Ο Ιωάννης Ζουμπουλίδης, ελληνας υπήκοος, γεννημένος το 1960, κάτοικος του Ντίσελντορφ, υπέβαλε το 1998 αίτηση για προσαύξηση –λόγω τέκνων– του επιδόματος υπηρεσίας στην αλλοδαπή. Εργαζόταν με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου ως επικουρικός υπάλληλος στην ελληνική πρεσβεία στη Γερμανία. Η αίτηση, όμως, απορρίφθηκε. Και ήταν αυτή η απόρριψη που έκανε διάσημη την υπόθεση «Ζουμπουλίδης κατά Ελλάδας», μέσα από την καταδίκη της χώρας τον Ιούνιο του 2024, από το Δικαστήριο του Στρασβούργου – η διαδικασία ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων δεν τον είχε δικαιώσει.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματός του σε δίκαιη δίκη, επιδικάζοντας ποσό 5.000 ευρώ για την ηθική του βλάβη, ανιχνεύοντας υπερβολική τυπολατρία από την πλευρά της ελληνικής Δικαιοσύνης («excessive formalism», για την ακρίβεια).

Η υπόθεση έχει μακρά πορεία και πολλές πτυχές. Κρατήστε μία: Δεν προσδιοριζόταν νομοθετικά στην Ελλάδα το πώς θα μπορούσε να αποκατασταθεί η ζημία του πολίτη από όργανα της δικαστικής λειτουργίας. Και ενώ η Ευρώπη ανέμενε από το 2014, σύμφωνα με όσα έκρινε η Ολομέλεια του ΣτΕ, σχετική ρύθμιση, η χώρα κώφευε.

Σήμερα, επιτέλους, έχει μπει το νερό στο αυλάκι. Το έργο της επιτροπής που συστάθηκε στο υπουργείο Δικαιοσύνης, με επικεφαλής τον καθηγητή του ΑΠΘ και Γενικό Επίτροπο Επικρατείας των Διοικητικών Δικαστηρίων, Ιωάννη Συμεωνίδη, βρίσκεται προ των πυλών της Βουλής (θα πρέπει προφανώς να περάσει προηγουμένως από τις Ολομέλειες των Δικαστηρίων), υπό τη μορφή, πια, σχεδίου νόμου.

Τι θα λέει αυτό το σχέδιο νόμου σε απλά ελληνικά; Οτι οι πολίτες θα έχουν σύντομα στα χέρια τους ένα νέο εργαλείο-ένδικο μέσο, ωθώντας το ελληνικό Δημόσιο να δηλώνει «mea culpa», να παραδέχεται λάθη του ως προς τις πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας. Να αναγνωρίζει την αστική ευθύνη του για «πρόδηλα σφάλματά» του – όπως είναι ο όρος στη νομική ορολογία, που έχει υιοθετηθεί και από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Λάθη και παραλείψεις όχι μόνο δικαστικών λειτουργών, αλλά και δικαστικών υπαλλήλων και δικαστικών αστυνομικών. Το φάσμα είναι ευρύτατο.

Προσοχή, δεν συνεπάγεται ότι κάθε πολίτης στον οποίο δεν αρέσει μια δικαστική απόφαση θα μπορεί να αξιοποιεί το συγκεκριμένο εργαλείο. Προϋπόθεση είναι να υπάρχει κατάφωρο πρόδηλο σφάλμα.

Μπορεί φερ’ ειπείν μια προσφυγή να απορριφθεί από το δικαστήριο ως εκπρόθεσμη ύστερα από διάστημα 60 ημερών. Αν όμως ο δικαστής παρέλειψε να διαβάσει ότι ο ενδιαφερόμενος είναι κάτοικος εξωτερικού και το διάστημα στο οποίο έπρεπε να προσφύγει είναι 90 ημερών και όχι 60, τότε υπάρχει πρόδηλο σφάλμα.

Αλλο παράδειγμα: Αν ο δικηγόρος πολίτη που έχει ανοιχτή υπόθεση στη Δικαιοσύνη έχει προσκομίσει στοιχεία και η γραμματεία του δικαστηρίου παρέλειψε να τα επισυνάψει στον φάκελο, τότε ναι, υπάρχει πρόδηλο σφάλμα.

Μπορεί και η απόφαση ενός δικαστή να συνιστά πρόδηλο σφάλμα; Θεωρητικώς μπορεί, θα πρέπει να δούμε το σχέδιο νόμου για να είμαστε σίγουροι ως προς το πόσο τολμηρό θα είναι.

Η αποκατάσταση της ζημίας θα είναι ουσιαστική, διαβεβαιώνουν όσοι ξέρουν, αφού δεν αποκλείεται, αν έχει απορριφθεί υπόθεση για τυπικό λόγο, να επαναξιολογηθεί στο επίπεδο διερεύνησης του προδήλου σφάλματος – και όχι εφ’ όλης της ύλης.

Πληροφορίες θέλουν, μάλιστα, για την «επίλυση» τέτοιων υποθέσεων, τη συγκρότηση οργάνου τριμελούς σύνθεσης από κάθε κλάδο του δικαίου, επικεφαλής του οποίου θα είναι πρόεδρος ανώτατου δικαστηρίου. Το όργανο αυτό θα καθορίζει και το ύψος της αποζημίωσης προς τον πολίτη.

Το δια ταύτα, πέρα από τις λεπτομέρειες που θα δημοσιοποιηθούν στην ώρα τους από το αρμόδιο υπουργείο, είναι ότι η Ελλάδα συντονίζεται με τα της Ευρώπης και σε αυτό το πεδίο (η ρύθμιση συγκαταλέγεται ήδη σε κανόνες δικαίου άλλων κρατών-μελών), προσθέτοντας όπλα στη φαρέτρα των πολιτών, που μέχρι σήμερα, μη έχοντας άλλο μέσο, κατέφευγαν σε αγωγές κακοδικίας, βρίσκοντας σπανίως δικαίωση.

H αστική ευθύνη του Δημοσίου δεν είναι ψιλά γράμματα. Αποτελεί πυρήνα του συστήματος εγγυήσεων ενός κράτους απέναντι στον πολίτη. Παρέχει την ευκαιρία επανόρθωσης, απόδοσης Δικαίου, εν τέλει. Σε άρθρα του Συντάγματος ανιχνεύεται η ευθύνη του κράτους. Το οποίο και υποχρεούται σε λογοδοσία, καθώς δεν του επιτρέπεται να αυθαιρετεί στο όνομα μιας κακώς εννοούμενης παντοδυναμίας. Και όταν αυθαιρετεί, όταν προκαλεί ζημία, οφείλει να «πληρώνει», να αποζημιώνει τον θιγόμενο πολίτη, να προβαίνει σε αποκατάσταση του λάθους.

Η είδηση είναι πιο σημαντική από όσο μοιάζει, για μια χώρα στην οποία πολλοί, πάρα πολλοί, αναρωτιούνται κάθε τρεις και λίγο με οργίλη αγανάκτηση, δικαίως ή μη, «υπάρχει κράτος;» ή «πού είναι το κράτος;».

Γινόμαστε κράτος ή μου φαίνεται;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News