Τα 10 πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης που συναντάμε συχνότερα στις παραλίες και στις θάλασσες της Ευρώπης καθώς και τα απολεσθέντα και εγκαταλειμμένα αλιευτικά εργαλεία έχει βάλει στο στόχαστρο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτά αποτελούν το 70% των θαλάσσιων απορριμμάτων.

Η νέα στρατηγική για τη μείωση των πλαστικών μίας χρήσης, που θα επιτευχθεί μέσω ενιαίου συνόλων κανόνων σε ολόκληρη την ΕΕ, φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως εφαλτήριο για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ώστε να αναπτύξουν οικονομίες κλίμακας και να αποκτήσουν τεχνολογικό προβάδισμα αλλά και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των παγκόσμιων ανταγωνιστών τους.

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τα πλαστικά μιας χρήσης όπως καλαμάκια, μπατονέτες, πιάτα, κ.λπ. θα απαγορεύονται, ενώ τα κράτη-μέλη θα πρέπει να περιορίσουν τη χρήση πλαστικών δοχείων τροφίμων και ποτηριών, θέτοντας εθνικούς στόχους μείωσης. Οι κατασκευαστές θα συμμετέχουν στο κόστος διαχείρισης αποβλήτων και καθαρισμού καθώς και μέτρων ευαισθητοποίησης, ενώ θα δοθούν κίνητρα για την ανάπτυξη λιγότερο ρυπογόνων εναλλακτικών λύσεων για τα προϊόντα που θα απαγορευτούν.

Σύμφωνα με το σχεδιασμό της ΕΕ, το 2030 θα διατίθενται πλέον μόνο ανακυκλώσιμες πλαστικές συσκευασίες στην αγορά της ΕΕ, η κατανάλωση πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης θα μειωθεί και η σκόπιμη χρήση μικροπλαστικών θα περιοριστεί.

«Αυτό που μου αρέσει περισσότερο στα μέτρα είναι ο τρόπος που σχεδιάστηκαν, ώστε να καλύπτουν όλες τις διαφορετικές μορφές του πλαστικού» λέει στο Protagon ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, Καρμένου Βέλλα. «Δεν θα λύσουμε το πρόβλημα με υπεραπλουστεύσεις, ούτε με δαιμονοποίηση του υλικού. Η απάντηση είναι η παρέμβαση στα σημεία όπου αυτή θα είναι πιο χρήσιμη και αποτελεσματική. Πάντως δεν νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι θα στενοχωρηθούν αν δουν να εκλείπουν τα πιάτα μιας χρήσης ή τα καπάκια που ξεβράζονται στις ακτές μας. Και νομίζω ότι η επέκταση της ευθύνης στους παραγωγούς είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βήμα. Ετσι καλλιεργείται κοινωνική ευθύνη για όλους. Ολοι μαζί προχωράμε για αυτές τις αλλαγές».

Η ανάγκη λήψης μέτρων είναι εξίσου επείγουσα για όλα τα κράτη-μέλη;

Κάποια τα πηγαίνουν πολύ καλύτερα από άλλα στο πεδίο της  ανακύκλωσης πλαστικών. Ωστόσο δεν υπάρχει χώρα με ένα ολοκληρωμένο μοντέλο για όλα τα προϊόντα που να μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα κράτη-μέλη. Παντού, τα ποσοστά ανακύκλωσης των πλαστικών είναι ακόμη πολύ χαμηλά και η χρήση των πλαστικών μιας χρήσης πολύ ψηλά, οπότε όλα τα κράτη-μέλη έχουν κάτι να κερδίσουν από τα μέτρα. Φυσικά υπάρχουν ήδη πολλές καλές πρακτικές. Ορισμένες χώρες κατάφεραν πολύ γρήγορα «να εξορίσουν» τις πλαστικές σακούλες. Ηδη η Ιταλία έχει απαγορεύσει τις πλαστικές μπατονέτες και η Γαλλία θέσπισε κανόνες για τη σταδιακή απαγόρευση της εμπορίας των πλαστικών μίας χρήσης. Μια προσέγγιση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο θα είναι ακόμη πιο αποτελεσματική, διότι θα σημάνει την απαγόρευση της εμπορίας αυτών των ειδών σε όλα τα κράτη-μέλη ταυτόχρονα.

Ωστόσο, παίρνει χρόνο έως ότου οι στρατηγικές και τα μέτρα στην Ευρωπαϊκή Ενωση εφαρμοστούν. Ρεαλιστικά μιλώντας, πόσο σύντομα πιστεύετε ότι θα δούμε αποτελέσματα;

Οπως είδαμε με την πρωτοβουλία για τις πλαστικές σακούλες, μπορούμε να κινηθούμε γρήγορα. Την προτείναμε το 2014, τη νομοθετήσαμε το 2015. Η πρόθεσή μας είναι να διασφαλίσουμε ότι η πρότασή μας για την απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης θα ολοκληρωθεί από αυτήν την Επιτροπή πριν από το τέλος του επόμενου χρόνου. Ακολούθως θα υπάρξει μια μεταβατική περίοδος προσαρμογής για κατασκευαστές και εμπόρους. Βλέπω, πάντως, ότι πολλές κυβερνήσεις είναι αποφασισμένες να κινηθούν γρήγορα, καθώς τέτοια μέτρα είναι γενικώς δημοφιλή. Υπάρχει σε όλη την Ευρώπη συνολική συνειδητοποίηση και διάθεση αλλαγής νοοτροπίας και συνηθειών.

Το πρώτο βήμα είναι η ενθάρρυνση των κρατών-μελών για να αναλάβουν δράση. Πιστεύετε ότι αυτό είναι αρκετό για αρχή;

Αυτό που προτείνουμε είναι μια δέσμη μέτρων. Ορισμένα εξ αυτών θα είναι συμβουλευτικά, κάποια άλλα θα περιλαμβάνουν υποχρέωση για σημάνσεις, άλλα αυξημένη ευθύνη παραγωγού, ενώ, τέλος, θα υπάρχουν και μέτρα παραδοσιακής νομοθέτησης. Η στρατηγική είναι προσεκτικά σχεδιασμένη ώστε να απευθύνεται σε κάθε κρίκο της διαδικασίας και του προβλήματος με τους δικού τους όρους. Η ενθάρρυνση των κρατών-μελών είναι πολύ σημαντική, αλλά δεν είναι πάντοτε αρκετή. Χρειαζόμαστε δράση, επίσης. Για αυτό οι πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν και απαγορεύσεις κάποιων ειδών, αλλά και την υποχρέωση κάθε κράτους-μέλους να λάβει μέτρα για την τήρηση των νόμων.

Σύμφωνα με τη στρατηγική, η βιομηχανία καθίσταται εταίρος για την επίτευξη των στόχων. Πώς το εξέλαβαν; Είναι εξίσου αισιόδοξοι με την Επιτροπή ως προς τα οφέλη της στρατηγικής για την οικονομία της ΕΕ;

Είναι πολύ υποστηρικτικοί, σε σημείο να τους θεωρώ αληθινούς συνεργάτες. Βλέπουν ξεκάθαρα τις ευκαιρίες για καινοτομία και εναλλακτικά προϊόντα, βλέπουν τις αλλαγές που έρχονται σε παγκόσμιο επίπεδο και θέλουν να είναι εμπροσθοφυλακή σε αυτές. Οι παραγωγοί που κοιτάζουν μπροστά αισθάνονται το μέλλον και προσαρμόζουν αναλόγως την παραγωγή τους.

Ως μέρος της στρατηγικής των πλαστικών, έχουμε μια καμπάνια, που τρέχει έως τις 30 Σεπτεμβρίου, ώστε τα ενδιαφερόμενα μέρη να προσέλθουν με εθελοντικά μέτρα. Ελπίζουμε ότι όλες οι εθελοντικές δεσμεύσεις θα είναι αρκετά φιλόδοξες και συγκροτημένες. Κάθε συνεισφορά είναι σημαντική εφόσον φέρνει προστιθέμενη αξία στον στόχο της κυκλικής διαχείρισης των πλαστικών.

Αισθανόμαστε ότι τώρα οι πολίτες της ΕΕ είναι έτοιμοι. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 87% αυτών ανησυχούν για την επίπτωση των πλαστικών μίας χρήσης στο περιβάλλον και θέλουν να δουν αλλαγή. Είμαι αισιόδοξος για την απήχηση των προτάσεών μας, είναι προς την κατεύθυνση που οι πολίτες εκτιμούν και δείχνουν ότι η Ευρώπη αλλάζει τη ζωή μας προς το καλύτερο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News