Η σύγκρουση Μαδρίτης – Βαρκελώνης βρίσκεται σε σημαντική καμπή, αλλά εκτός Ισπανίας λίγοι είναι εκείνοι που θυμούνται ότι η Καταλoνία είχε κηρύξει την ανεξαρτησία της άλλη μια φορά στο παρελθόν, πριν από 83 χρόνια. Η ανεξάρτητη Καταλoνία είχε επιβιώσει τότε για δέκα ώρες.

Στις 6 Οκτωβρίου του 1934 η Βαρκελώνη ξυπνούσε μέσα στην ένταση. Οι ημέρες ίσως θύμιζαν αμυδρά τη σημερινή κρίση, αλλά οι καιροί ήταν πολύ πιο άγριοι, οι λύσεις πιο αιματηρές.  Την ξεχασμένη αυτή ιστορία υπενθυμίζει η Corriere della Sera. Από το 1931 η Ισπανία ζούσε τη Δεύτερη Δημοκρατία της, ο βασιλιάς είχε κηρυχθεί έκπτωτος, αλλά η σύγκρουση ανάμεσα στη ακραία συντηρητική Δεξιά και στις δυνάμεις της Αριστεράς ήταν σαφές ότι κάποια στιγμή θα γινόταν βίαιη. Το καλοκαίρι του 1934 το ισπανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο είχε ηττηθεί στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1933 από τη Δεξιά, αποφάσισε να δοκιμάσει τον επαναστατικό δρόμο προς την κατάκτηση της εξουσίας.

Τα ισπανικά συνδικάτα με τη στήριξη του Σοσιαλιστικού Κόμματος είχαν κηρύξει απεργία για τις 5 Οκτωβρίου του 1934 κατά της κυβέρνησης του ρεπουμπλικανού συντηρητικού Αλεχάντρο Λερού. Οι εξελίξεις στην Ευρώπη είχαν συμβάλει στην ριζοσπαστικοποίηση των Σοσιαλιστών: στη Γερμανία ο Χίτλερ είχε ανέβει λίγους μήνες πριν στην εξουσία, στην Ιταλία το φασιστικό καθεστώς είχε από καιρό σταθεροποιηθεί, ενώ στην ίδια την Ισπανία οι επιθέσεις φασιστών της Φάλαγγας κατά των αριστερών ήταν στην ημερήσια διάταξη.

Η εξέγερση που ήταν από εβδομάδες στον αέρα ξεσπά στην Ισπανία τα μεσάνυχτα της 4ης προς την 5η Οκτωβρίου του 1934. Στη Μαδρίτη οι ταραχές διαρκούν οκτώ ημέρες, αλλά στις 12 Οκτωβρίου η ισπανική κυβέρνηση ανακτά πλήρως τον έλεγχο της πρωτεύουσας. Συγκρούσεις σημειώθηκαν σε όλη την Ισπανία αλλά επικεντρώθηκαν σε δύο περιοχές: στην Αστούρια (το Οβιέδο το οποίο ανακηρύσσεται Σοσιαλιστική Δημοκρατία θα υποστεί τεράστιες καταστροφές από τις συγκρούσεις) και στην Καταλονία. Αλλά η Βαρκελώνη αποφάσισε να ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο, εκείνον της ανεξαρτησίας από τη Μαδρίτη.

Στην πρωτεύουσα της Καταλονίας το πρωί της 6ης Οκτωβρίου όλα έδειχναν ότι η ρήξη ήταν κοντά. Μάταια οι μετριοπαθείς καλούσαν τους εθνικιστές της Generalitat (της κυβέρνησης της Καταλονίας) να μην είναι τόσο επιθετικοί. Ηταν ήδη γνωστό ότι ο ισπανός στρατηγός Ντομένεκ Μπατέ είχε διατάξει τις δυνάμεις του να είναι έτοιμες για δυναμική παρέμβαση. Στις 5 το απόγευμα αρχίζουν να φτάνουν στο κυβερνείο οι σύμβουλοι και μέλη της τοπικής Βουλής. Σε λιγότερο από δύο ώρες έχουν λάβει την απόφαση.

Στις επτά το απόγευμα οι άνδρες της Mossos de Esquadra, της τοπικής αστυνομίας, λαμβάνουν διαταγή να απομακρύνουν τους δημοσιογράφους, ενώ την ίδια ώρα ο στρατηγός Μπατέ κατευθύνεται στο κτίριο όπου βρίσκεται ο πρόεδρος της αυτόνομης επαρχίας της Καταλονίας, Λιουίς Κονπάνς. Ο δικηγόρος το επάγγελμα Κονπάνς, αρχηγός του αυτονομιστικού Αριστερού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, που από τα νεανικά του χρόνια προωθούσε την υπόθεση της αυτοδιάθεσης της Καταλονίας, θεωρούσε ότι η συγκυρία ευνοούσε μία τολμηρή κίνηση. Κονπάνς και Μπατέ συζήτησαν για λίγη ώρα κατά τη διάρκεια της οποίας ο ισπανός στρατηγός προειδοποίησε τον καταλανό πολιτικό ότι σε περίπτωση ανταρσίας ή εξέγερσης είχε σαφείς οδηγίες από την κυβέρνηση της Μαδρίτης να επέμβει.

Μισή ώρα αργότερα ο Κονπάνς ξεκινά στην ομιλία του στην πλατεία San Jaime μπροστά σε χιλιάδες πολίτες. Λίγο πριν από αυτόν ο περιφερειακός σύμβουλος Γιόσεπ Ντενκά, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ζητάει την άμεση ανακήρυξη του ανεξάρτητου καταλανικού κράτους. Ο Κονπάνς ζητά από το πλήθος να σιγήσει και ξεκινά να διαβάζει το μανιφέστο.

Είναι οκτώ και δέκα όταν ο Κονπάνς ξεκινά: «Οι μοναρχικές και φασιστικές δυνάμεις που εδώ και καιρό προσπαθούν να προδώσουν τη Δημοκρατία, επέτυχαν τον στόχο τους και κατάκτησαν την εξουσία», λέει αναφερόμενος στην κυβέρνηση της Μαδρίτης. «Στο όνομα του λαού και του κοινοβουλίου η κυβέρνηση της οποίας ηγούμαι αναλαμβάνει όλες τις εξουσίες στην Καταλονία, προκηρύσσει το Καταλανικό Κράτος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Ισπανίας (σσ. που βεβαίως δεν υφίστατο) και καλεί όλες τις αντιφασιστικές δυνάμεις να σχηματίσουν μεταβατική κυβέρνηση».

Λίγο αργότερα ο επικεφαλής της καταλανικής αστυνομίας αναφέρει στον στρατηγό Μπατέ ότι ο ίδιος θα υπακούσει μόνο στις διαταγές του Κονπάνς. Ο στρατηγός, με τη σειρά του και αφού πρώτα λαμβάνει οδηγίες από τη Μαδρίτη κηρύττει την επαρχία σε «κατάσταση πολέμου», σύμφωνα με έναν νόμο του 1933 ο οποίος όριζε ότι εφόσον «οι πολιτικές Αρχές δεν είναι σε θέση να καταστείλουν μία εξέγερση και να αποκαταστήσουν την τάξη, οι στρατιωτικές Αρχές θα αναλάβουν την εξουσία». Στις επτά το επόμενο πρωί ο Κονπάνς παραδίδεται.  Το κράτος της Καταλονίας έζησε περίπου για δέκα ώρες.

Στις συγκρούσεις με τον ισπανικό στρατό έχασαν τη ζωή τους περισσότερα από 70 άτομα ενώ 3.000 συνελήφθησαν. Η αυτονομία της Καταλονίας καταργήθηκε, ενώ η Μαδρίτη διόρισε αμέσως νέο Επαρχιακό Συμβούλιο διαλύοντας τη Generalitat. Ο Κονπάνς καταδικάστηκε σε τριάντα χρόνια φυλακή.

Το 1936, μετά τη νίκη του Λαϊκού Μετώπου στις εκλογές, ο Κονπάνς αποφυλακίζεται και η Generalitat αποκαθίσταται. Αλλά είναι πια αργά για την Ισπανία. Οι άνεμοι του Εμφυλίου παρασύρουν τη χώρα σε ένα πολυετή και αιματηρό πόλεμο που θα λήξει με την ήττα των Δημοκρατικών. Και το 1940 ο Κονπάνς θα συλληφθεί ξανά και θα εκτελεστεί ενώ η Καταλονία θα πάψει να είναι αυτόνομη επαρχία ως το 1974.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News