Η φρικτή δολοφονία του ακροδεξιού ακτιβιστή Τσάρλι Κερκ αντιμετωπίστηκε με κατευναστικές αντιδράσεις από αμφότερες τις πολιτικές παρατάξεις. Αλλά κατέδειξε επίσης ακόμη μία φορά τη θεμελιώδη ασυμμετρία της σύγχρονης αμερικανικής πολιτικής. Πολλές εξέχουσες προσωπικότητες της Δεξιάς, έως και ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, δεν ζήτησαν τίποτα λιγότερο από αντίποινα κατά της «ριζοσπαστικής Αριστεράς» – ελλείψει, μάλιστα, στοιχείων σχετικά με τον δολοφόνο και τα κίνητρά του.

Ο Τραμπ δείχνει εδώ και μια δεκαετία περίπου ότι η πολιτική βία που διαπράττεται από τους υποστηρικτές του είναι αποδεκτή και μπορεί ακόμη και να επιβραβεύεται. Μεταξύ εκείνων που έλαβαν χάρη για τη συμμετοχή τους στην εξέγερση της 6ης Ιανουαρίου του 2021 στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ περιλαμβάνονται πολλοί καταδικασθέντες για βίαια εγκλήματα. Αλλά για τον Τραμπ και πολλούς από τους ακολούθους του, παρόμοιες συμπεριφορές δεν αποτελούν βία, αλλά θεμιτή, ακόμη και πατριωτική, αυτοάμυνα – όπως και άλλοι δεξιοί λαϊκιστές αυτοπαρουσιάζονται ως αέναα θύματα.

Υπήρξαν ορισμένες βαθιά δυσάρεστες αναρτήσεις σχετικά με τη δολοφονία του Κερκ από φαινομενικά αριστερούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι επισήμαναν χαιρέκακα ότι ο Κερκ είχε ισχυριστεί ότι οι θάνατοι από όπλα ήταν ένα αποδεκτό τίμημα για το δικαίωμα της οπλοκατοχής. Ομως συνολικά οι φιλελεύθεροι σχολιαστές κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια όχι μόνο για να καταδικάσουν τη βία αλλά και για να αναγνωρίσουν τον Κερκ ως έναν καλόπιστο συνομιλητή με «διάθεση για διαφωνία». Στη Δεξιά, αντιθέτως, εξέχουσες φωνές απηύθυναν έκκληση για καταστολή (επικαλούμενοι τις παράνομες πρακτικές του ιδρυτή του FBI Εντγκαρ Χούβερ ως πρότυπο), αν όχι για άμεσο «πόλεμο».

Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι ο ίδιος ο Τραμπ φαίνεται να εκμεταλλεύεται την ευκαιρία ως πρόσχημα για να βάλει κατά οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που δεν του είναι αρεστές. Μέλη της κυβέρνησής του είχαν ήδη χαρακτηρίσει το ίδιο το Δημοκρατικό Κόμμα ως «εγχώρια τρομοκρατική οργάνωση». Δεδομένου ότι ο Τραμπ δεν έχει επιδείξει καμία απολύτως αυτοσυγκράτηση στο να εξαπολύει τις εξουσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης κατά οποιουδήποτε ατόμου ή οργανισμού, η έμμεση απειλή δίωξης της αντιπολίτευσης θα πρέπει να κινητοποιήσει κάθε δημοκρατικό πολίτη (όχι μόνο τους Δημοκρατικούς).

Πέρα από το να καταχράται τον νόμο, ο Τραμπ ενθαρρύνει σταθερά, ή τουλάχιστον ανέχεται ξεκάθαρα, την πολιτική βία –βλέποντας τον εαυτό του να πυροβολεί κάποιον στην 5η Λεωφόρο, ενθαρρύνοντας τους υποστηρικτές του να χειροδικούν, περιγράφοντας τους βίαιους ρατσιστές που διαδηλώνουν στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια ως «καλούς ανθρώπους», (υποδηλώνοντας πως θα ήθελε να είχε δει) τον πρώτο αντιπρόεδρό του, Μάικ Πενς, να λιντσάρεται την 6η Ιανουαρίου 2021, ώστε να παρέμενε εκείνος στην εξουσία.

Η Βραζιλία, μια άλλη δημοκρατία, κατάφερε να επιβάλει κυρώσεις σε έναν πρόεδρο που ήταν έτοιμος να προβεί σε πραξικόπημα, όπως απέδειξε η δίκη και η καταδίκη του πρώην προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο. Αντιθέτως οι ΗΠΑ, μετά την 6η Ιανουαρίου, όχι μόνο απέτυχαν να αποδείξουν ότι οι πράξεις έχουν συνέπειες, αλλά επέτρεψαν στον Τραμπ να επιστρέψει στην εξουσία, εξέλιξη την οποία εκείνος χρησιμοποίησε για να στείλει όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρα το μήνυμα ότι όσοι κάνουν χρήση βίας υπέρ του μπορούν να αναμένουν ατιμωρησία.

Μπορεί ακόμη και να δοξαστούν και να τιμηθούν με μια στρατιωτική κηδεία. Ο Μάικ Τζόνσον, ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, ουσιαστικά αρνήθηκε να τοποθετηθεί μια αναμνηστική πλάκα για τους αστυνομικούς υπερασπιστές του Καπιτωλίου, όπως προβλέπεται σε έναν διακομματικό νόμο.

Ενώ και κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ η κυβέρνησή του προέβαινε σε πρωτοφανείς επιδείξεις σκληρότητας, σήμερα αφιερώνει σημαντικούς πόρους στη δημιουργία μιας λατρείας της βίας. Η δολοφονία 11 ανθρώπων ανοιχτά των ακτών της Βενεζουέλας –χωρίς καμία προφανή νομική αιτιολόγηση– κοινοποιήθηκε με ικανοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας χρησιμοποιεί συστηματικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αναδεικνύει τον πόνο των οικογενειών των οποίων αγαπημένα πρόσωπα απομακρύνονται βάναυσα. Μια ανάρτηση έφτασε στο σημείο να παρουσιάζει μασκοφόρους πράκτορες της Υπηρεσίας Μετανάστευσης (ICE) με κράνη της ναζιστικής Βέρμαχτ.

Φυσικά ο Τραμπ ανέκαθεν απολάμβανε το θέαμα και βασιζόταν σε σκηνικά τεχνάσματα ώστε να πείθει τους ανθρώπους ότι έκανε κάτι σημαντικό (σκεφτείτε τους μεγάλους φακέλους που προβάλλονταν στην τηλεόραση για να αποδείξουν την ύπαρξη ενός ανύπαρκτου σχεδίου για την υγειονομική περίθαλψη). Μόνο που τώρα είναι εικόνες πραγματικών δεινών αυτές που χρησιμοποιούνται με στόχο τον ενθουσιασμό των οπαδών του και την υποστήριξη της ολοένα και λιγότερο δημοφιλούς προεδρίας του.

Κάποιοι θα πουν ότι παρόμοιες επιδείξεις απόλυτης ταλαιπωρίας είναι απαραίτητα αποτρεπτικά μέσα. Αλλά δεν δείχνουμε κρατούμενους να βασανίζονται επειδή πιστεύουμε ότι αυτό θα μείωνε την εγκληματικότητα –αν και, τώρα που το σκέφτομαι, ο Κερκ απαίτησε κάποτε δημόσιες εκτελέσεις, που θα μεταδίδονταν ζωντανά στην τηλεόραση και ιδανικά θα «χρηματοδοτούνταν από την Coca-Cola».

Ο Τραμπ μπορεί κάλλιστα να απαλλάξει τους οπαδούς του από όλους τους περιορισμούς –άλλωστε, ο ίδιος αισθάνεται εντελώς ελεύθερος κατά τη δεύτερη θητεία του, τόσο ώστε να μην προσποιείται καν ότι τηρεί τη νομιμότητα, πόσω μάλλον τους κανόνες σχετικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται οι πολιτικοί αντίπαλοι σε μια δημοκρατία. Πιθανότατα πιστεύει ότι η αντιδημοκρατική συμπεριφορά του είναι δικαιολογημένη, επειδή η άλλη πλευρά υποτίθεται ότι χρησιμοποίησε ως όπλο το υπουργείο Δικαιοσύνης για να τον βάλει στη φυλακή.

Για ακόμη μια φορά, ο Τραμπ δεν είναι ο θύτης αλλά το θύμα. Και έχει ένα ολόκληρο βιομηχανικό σύμπλεγμα παραπόνων με το μέρος του. Από το Fox News έως τους τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, οι προπαγανδιστές του λένε στους ακροατές τους ότι έχουν δίκιο να αισθάνονται αγανακτισμένοι. Και η θυματοποίηση μπορεί να μετατραπεί σε δικαιολογία για βία. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ ολισθαίνουν προς έναν εμφύλιο πόλεμο. Κάποιοι φαίνεται να το επιθυμούν και μπορεί να αισθάνονται πως είναι καλά προετοιμασμένοι. Ωστόσο οι έρευνες δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία αντιτίθεται στην πολιτική βία.

Ενώ δεν πεθαίνει η ελπίδα ότι ο Τραμπ θα αρθεί στο ύψος του αξιώματός του και θα επιδιώξει την ενότητα, υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύεται ότι η συμπεριφορά του τη νύχτα της δολοφονίας του Κερκ θα συνεχιστεί: η πόλωση ήταν πάντα το πολιτικό του επιχειρηματικό μοντέλο. Δυστυχώς σε μια εποχή που η κυβέρνησή του δεν καλλιεργεί τόσο την «διάθεση για διαφωνία» όσο την τάση για σκληρότητα, ορισμένοι Αμερικανοί μπορεί να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.

---

Ο Jan-Werner Muller, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, είναι ο συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του «Democracy Rules». Το κείμενο αυτό αναδημοσιεύεται για την Ελλάδα από το Project Syndicate

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News