Δεκατρία εκατομμύρια χρόνια πριν ένα νεαρό πιθηκοειδές που έτρεχε στις πεδιάδες της Κένυας είχε την ατυχία να βρεθεί την λάθος ώρα στο λάθος σημείο: κοντά σε ένα ηφαίστειο την ώρα της έκρηξης. Η λάβα παγίδεψε τα δέντρα τριγύρω και το κρανίο του μικρού ζώου και τα διατήρησε στο πέρασμα του χρόνου.

Το 2014 ένας κυνηγός απολιθωμάτων στην περιοχή Ναπουντέτ, δυτικά της λίμνης Τουρκάνα, στη βόρεια Κένυα παρατήρησε στο έδαφος κάτι που έμοιαζε με κρανίο, τόσο μικρό που θα μπορούσε να σταθεί στην άκρη των δαχτύλων του. Οπως αποδείχτηκε επρόκειτο για το καλύτερα διατηρημένο εύρημα, ενός είδους πιθήκων που θεωρείται πρόγονος των περισσότερων σύγχρονων πιθήκων αλλά και των ανθρώπων.

H έρευνα που ακολούθησε και στην οποία ενεπλάκησαν πανεπιστήμια από όλον τον κόσμο έδειξε ότι πρόκειται για ένα νέο είδος που ονομάστηκε Νιανζαπίθηκος αλέσι (Nyanzapithecus Alesi). Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Nature, έδειξαν ότι πρόκειται για έναν μακρινό κοινό συγγενή ανθρώπων και πιθήκων ο οποίος έζησε στο Μειόκαινο (τη γεωλογική εποχή που εκτείνεται από 23 εκατομμύρια ως 5,332 εκατομμύρια χρόνια πριν) λίγο πριν από τον διαχωρισμό του εξελικτικού δέντρου ανθρώπων και πιθήκων.

Ο Alesi (λέξη που στην τοπική γλώσσα σημαίνει «πρόγονος») ήταν πολύ μικρός και σε ηλικία και σε μέγεθος – οι ερευνητές δεν κατάφεραν να καταλάβουν αν ήταν αρσενικό ή θηλυκό. Ο εγκέφαλός του είχε μέγεθος λεμονιού. Δεν είχε ακόμα τα μόνιμα δόντια του – αν μερικά ήταν έτοιμα να «ξεμυτίσουν» – ενώ τα νεογιλά δεν σώθηκαν.

«Ο Alesi είναι ο μοναδικός σκελετός Nyanzapithecus που έχει βρεθεί και το κρανίο του το πιο καλά διατηρημένο κρανίο ανθρωποειδούς πιθήκου» ανέφερε στην ιταλική εφημερίδα «La Repubblica» ο καθηγητής Ιζάια Νένγκο, του Πανεπιστημίου Stony Brook της Νέας Υόρκης επικεφαλής των ερευνών. Τα δόντια – αυτά που ακόμα δεν είχαν ξεπροβάλει – ήταν η απόδειξη για τον Νένγκο και την ομάδα του ότι βρίσκονται μπροστά σε ένα νέο είδος. «Ανήκει στην ομάδα των Nyanzapithecus αλλά οι τραπεζίτες του ήταν πλατύτεροι» αναφέρεται στην έρευνα, γεγονός που οδηγεί τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για ένα είδος πιο μεγάλο από τα άλλα.

Τα δόντια αποκάλυψαν και την ηλικία του: ήταν ενός έτους και τεσσάρων μηνών. Παραμένει άγνωστο όμως το τι έτρωγε. «Τα δόντια που βρέθηκαν στην κάτω γνάθο σώθηκαν ακριβώς γιατί δεν είχαν βγει, οπότε δεν είναι δυνατόν να πούμε τίποτα σχετικά με τη διατροφή του», εξηγεί ο Νένγκο.

Κατά τους ερευνητές πιθανότατα έμοιαζε με μικρό γίββωνα. Σε κάθε περίπτωση ήταν ένα μικρό ζώο, καθώς το βάρος του στην ενήλικη ζωή δεν θα ξεπερνούσε τα 11 κιλά.

Αντίθετα από τους γίββωνες και παρά τη συγγένειά του με τους σύγχρονους πιθήκους εκτιμάται ότι δεν του άρεσε να κάνει τον ακροβάτη από κλαδί σε κλαδί, όπως κάνουν σήμερα οι απόγονοί του ενώ δεν διέθετε ουρά.

Παρότι διαθέτουμε πλήθος ευρημάτων και απολιθωμάτων για την περίοδο ως πριν από 10 εκατομμύρια χρόνια, το προηγούμενο διάστημα – ως 14 εκατομμύρια χρόνια – είναι ακόμα για τους επιστήμονες ένα μωσαϊκό με πολλά κενά. Κανένα κρανίο δεν είχε βρεθεί μέχρι σήμερα που να χρονολογείται προ 10 εκατομμυρίων ετών. Ο τελευταίος κοινός πρόγονος ανθρώπου-χιμπατζή έζησε στην Αφρική πριν από έξι έως επτά εκατ. χρόνια, οπότε και διαχωρίσθηκαν εξελικτικά ο άνθρωπος και ο χιμπατζής.

Ετσι η «μαρτυρία» του Alesi είναι εξαιρετικής σημασίας για την περίοδο, πριν οι δρόμοι ανθρώπου και πιθήκων χωρίσουν. Και έχει σημασία που εντοπίστηκε στην Αφρική η οποία θεωρείται η ήπειρος στην οποία εμφανίστηκε ο σύγχρονος άνθρωπος. Γεγονός που ο ίδιος ο Νένκγο υπογραμμίζει: «Η ανακάλυψη δείχνει ότι αυτή η ομάδα πιθηκοειδών ζούσε στην Αφρική και σε περιοχή κοντά σε εκείνη που θεωρείται η κοιτίδα πιθήκων και ανθρώπων» καταλήγει ο καθηγητής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News