Για τη δημιουργία ενός art project που μπορεί να συγκριθεί μόνο με το τηλεοπτικό ριάλιτι «Big Brother» και τις ταινίες «Ζωντανή Μετάδοση: The Truman Show» και «Η Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης», ένας ρώσος καλλιτέχνης πλήρωσε 400 άτομα για να ζήσουν σε ένα φανταστικό ερευνητικό ινστιτούτο που επί τρία χρόνια λειτούργησε όπως την εποχή του Στάλιν. Ανάμεσα στα ονόματα των συντελεστών που υποδύονται τους σοβιετικούς κατοίκους (ή τον εαυτό τους), φιγουράρουν και δύο Ελληνες, ο μαέστρος Θόδωρος Κουρεντζής στο ρόλο του Ντάου και η ηθοποιός Μαρία Ναυπλιώτου (αναφέρεται απλώς ως Μαρία).

Αναμενόμενο  εδώ και χρόνια από τον κόσμο της Τέχνης, το ανθρώπινο πείραμα επιβεβαιώθηκε μόλις πριν από λίγες ημέρες όταν ανακοινώθηκε η συμμετοχή του art project «DAU Freiheit» («Η ελευθερία του Ντάου») στις εφετινές εκδηλώσεις για την πτώση του Τείχους του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 1989. Εμπνευστής του είναι ο Ιλια Κρζανόφσκι, γιος του Αντρέι Κρζανόφσκι, ενός από τους κορυφαίους ρώσους σκηνοθέτες ταινιών κινουμένων σχεδίων και εγγονός του ηθοποιού Γιούρι Κρζανόφσκι. Ο Ιλια Κρζανόφσκι έγινε  γνωστός το 2004 προκαλώντας αίσθηση με την ταινία του «4» που βραβεύτηκε σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μεταξύ άλλων και στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας το 2005.

Ο 43χρονος σκηνοθέτης και παραγωγός έστησε ένα ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής κάπου στην Ανατολική Ουκρανία με πρότυπο τις σκιώδεις εγκαταστάσεις που υπήρχαν στη Σοβιετική Ενωση από τη δεκαετία του ’30 έως τη δεκαετία του ’50. Πρόσφατα έγινε γνωστό ότι το ινστιτούτο χτίστηκε στο Χάρκοβο. Εκεί επέστρεψε και ο Αλεξάντερ Βιλένκιν έπειτα από 40 χρόνια εξορίας για να συμμετάσχει στο ανθρώπινο πείραμα του Κρζανόφσκι, όπως αποκαλύπτει η κόρη του Αλίνα Σιμόν σε βίντεο του Youtube.

Στις εγκαταστάσεις του φανταστικού ινστιτούτου περισσότεροι από 400 (πραγματικοί) άνθρωποι ξαναέζησαν 30 χρόνια σοβιετικής εμπειρίας, τρώγοντας επί τρία χρόνια το ίδιο φαγητό, φορώντας τα ίδια ρούχα και υπακούοντας στους ίδιους νόμους που θα επιβάλλονταν σε αντίστοιχη περίπτωση σε σοβιετικούς πολίτες. Από το 2008 μέχρι το 2011, οι άνθρωποι αυτοί ερωτεύτηκαν και χώρισαν, γέννησαν 14 παιδιά, έκαναν φίλους και εχθρούς, όπως δήλωσε στον Guardian, η διευθύντρια παραγωγής Μαρτίν ντ’ Ανγκλαζάν-Σαντιγιόν.

Για τη δημιουργία αυτού του φανταστικού κόσμου, ο Κρζανόφσκι βασίστηκε στην ιστορία του βραβευμένου με Νομπέλ φυσικού Λεβ Λαντάου (1908–1968), ο οποίος εργαζόταν στο Ινστιτούτο Φυσικών Προβλημάτων της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών, top secret της Σοβιετικής Ενωσης που λειτούργησε από το 1938 μέχρι το 1968.

Το Ντάου, που ήταν το ψευδώνυμό του σοβιετικού επιστήμονα, έδωσε και τον τίτλο του project: «DAU». «Είναι για να δείξουμε  πώς είναι πραγματικά οι άνθρωποι, όχι ειδικά σε εκείνο τον πολιτισμό ή εκείνη την εποχή», είπε η ντ’ Ανγκλαζάν-Σαντιγιόν στον Guardian. Είπε ακόμη ότι κοίταξαν «στο μικροσκόπιο την ανθρώπινη φύση και το τι είναι ικανή να κάνει – την ικανότητα για ομορφιά και εξυπνάδα και αισιοδοξία και αλλαγή ή την ικανότητα για το αντίθετο».

«Κατά κάποιον τρόπο αυτό που δημιούργησε ο Ιλια ήταν μια εγκυκλοπαίδεια των ανθρώπινων σχέσεων και της ανθρώπινης φύσης και πώς τα πράγματα εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου στους ανθρώπους» είπε.

Πρόκειται για ένα διεθνές project που εκτυλίχθηκε σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας και στο οποίο ελάχιστοι δημοσιογράφοι είχαν πρόσβαση. Ενας από αυτούς ήταν ο Μάικλ Αϊντοφ. Στο άρθρο του με τίτλο «The Movie Set That Ate Itself», που δημοσιεύτηκε το 2011 στο περιοδικό GQ, ο Αϊντοφ περιγράφει τον Κρζανόφσκι ως  «ανισόρροπο». Ο Τζέιμς Μικ, μυθιστοριογράφος και πρώην ανταποκριτής του Guardian στη Μόσχα, προσκλήθηκε το 2015 σε ένα κτίριο στο Πικαντίλι, όπου ο Κρζανόφσκι πέρασε πολλά χρόνια μοντάροντας το έργο του. Στο άρθρο του «Diary» που δημοσιεύτηκε στο London Review of Books, ο Μικ γράφει: «ένιωσα ότι πέρασα σε άλλο μέσο μέσα από μια μεμβράνη».

Το τεράστιο ερευνητικό ινστιτούτο (κατέλαβε μια έκταση 12.000 τ.μ.) ήταν ταυτόχρονα κινηματογραφικό στούντιο όπου κατά διαστήματα ο γερμανός κινηματογραφιστής Γιούργκεν Γιούργκες τράβηξε υλικό διάρκειας μεγαλύτερης των 700 ωρών από το οποίο έχουν δημιουργηθεί 13 ταινίες μεγάλου μήκους και πολλές σειρές. Η ταινία «DAU Freiheit» («Η ελευθερία του Ντάου»),  πολυαναμενόμενη στον κόσμο της τέχνης και του κινηματογράφου, θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο κοινό σε μια εγκατάσταση τέχνης (art installation) στο Βερολίνο τον Οκτώβριο.

Ειδικά για την εκδήλωση ξαναχτίζεται ένα μεγάλο τμήμα του Τείχους του Βερολίνου στη λεωφόρο Ούντερ ντεν Λίντεν, δημιουργώντας στη γερμανική πρωτεύουσα μια περίκλειστη «πόλη μέσα στην πόλη». Οι επισκέπτες θα πρέπει να έχουν αγοράσει τη «βίζα» τους online και να παραδώσουν τα κινητά τους πριν από την είσοδό τους. Το έργο θα ολοκληρωθεί με μια τελετουργική καταστροφή του Τείχους στις 9 Νοεμβρίου, ακριβώς 29 χρόνια μετά το γεγονός του 1989.

Η καλλιτεχνική εγκατάσταση στο Βερολίνο θα περιλαμβάνει επίσης παραστάσεις και ζωντανές παρεμβάσεις από καλλιτέχνες όπως οι Μπράιαν Ενο και Ρόμπερτ ντελ Νάγια των «Massive Attack».

«Συχνά ακούτε πράγματα που περιγράφονται ως “φιλόδοξα”. Τίποτα, όμως από αυτά που έχω δει, δεν μπορεί να πλησιάσει τη φιλοδοξία του “DAU”», δήλωσε ο Ένο, «Είναι το πιο εξαιρετικό και πολυεπίπεδο έργο τέχνης που έχω ακούσει ποτέ, έχουν εμπλακεί χιλιάδες άνθρωποι – καλλιτέχνες, ηθοποιοί, μουσικοί, τεχνίτες, σχεδιαστές φωτισμού, συντάκτες, κινηματογραφιστές, αξιωματούχοι, χαρτογράφοι, επιστήμονες, σαμάνοι και χιλιάδες απλοί άνθρωποι- και το οποίο εξακολουθεί να αναπτύσσεται».

Το project του Κρζανόφσκι έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών διακεκριμένων καλλιτεχνών και επιστημόνων. Ανάμεσα στους συντελεστές του «DAU» συμπεριλαμβάνονται οι καλλιτέχνες Μαρίνα Αμπράμοβιτς και Κάρστεν Χέλερ, ο σκηνοθέτης της όπερας Πίτερ Σέλαρς, ο βραβευμένος με Νόμπελ φυσικός Ντέιβιντ Γκρος  και ο μαθηματικός Σινγκ-Τουνγκ Για.

Θα ακολουθήσουν εκδηλώσεις στο Παρίσι πριν από τα Χριστούγεννα, και στο Λονδίνο μετά την Πρωτοχρονιά αλλά δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί λεπτομέρειες. Στο Βερολίνο η εγκατάσταση θα φιλοξενηθεί από το καλλιτεχνικό φεστιβάλ «Berliner Festspiele».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News