τα διαδικαστικά μαζί με τους υπεύθυνους του ορφανοτροφείου.

Αυτή τη στιγμή, συγκεντρώνονται χρήματα. Χρειάζονται ακόμη 2.800 ευρώ για να συμπληρωθούν τα 4.800 ευρώ που κοστίζουν τα εισιτήρια και η έκδοση διαβατηρίων, για έξι παιδιά ηλικίας 8 έως 21 ετών, τρεις συνοδούς και ένα μωρό ενός έτους. Η διαμονή και η διατροφή είναι δώρο μιας εθελόντριας του Αλλου Ανθρώπου.

Ανάμεσα στις δομές στήριξης από όλον τον κόσμο, μόνιμα εδώ είναι ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός και οι Γιατροί του Κόσμου. Οι πυροσβέστες της Ρουμανίας αναλαμβάνουν τη μεταφορά των προσφύγων προς τα κοντινά αεροδρόμια και σταθμούς τρένων.

Περίπου 3.000-4.000 πρόσφυγες περνάνε καθημερινά από το Σιρέτ. Γυναικόπαιδα, ηλικιωμένοι. Οι άντρες 18-60 ετών απαγορεύεται να φύγουν από τη χώρα τους για να συμμετέχουν στην άμυνά της.

H Γιάννα Μπελόικομπα  (φωτογραφία κάτω) με τους τρεις γιους της, ηλικίας, δύο, πέντε και έξι ετών, και με την πεθερά της, περιμένουν μέσα στη δομή εθελοντών από το Ισραήλ το βαν της πυροσβεστικής για να πάνε στο κοντινό αεροδρόμιο. Μόλις είχε εγκαινιάσει το δικό της ταξιδιωτικό γραφείο, στο Κίεβο. «Τώρα, πάμε στο Δουβλίνο επειδή μάθαμε ότι το κράτος βοηθά», λέει. Ο σύζυγός της έμεινε πίσω λόγω της επιστράτευσης. 

«Σε κάθε πρόσφυγα που συναντάμε, δίνουμε ένα ή περισσότερα φακελάκια, που περιέχουν 20 ή 50 ευρώ, ανάλογα με τα μέλη της οικογένειας, τα βρέφη, τους ασθενείς και ηλικιωμένους, χέρι με χέρι, διακριτικά: 6.250 ευρώ μοιράστηκαν σε φακελάκια. Γράψαμε επάνω στα ουκρανικά «Οι καρδιές μας και οι προσευχές μας είναι μαζί σας», μας λέει η Ουκρανή Πολίνα Ζβάριτς που άφησε το πανεπιστήμιο και την εργασία της στην Ελλάδα, για να βοηθήσει τους συμπατριώτες της. «Εκανα πασχαλινές διακοπές στο χωριό της γιαγιάς μου, το Οριέχοβο», λέει με δάκρυα στα μάτια καθώς κοιτά σε φωτογραφίες που έχουν αναρτήσει φίλοι της το ολοσχερώς κατεστραμμένο χωριό. «Βομβαρδίστηκε μέχρι και το νεκροταφείο όπου “κοιμάται” η γιαγιά μου. Σχολεία, εκκλησίες… ολόκληρη η πόλη είναι πλέον παρελθόν. Χτυπάνε αλύπητα».

Νιώθουμε έντονα την ανάγκη των ανθρώπων να μοιραστούν τις ιστορίες τους. Εξίσου μεγάλη είναι και η ανάγκη ειδικών θεραπευτών και ειδικών επιστημόνων για τη διαχείριση του μετατραυματικού στρες και των απωλειών του πολέμου. Μαζί με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, ο Αλλος Ανθρωπος, με τη συνεργασία της Λίνας Παντζαρτζίδου, συγκεντρώνουν μια ομάδα εθελοντών επιστημόνων και μεταφραστών που επιλέγουν να βοηθήσουν και διαδικτυακά.

Με τη βοήθεια της Πωλίνας, συζητάμε με τις οικογένειες των προσφύγων. Ελάχιστοι μιλάνε αγγλικά. Οι περισσότεροι μιλάνε ουκρανικά και ρωσικά. Ασταμάτητα η Πωλίνα μεταφράζει, πληροφορεί και τηλεφωνεί σε εθελοντές διαφορετικών δομών που γνωρίζει σε ευρωπαϊκές χώρες για να βοηθήσουν, ανάλογα με την περίπτωση.

«Αυτήν τη φορά 1.500 μερίδες φαγητό προσφέρθηκαν στα σύνορα και ένας τόνος τρόφιμα επιπλέον, μοιράστηκε σε οικογένειες με ελλείψεις στα κοντινά χωριά της Ρουμανίας, τις οποίες γνωρίσαμε στην προηγούμενη αποστολή», λέει ο Κωσταντίνος». «Οι αγκαλιές, όμως, παραμένουν η σημαντικότερη προσφορά», ολοκληρώνει.

Η Βαλεντίνα Πασκάλ με τις κόρες της κλαίνε στην αγκαλιά του Κωνσταντίνου. Στις 4 Απριλίου άφησαν το σπιτικό τους, στη Μαριούπολη, στο έλεος της ρωσικής βίας.

Η ελληνικής καταγωγής οικογένεια μας διηγείται στιγμές τρόμου. «Το αυτοκίνητο γέμισε σφαίρες και οι ρώσοι στρατιώτες μας απαγόρευαν να φύγουμε. Μόνο προς Ρωσία μπορούσαμε να πάμε. Με την βοήθεια εθελοντών, όμως, τα καταφέραμε. Τώρα, με το επισκευασμένο αμάξι και τα δύο σκυλάκια τους, ονειρεύονται μια νέα ζωή στη Θεσσαλονίκη.

Στην Ουκρανία

Στον πάγκο του Αλλου Ανθρώπου έρχεται η Ολια Λ. αναζητώντας λάδι, αλάτι και τροφές για παιδιά. Στο σπίτι της, στο Τσερνιβτσί, την ουκρανική πόλη 60 χλμ. από το Σιρέτ, φιλοξενεί μια μεγάλη οικογένεια από τη Μαριούπολη. Ταυτόχρονα, στηρίζει τις προσφυγικές δομές της πόλης.

Με την Πωλίνα μπαίνουμε στο αμάξι της Ολιας φορτώνοντάς το με τρόφιμα και περνάμε τα σύνορα. Στον δρόμο για το Τσερνιβτσί, στα δυτικά της Ουκρανίας, περνάμε τοπία ολάνθιστα με σπίτια πανέμορφα σαν κάστρα. Οι ουρές στα βενζινάδικα είναι τεράστιες. Επιτρέπεται η αγορά βενζίνης μόνο δέκα ευρώ την ημέρα επειδή τη χρειάζονται τα τανκς… Στο χαώδες σούπερ μάρκετ με τα μισοάδεια ράφια, γεμίζουμε τσάντες με γλυκίσματα για τα παιδιά.

Στη φοιτητική εστία της πόλης, οι σπουδαστές παραχωρούν τα δωμάτιά τους στις οικογένειες των προσφύγων που φθάνουν εξουθενωμένες από τις εμπόλεμες περιοχές: 148 πρόσφυγες και ανάμεσά τους 38 παιδιά κατοικούν τώρα εδώ. Η διευθύντρια μας συνοδεύει στον δέκατο όροφο.

Σε ένα μικρό, ταπεινό δωμάτιο, μας καλοδέχεται η 17χρονη Μάσα Μανιέντοβα. Με την οικογένειά της, άφησε το σπίτι της στην πανέμορφη Ζαπορίζια. Δυο μήνες μετά, στις 4 Μαΐου, το πυρηνικό εργοστάσιο της πόλης και μεγαλύτερο της Ευρώπης, χτυπήθηκε από τον ρωσικό στρατό.

Η Μάσα βρίσκει καινούργιους φίλους, την 20χρονη Σόνια Μπιλιάνσα και τον 22χρονο Βλαντ Λισένκο. Το ζευγάρι βρισκόταν στη φοιτητική εστία του πανεπιστημίου του Χάρκοβο, όταν ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί. Κρύφτηκαν στο μετρό. Χρειάστηκε να περιμένουν ώρες σε ουρές για να αγοράσουν ψωμί και γάλα. Περπάτησαν 16 χλμ. ανάμεσα σε χαρακώματα, μέχρι να φθάνουν σε τόπο κάπως πιο ασφαλή. Το ταξίδι μέχρι εδώ κράτησε τέσσερις μέρες! «Παντού επικρατούσε ο φόβος και το χάος», λένε. Τα ουκρανικά σχολεία και πανεπιστήμια λειτουργούν διαδικτυακά, στηρίζοντας έτσι τους πρόσφυγες μαθητές και σπουδαστές.

Η 69χρονη Νάντια Νικολάιβνα (κάτω) έφυγε τρέχοντας από το σπίτι της στο Ιρπίν, στις 9 Μαρτίου, κατά τη διάρκεια βομβαρδισμών και πυροβολισμών. «Θυμάμαι μόνο την ανάσα μου. Ανάμεσα σε μαύρα σύννεφα ξέφυγα τρέχοντας μέσα στο δάσος, ενώ τα σπίτια φλέγονταν», λέει σπάζοντας τον σιωπηλό σπαραγμό της. «Ετρεχα για ώρες. Το ξέρω καλά το δάσος, επειδή συνήθιζα να μαζεύω μανιτάρια. Διέσχισα 10 χλμ. και έφθασα σε ένα κοντινό χωριό. Εκεί συνάντησα τη φίλη μου και πήραμε μαζί το τρένο για το Τσερνοβτσί, μας λέει δακρυσμένη.

O 15χρονος Ντάνιελ Γκιμανόβα, με τη γιαγιά του Χαλίνα, την αδελφή του και τους γονείς του, κατάφεραν να δραπετεύσουν καθώς η Μαριούπολη βομβαρδιζόταν. Από τις 26 Φεβρουαρίου μέχρι τις 6 Μαρτίου ζούσαν στα υπόγεια σπιτιών ακούγοντας τους ήχους από τους βομβαρδισμούς. Απέφυγαν να φύγουν την πρώτη ημέρα, επειδή φοβόνταν ότι αν βγουν θα πεθάνουν. Στις 2 Μαρτίου είχαν τελειώσει τα τρόφιμα και στις 7 Μαρτίου έκλεισαν και το φυσικό αέριο. «Ούτε καν γνωρίζαμε τι έχει σωθεί στην πόλη», λέει η κυρία Χαλίνα με λυγμούς. «Οταν βομβαρδίστηκε και το σπίτι του κοντινού μας γείτονα, αποφασίσαμε να φύγουμε. Απογοητευτήκαμε που ο δήμαρχος παράτησε την πόλη και έφυγε… Στο αυτοκίνητο, οι Ρώσοι μας πυροβολούσαν. Βγήκαμε και πέσαμε πίσω από αναχώματα για να σωθούμε. Ημασταν πολλοί άμαχοι μέσα σε 4.000 αυτοκίνητα με τις οικογένειές μας. Μας έδωσαν πέντε λεπτά να φύγουμε…. Η Ολια τους βρήκε τυχαία έξω από το Τσερνιβτσί, το αμάξι είχε σφαίρες, και τους έφερε σπίτι της.

«Σοκαρίστηκα όταν είδα να κόβουν την παρακεταμόλη στα τρία για να τη μοιραστούν εκατό ηλικιωμένοι στο γηροκομείο στο Τσερνιβτσί με τις δυο νοσηλεύτριες», μας λέει ο εθελοντής, νοσηλευτής και διασώστης Κωσταντίνος Φαρμάκης, που μαζί με τρία νέα άτομα, διασώστες από την Αθήνα, μπήκαν στο αυτοκίνητό του και ήρθαν στο Σιρέτ, διανυκτερεύοντας τα βράδια και προσφέροντας πρώτες βοήθειες.

Προς το τέλος της ημέρας, η ουρά των αυτοκίνητων που μπαίνουν στην Ουκρανία μεγαλώνει. Οικογένειες που έφυγαν προληπτικά και από φόβο με το ξέσπασμα του πολέμου προς τη Ρουμανία, τώρα επιστρέφουν σε ασφαλή σπίτια συγγενών για να φροντίσουν τους πρόσφυγες συμπατριώτες τους. Η τουριστική σεζόν ξεκινά στη Ρουμανία και… λήγει η φιλοξενία των προσφύγων στα ξενοδοχεία! «Ολοι είχαμε την αίσθηση ότι όλο αυτό θα κρατούσε έναν, το πολύ, μήνα. Τώρα επιστρέφουν χιλιάδες αλλά δεν έχουν όλοι που να πάνε, κάποιοι έχασαν τα σπίτια τους και φιλοξενούνται από όσους ζούμε στις ασφαλείς δυτικές περιοχές, μας λέει η Ντανιέλα Φορτούνα, που επέστρεψε ύστερα από εβδομάδες με τις κόρες της στην πόλη τους, το Τσερνιβτσί. Στο Σιρέτ έρχεται συχνά να αγοράσει τρόφιμα και άλλα αναγκαία για τις μητέρες πρόσφυγες που φιλοξενεί στο σπίτι της.

Οι μοναχοί που έχουν στήσει δομή με τρόφιμα μας λένε ότι κάποιοι Ουκρανοί που γνωρίζουν τα περάσματα στα σύνορα, περνάνε και μένουν προσωρινά με τις οικογένειές τους στα μοναστήρια. Μαθαίνουμε ότι άλλοι πληρώνουν από 500 μέχρι και 5.000 ευρώ για να περάσουν τα σύνορα. Σε μοναστήρι –που μας ζητήθηκε να κρατηθεί η ανωνυμία του– φιλοξενείται μια οικογένεια Ουκρανών ρουμανικής καταγωγής. Ο πατέρας πέρασε παράνομα και ζήτησε άσυλο. Είναι διευθυντής ορχήστρας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News