Το πρώτο πράγμα που είδαν ο Μπαράκ Ομπάμα και η σύζυγός του, Μισέλ, με το που κατέβηκαν τα σκαλιά του προεδρικού αεροπλάνου Air Force One που τους μετέφερε στην Κούβα δεν ήταν υποστηρικτές ή χειροκροτητές να τους περιμένουν στο αεροδρόμιο «Χοσέ Μαρτί», αλλά την τροπική βροχή.

Σημειολογία ή όχι, ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέπτεται τη χώρα έπειτα από 88 χρόνια, μετά την επίσκεψη του Κάλβιν Κούλιτζ το 1928, χρειάστηκε να κρατάει μια κομψή ομπρέλα για να προστατευτεί αυτός και η γυναίκα του από τις ψιχάλες.

Εστω και έτσι, όμως, το πρώτο… βήμα (κυριολεκτικώς και μεταφορικώς) έγινε: γύρω στο μεσημέρι (νύχτα Κυριακής για εμάς), ο Μπαράκ Ομπάμα έκανε την προ μηνών φήμη πραγματικότητα. Εγινε ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που έσπασε τον πάγο που είχε ορθωθεί ανάμεσα στις δύο χώρες από το 1959, οπότε και ο Φιντέλ Κάστρο ηγούμενος της κουβανικής επανάστασης ανέλαβε τις τύχες της μικρής χώρας.

Δείτε εικόνες από την πρώτη βόλτα του Ομπάμα στην Αβάνα

Εκτοτε οι σχέσεις των δύο χωρών πέρασαν σε φάση «ψυχρού πολέμου» που είχε μέσα στις δεκαετίες πολλά θερμά επεισόδια.

Λίγο πριν κατέβει από το αεροπλάνο, όπως πληροφορεί η βρετανική εφημερίδα Guardian, είχε προλάβει να αναρτήσει στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter, σε άπταιστα ισπανικά, τη φράση: «Que bolá Cuba?», κάτι σαν «πώς πάει, Κούβα;». Επίσης, ενημέρωνε πως μόλις έφτασε και ότι περιμένει πώς και πώς να ακούσει και να μιλήσει με τους κουβανούς πολίτες.
Μαζί του, ο αμερικανός πρόεδρος δεν φέρνει μόνο έναν αέρα αλλαγής στις σχέσεις των δύο χωρών, αλλά και μια πολυάριθμη αποστολή (περίπου 800-1200 Αμερικανούς), η οποία φυσικά καλύπτει μια ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων. Αλλωστε, αυτή η επίσκεψη δεν θα σημάνει μόνο και το τέλος των «ψυχρών» σχέσεων και την έναρξη μιας νέας διπλωματικής σελίδας, αλλά αναμένεται να γίνει το «όχημα» για οικονομική συνεργασία ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Ο Μπαράκ Ομπάμα και η οικογένειά του (έχει μαζί του στο ταξίδι και τις κόρες του) διαμένουν σε ένα μεγάλο αρχοντικό της πρεσβείας, το οποίο αρχικά είχε σχεδιαστεί μια χειμερινή προεδρική κατοικία του Φράνκλιν Ρούσβελτ και είναι περισσότερο από το ήμισυ του μεγέθους σε σχέση με τον Λευκό Οίκο στην Ουάσιγκτον.

Ολοι οι υπόλοιποι της αποστολής (από επιχειρηματίες, στελέχη επιχειρήσεων, μέλη του Κογκρέσου, ακόμη και η ομάδα μπέιζμπολ Tampa Bay Rays), θα διαμείνουν σε διάφορα ξενοδοχεία στην Αβάνα με τις τιμές των δωματίων να έχουν τριπλασιαστεί (φτάνουν ακόμη και στα 600 δολάρια τη διανυκτέρευση), καθώς οι ιδιοκτήτες αναμένουν να βγάλουν τα πρώτα χρήματα από τους Αμερικανούς.

Είναι χαρακτηριστικό αυτό που αναφέρει ο Guardian για τον τρόπο που αντιμετώπισαν οι αμερικανοί δημοσιογράφοι την άφιξή τους στην Κούβα. «Ηταν σαν να ζούσαν τη δική τους Πτώση του Τείχους στο Βερολίνο. Κατάφεραν να πατήσουν το έδαφος μιας χώρας που απείχε μόλις 90 χιλιόμετρα από τη Φλόριντα».

Πάντως, η επίσημη κατάρρευση του… Τείχους συνέβη λίγα λεπτά πριν από τις πέντε το απόγευμα της Δευτέρας, οπότε και ο Μπαράκ Ομπάμα συναντήθηκε με τον Ραούλ Κάστρο. Πολλοί περιμένουν πως αυτή η συνάντηση θα είναι η απαρχή μιας νέας συνθήκης ανάμεσα στις δύο χώρες – πολλοί, αλλά όχι όλοι. Ο Κέβιν Κάσας-Ζαμόρα, διευθυντής του think tank «Ιnter-American Dialogue» που εδρεύει στην Ουάσιγκτον και πρώην αντιπρόεδρος της Κόστα Ρίκα, σημειώνει: «Υπάρχει πολλή συζήτηση ότι ο σκοπός του ανοίγματος της σχέσης ανάμεσα στις δύο χώρες είναι για να επιφέρει αλλαγές στην Κούβα – δεν νομίζω ότι ισχύει κάτι τέτοιο. Ο Ομπάμα δεν το κάνει για την Κούβα, αλλά για τις ΗΠΑ. Ηταν ένα σημαντικό εμπόδιο στις σχέσεις της χώρας τους με τη Λατινική Αμερική και θέλει να διαγράψει τη ντροπή».

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, το τριήμερο ταξίδι του Ομπάμα στην Κούβα είναι το αποκορύφωμα ενός διπλωματικού ανοίγματος που είχε γίνει με τον πρόεδρο της Κούβας, Ραούλ Κάστρο το Δεκέμβριο του 2014. Ο Ομπάμα ήταν ο πρώτος που εγκατέλειψε την πολύχρονη πολιτική του απομονωτισμού που ακολουθούσαν οι ΗΠΑ με την Κούβα και επιθυμεί τώρα να στρέψει το τιμόνι σε άλλη κατεύθυνση.

Ωστόσο, τα μεγάλα προβλήματα παραμένουν μέχρι να εξομαλυνθούν οι σχέσεις και δεν είναι λίγοι οι επικριτές του αμερικανού προέδρου που λένε ότι το ταξίδι του ήταν πρόωρο.
Το πρώτο βράδυ τους στην Αβάνα, η οικογένεια Ομπάμα περιηγήθηκε στα γνωστά μέρη της Παλαιάς Αβάνας. Το πρωί της Δευτέρας, όμως, ο πρόεδρος των ΗΠΑ είχε σειρά επαφών με κορυφαία φυσικά την ιστορική συνάντηση με τον Ραούλ Κάστρο και την κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν από κοινού στους δημοσιογράφους και των δύο χωρών.

«Οι διαφορές μας δεν θα εξαφανιστούν, είναι πολλές και σημαντικές σε πολλά ζητήματα. Προσπαθούμε να μάθουμε και οι δύο πλευρές την τέχνη της αρμονικής και ισότιμης συνύπαρξης», δήλωσε ο πρόεδρος της Κούβας, Ραούλ Κάστρο. Αναφέρθηκε στα ζητήματα που αφορούν τις δύο χώρες και που βρέθηκαν στο επίκεντρο των συνομιλιών των δύο πλευρών και υποστήριξε ότι στη βελτίωση των σχέσεων θα βοηθούσε η άρση του εμπορικού εμπάργκου σε βάρος της Κούβας, που ισχύει εδώ και 54 χρόνια.

Δήλωσε με σιγουριά ότι «θα αποτρέψουμε κάθε τι που μπορεί να βλάψει τις χώρες και τους πολίτες και των δύο χωρών», σημειώνοντας, πάντως, ότι ο δρόμος μπροστά είναι και δύσκολος και μακρύς. «Είναι πολύ ευκολότερο να γκρεμίσεις μία γέφυρα από το να την ξαναοικοδομήσεις», τόνισε ο κουβανός ηγέτης.

«Το μέλλον της Κούβας θα αποφασιστεί από τους Κουβανούς και όχι από κάποιον άλλο», τόνισε, από την πλευρά του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Αναφέρθηκε στα σημεία όπου συμφωνήθηκε να υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στις δύο χώρες, όπως την καταπολέμηση του human trafficking με την αποστολή ενός κλιμακίου του ΟΗΕ, την τεχνολογική ανάπτυξη στην Κούβα και τη διευκόλυνση μετακινήσεων ανθρώπων και εμπορευμάτων από και προς τη νησιωτική χώρα.

«Μας χωρίζουν μόλις 90 μίλια και θα προσπαθήσουμε να γίνουμε άμεσα και από κοινού εμπορικοί εταίροι», τόνισε ο κ. Ομπάμα αναφερόμενος στην κατάργηση της 10% ποινής στο δολάριο και στα αντίστοιχα βήματα που κάνει η αμερικανική πλευρά για την ολική κατάργηση του εμπάργκο προς την Κούβα. «Οι ΗΠΑ και η Κούβα είναι πλέον επίσημα δεσμευμένες να δουλέψουν από κοινό για πρώτη φορά έπειτα από δεκαετίες για το κοινό καλό», κατέληξε ο ίδιος.

Οσοι περιμένουν ότι θα συναντήσει και τον Φιδέλ Κάστρο, μάλλον θα περιμένουν μάταια. Τέτοια συνάντηση δεν πρόκειται να γίνει. Αντίθετα, ο Ομπάμα αναμένετο να μιλήσει με εκπροσώπους παραγωγικών τάξεων τη Δευτέρα, θα παρακολουθούσε αγώνα μπέιζμπολ και θα μιλούσε ιδιωτικά με αρκετούς από τους διαφωνούντες με το καθεστώς στην Κούβα. Την παραμονή της άφιξής του, πολλοί από αυτούς κάλεσαν τον αμερικανό πρόεδρο να προωθήσει «μια ριζοσπαστική αλλαγή» ώστε να «σταματήσει η καταπίεση και η προσφυγή στη σωματική βία» εναντίον της αντιπολίτευσης, η οποία είναι παράνομη στο νησί. Στην Αβάνα, πολλοί Κουβανοί, οι οποίοι έζησαν το 1961 την αποτυχημένη απόβαση στον κόλπο των Χοίρων και το 1962 την κρίση των πυραύλων, δυσκολεύονται ακόμη να συνειδητοποιήσουν ότι το αδύνατο θα συμβεί.

«Ενας πρόεδρος των ΗΠΑ στην Κούβα […] που θα γίνει πιθανόν δεκτός με χαμόγελα, με χειροκροτήματα και με μουσικά συγκροτήματα! Ούτε στα όνειρα ούτε στους εφιάλτες μας δεν φανταζόμασταν ποτέ ότι θα βλέπαμε όσο ζούμε κάτι τέτοιο» λέει ο διάσημος συγγραφέας Λεονάρντο Παδούρα, 60 ετών, στο ενημερωτικό μπλογκ Cafefuerte. Στους δρόμους της πρωτεύουσας κυματίζουν τις τελευταίες ημέρες αμερικανικές σημαίες.

Μάλιστα, ένα εστιατόριο της παλιάς πόλης τόλμησε να τυπώσει μια μεγάλη πινακίδα με τον Ραούλ Κάστρο και τον Μπαράκ Ομπάμα δίπλα-δίπλα. «Οσο θυμάμαι, ποτέ μέχρι τώρα δεν είχα δει πορτρέτο αμερικανού προέδρου σε δημόσιο χώρο», λέει ο ιδιοκτήτης του, Μιγκέλ Ανχελ Μοράλες. Η μεγάλη στιγμή της επίσκεψης του αμερικανού προέδρου θα είναι η ομιλία που θα εκφωνήσει την Τρίτη σε ένα θέατρο της Αβάνας, μπροστά στις κάμερες της κουβανικής τηλεόρασης, ενώ αξισσημειώτη είναι η δωρέαν συναυλία που θα δώσουν οι Rolling Stones.

Πέραν του συμβολικού χαρακτήρα που είναι πρόδηλος και του διπλωματικού ανοίγματος, η επίσκεψη Ομπάμα έχει να κάνει και με εμπορικές συμφωνίες, αλλά και με την ομαλοποίηση των συγκοινωνιών ανάμεσα στις δύο χώρες. Σημειωτέον ότι η ξενοδοχειακή αλυσίδα Starwood ανακοίνωσε, σε αυτό το πλαίσιο, ότι έλαβε το πράσινο φως από το υπουργείο Οικονομικών για να ανοίξει δύο ξενοδοχεία στην Αβάνα. Εγινε έτσι η πρώτη αμερικανική πολυεθνική που εγκαθίσταται στην Κούβα μετά την επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο το 1959. Το μεγάλο εμπόδιο σε όλα αυτά τα σχέδια είναι το γνωστό εμπάργκο που βρίσκεται σε ισχύ εδώ και 54 χρόνια. Ο Ομπάμα ζήτησε από το Κογκρέσο να το άρει, αλλά οι Ρεπουμπλικανοί αρνήθηκαν σθεναρά.

Μακριά από τα φώτα της επίσκεψης, η αστυνομία της Κούβας χρειάστηκε να προχωρήσει σε αρκετές συλλήψεις ακτιβιστών που μετέχουν στην οργάνωση «Κυρίες στα Λευκά» που πραγματοποίησαν νωρίτερα διαδήλωση ζητώντας να υπάρχει σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη χώρα. Ορισμένα πράγματα παραμένουν αναλλοίωτα.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες από την επίσκεψη του αμερικανού προέδρου στην Αβάνα

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News