Η ταινία «5η Σεπτεμβρίου» διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου το 1972, όταν παλαιστίνιοι μαχητές κράτησαν ομήρους –και τελικά εκτέλεσαν– 11 μέλη της ισραηλινής Ολυμπιακής ομάδας. Η κρίση είχε πλήρη ζωντανή τηλεοπτική κάλυψη και προκάλεσε τραύματα, ειδικά με το θολό πλάνο ενός μασκοφόρου τρομοκράτη να στέκεται σε ένα μπαλκόνι του Ολυμπιακού Χωριού.

Το πρωτοφανές αυτό γεγονός έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στην οθόνη –με διασημότερη την ταινία «Μόναχο» του Στίβεν Σπίλμπεργκ– αλλά, όπως επισημαίνει η Washington Post, αυτή η νέα ταινία, που κάνει πρεμιέρα στις 17 Ιανουαρίου, διαδραματίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε ένα στούντιο του καναλιού ABC Sports, ακολουθώντας το πλήρωμα των αμερικανών αθλητικών δημοσιογράφων που ήταν επιφορτισμένοι με την κάλυψη της διεθνούς κρίσης.

Παρότι αγγίζει τις πολιτικές παραμέτρους του συμβάντος –κυρίως την απόπειρα της Δυτικής Γερμανίας να βελτιώσει την εικόνα της μέσω της διοργάνωσης των Αγώνων– η ταινία εστιάζει στις πρακτικές και ηθικές προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι δημοσιογράφοι του ABC. Αυτή ήταν η κορυφαία προτεραιότητα για τον ελβετό σκηνοθέτη της «5ης Σεπτεμβρίου», Τιμ Φέλμπαουμ, και για τον γεννημένο στο Μόναχο συν-σεναριογράφο της Μόριτζ Μπάιντερ.

Ο Φέλμπαουμ, που σπούδασε σκηνοθεσία στο Μόναχο, ενδιαφερόταν εδώ και καιρό για την κρίση των ομήρων του 1972, η οποία επέφερε επίσης τον θάνατο ενός γερμανού αστυνομικού και πέντε μελών του Μαύρου Σεπτέμβρη, της παλαιστινιακής οργάνωσης που σχεδίασε και εκτέλεσε το τρομοκρατικό χτύπημα, έχοντας ως αίτημα την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων από το Ισραήλ.

Ενώ η ταινία του Σπίλμπεργκ παρουσιάζει μια μυθοπλαστική εκδοχή των ισραηλινών υπηρεσιών στον απόηχο της σφαγής, ο Φέλμπαουμ αναφέρει το ντοκιμαντέρ «Μια Μέρα τον Σεπτέμβριο», που κέρδισε βραβείο Οσκαρ το 1999, ως πηγή έμπνευσης για την «5η Σεπτεμβρίου». Και οι τρεις ταινίες σχολιάζουν ζητήματα ηθικής, αλλά αγγίζοντας το δημοσιογραφικό πρίσμα της σφαγής ο Φέλμπαουμ ενδιαφέρεται για την παράμετρο της υστερίας που προκάλεσε παγκοσμίως.

Η επίθεση του Μονάχου θεωρείται η πρώτη ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση τρομοκρατικής ενέργειας στην ιστορία της τηλεόρασης και δημιούργησε προηγούμενο για τον τρόπο κάλυψης τραγωδιών από τα μέσα ενημέρωσης για τις επόμενες πέντε δεκαετίες. Η ταινία δεν ασχολείται σχεδόν καθόλου με τις προσωπικές ιστορίες των πρωταγωνιστών της: εστιάζει αποκλειστικά στις προκλήσεις που αντιμετώπισαν την ώρα της κρίσης.

Παράλληλα, ο Φέλμπαουμ απέφυγε συνειδητά κάθε πολιτική προέκταση των ισραηλοπαλαιστινιακών σχέσεων, παρότι η ταινία του θα μπορούσε να γίνει πιο επίκαιρη μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου 2023, που προκάλεσαν εκατέρωθεν ακρότητες.

Οι κεντρικοί χαρακτήρες περιλαμβάνουν τον Τζέφρι Μέισον, έναν φιλόδοξο νεαρό παραγωγό, τον Μάρβιν Μπέιντερ, αντιπρόεδρο του ABC για τις Ολυμπιακές επιχειρήσεις –και φορέα της ηθικής συνείδησης ​​της ομάδας του καναλιού–, τον έμπειρο πρόεδρο του ABC Sports Τζον Αρλετζ, που αγωνίζεται να διατηρήσει τον έλεγχο του ρεπορτάζ, και μια γερμανίδα διερμηνέα που, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας.

Ο σκηνοθέτης και ο σχεδιαστής της παραγωγής επιχείρησαν να δημιουργήσουν σκηνικά που να αντανακλούν την κλειστοφοβία που ένιωθαν οι ίδιοι οι συντελεστές της μετάδοσης. Σε αυτό το περιβάλλον, οι χαρακτήρες αναρωτιούνται για πρώτη φορά αν μπορούν να δείξουν σκηνές βίας ζωντανά και αν πράττοντάς το βοηθούν ασυνείδητα το έργο των τρομοκρατών – ερωτήματα που έχουν πλέον απαντηθεί ξεκάθαρα στην εποχή του «infotainment» που διανύουμε.

Πέρα από τις παραμέτρους της δημοσιογραφικής ηθικής που σχολιάζουν οι κεντρικοί χαρακτήρες της ταινίας, η γερμανίδα μεταφράστρια Μαριάν δίνει την οπτική των πολιτών της χώρας, λιγότερο από 30 χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ίδια δεν υποτιμά την τραγωδία που συμβαίνει στην πατρίδα της, αλλά προσπαθεί απεγνωσμένα να δείξει στον κόσμο ότι τουλάχιστον η Δυτική Γερμανία είναι μια χώρα που έχει αλλάξει σελίδα και δεν ενστερνίζεται τη βία.

Μέχρι εκεί επεκτείνεται η πολιτική παράμετρος της ταινίας, στην οποία πρωταγωνιστούν οι Πίτερ Σάρσγκαρντ και Μπεν Τσάπλιν. Το  αποκορύφωμά της, η σκηνή όπου ένας γερμανός αξιωματούχος, μιλώντας στον παρουσιαστή της κεντρικής εκπομπής του ABC, επιχειρεί να καλύψει τους θανάτους των ισραηλινών αθλητών, ενώ οι παραγωγοί από το δωμάτιο ελέγχου λένε από τα ακουστικά στον παρουσιαστή να κυνηγήσει την αλήθεια, όσο επίπονη και αν είναι.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News