Υπάρχει μία λέξη που να περιγράφει με πληρότητα τον Θεόδωρο Πάγκαλο; Οχι. Ούτε δύο, ούτε τρεις. Γιατί ο Πάγκαλος ήταν μία προσωπικότητα με τόσες πτυχώσεις, ώστε μπορούσε να περνά από την ευφυία στον κυνισμό και από το χιούμορ σε μία στυγνή ωμότητα που για τον ίδιο ήταν η αλήθεια του.

Από όποια πλευρά και αν κοιτάξεις το πορτρέτο του Πάγκαλου, θα δεις γοητευτικές όψεις που καταλήγουν πάντα σε γωνίες. Βέβαια, στη συλλογική μνήμη, ειδικά των νεότερων, θα μείνει πρωτίστως για το «μαζί τα φάγαμε» που είπε στην αρχή της κρίσης, μοιράζοντας ισόποσα την ευθύνη ανάμεσα στους πολίτες που ζητούσαν και στους πολιτικούς που διόριζαν. Αυτή η θέση είχε μία ιδιαιτερότητα: ήταν ορθή και ταυτόχρονα λανθασμένη, σου επέτρεπε και να την υπερασπιστείς και να την πολεμήσεις.

Η αλήθεια είναι ότι στα ύστερα του πολιτικού βίου και στον πρώτο καιρό της αποστρατείας του, ο Πάγκαλος, μίλησε με αφοπλιστική απλότητα, προκαλώντας ενίοτε και εκνευρισμό. Το περιγράφει ωραία ο Σημίτης στο κατευόδιο προς τον συνεργάτη του: «Ηταν αυστηρός κριτής των πολιτικών εξελίξεων με στόχο την επίτευξη μίας ολοκληρωμένης και ακριβούς εικόνας τους». Ναι, στο τέλος αυτό ήταν ο Πάγκαλος. Αλλά κατά τον πληθωρικό, σε γεγονότα και εμπειρίες βίο του, ήταν πολλά ακόμα: νεαρός αγωνιστής της γενιάς του 1-1-4, μέλος του ΚΚΕ, παρών στον γαλλικό Μάη, σοσιαλδημοκράτης δίπλα στον Ανδρέα. Υπήρξε μαχητικός δικηγόρος και από τους πρώτους που τόλμησαν να συμπαρασταθούν νομικά σε τρανς άτομα. Ασφαλώς ήταν και πολυγραφότατος.

Ποιο είναι το πολιτικό του ισοζύγιο; Ηταν βαθύς γνώστης των διεθνών και ευρωπαϊκών θεμάτων, τομείς που κατά βάση υπηρέτησε από το υπουργείο Εξωτερικών. Ομως η υπόθεση Οτσαλάν, ο τρόπος με τον οποίο οι Τούρκοι άρπαξαν τον ηγέτη των Κούρδων μέσα από ελληνικά χέρια, σκίαζε το προφίλ του, από το 1999 και έπειτα. Το 2017, με ένα tweet του, αποκάλεσε τον Αλέξη Τσίπρα «τσόγλανο». Θα μπορούσε να είναι εμβληματική φιγούρα του αντί-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου. Επίσης είχε προτρέψει για «δαγκωτό στον Μητσοτάκη», τον οποίο και συνεχάρη ουκ ολίγες φορές, όπως και τον Νίκο Δένδια.

Ναι, ο εκρηκτικός χαρακτήρας του πολύ συχνά υπερίσχυε ακόμα και του πολιτικού ενστίκτου αυτοσυντήρησης. Και μετά την αποστρατεία του δεν είχε λόγο να τηρεί ούτε τα προσχήματα. Αναλυτικά θα τον αποτιμήσει η Ιστορία. Και δεν ξέρω τι έχει μεγαλύτερη σημασία για έναν πολιτικό. Η αποτίμηση του ιστορικού ή η ανάμνηση όσων τον έζησαν;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News