Η Ηλεκτρονική Αθηνών έκλεισε, τουλάχιστον 450 εργαζόμενοι πέρασαν στην ανεργία. Ο ιδιοκτήτης απέδωσε τη δυσάρεστη εξέλιξη στα capital controls, έδωσε όμως αργότερα και πιο επαρκείς εξηγήσεις. Και καλό θα είναι η κυβέρνηση να αφουγκραστεί τον Ιωάννη Στρούτση αντί να σκιαμαχεί μαζί του, γιατί στη θέση του βρίσκονται χιλιάδες άλλοι επιχειρηματίες.

Η Ηλεκτρονική Αθηνών δραστηριοποιούνταν σε κλάδο με ελαστική ζήτηση και υπέστη μεγάλη πίεση στην κρίση. Ο τζίρος της είχε υποχωρήσει ήδη κατά 70% πριν τα capital controls. Αντιμετώπιζε ισχυρό ανταγωνισμό από διεθνείς κολοσσούς που διέθεταν σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Δύο απ’ τα πλεονεκτήματα αυτά, η πρόσβαση σε πίστωση και το κόστος χρήματος, έλαβαν διαστάσεις υπαρξιακού αδιεξόδου για τις ελληνικές επιχειρήσεις την περίοδο της κρίσης. Η εταιρεία λοιπόν μπορεί να μην τα κατάφερνε έτσι και αλλιώς -αυτό δεν θα το μάθουμε – αλλά κατανοώ απολύτως τις αιτιάσεις του κ. Στρούτση.

Λουκέτα χωρίς αιτία

Τα πρώτα χρόνια της κρίσης έκλειναν εταιρείες εξαιτίας της δραματικής πτώσης της ζήτησης, απόρροια της δυσχέρειας δανεισμού των καταναλωτών. Αλλά ήταν ευεξήγητο ως και αναμενόμενο φαινόμενο: ο ανεξέλεγκτος δανεισμός των νοικοκυριών κάποια στιγμή θα ξεφούσκωνε. Το 2009 η ελληνική οικονομία βυθιζόταν κι ας μοίραζε αυξήσεις η κυβέρνηση. Ακολούθησαν οι μειώσεις μισθών και συντάξεων και οι φόροι, αφού κανείς πια δεν ήταν πρόθυμος να δανείζει την Ελλάδα για να συντηρεί τεράστια πρωτογενή ελλείμματα. Συνέπεια όλων αυτών ήταν βαθιά ύφεση, πολλά λουκέτα, ανεργία.

Το 2014 η καταιγίδα φάνηκε να κοπάζει, τα λουκέτα ωστόσο συνεχίστηκαν το ’15, συνεχίζονται και το ’16. Είναι όμως λουκέτα χωρίς εύλογη και ευεξήγητη αιτία. Δεν ήταν αναπόφευκτα, αλλά συνέπεια μιας διακυβέρνησης περιορισμένης ευθύνης, από «επαναστάτες χωρίς αιτία» που άσκησαν ζημιογόνα οικονομική διαχείριση.

Η οικονομία μας εδώ και ενάμιση χρόνο βρίσκεται όμηρος των «επίμονων διαπραγματευτών». Οι οποίοι κατά βάσιν πάντα το ίδιο κατορθώνουν: καθυστερούν μια αξιολόγηση που θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2015 ή, ακόμη χειρότερα, τον Οκτώβριο του 2014.

Εξ αυτής της καθυστέρησης τα προβλήματα της οικονομίας παγιώνονται και βαθαίνουν περαιτέρω, ο πληρωτέος λογαριασμός αυξάνεται και τορπιλίζεται κάθε  δυνατότητα /ευκαιρία ανάκαμψης. Η έγκαιρη και δημόσια προειδοποίηση του αρμόδιου υπουργού -αν φτάσουμε τον Μάιο, καήκαμε!- δεν φαίνεται να βρήκε ευήκοα ώτα σε άλλα υπουργεία ή στο Μαξίμου.

Η χαριστική βολή

Ανέφερα παραπάνω ότι κατανοώ τον κ. Στρούτση παρά το ότι δεν είμαι βέβαιος ότι η Ηλεκτρονική Αθηνών θα τα κατάφερνε χωρίς τα capital controls. Τον κατανοώ γιατί άντεξε έξι χρόνια κρίσης. Σε αυτά τα χρόνια ξεφούσκωσε η μεγάλη πιστωτική φούσκα που στήριζε την οικοδομή και εξ αντανακλάσεως την αγορά του, την αγορά λευκών συσκευών. Το εισόδημα των πελατών του συρρικνώθηκε, η κατανάλωση μειώθηκε αλλά για όλα αυτά όπως κάθε λογικός και προσγειωμένος επιχειρηματίας μπορούσε να κατανοήσει τα αίτια. Ηταν εξάλλου και ο ίδιος μάρτυρας του υπερβολικού δανεισμού των νοικοκυριών, των ελλειμμάτων και των υπερβολικών κρατικών  δαπανών. Και ο κ. Στρούτσης, όπως χιλιάδες άλλοι επιχειρηματίες, όλα αυτά τα χρόνια προσπαθούσαν να κρατήσουν την επιχείρησή τους ζωντανή ως την ανάκαμψη της οικονομίας. Και έφτασε μια στιγμή, που ο κύκλος της οικονομίας έμοιαζε να γυρίζει και, με χίλια ζόρια έστω, η Ηλεκτρονική Αθηνών  επιβίωνε ακόμα.

Ομως η κυκλική ανάκαμψη διακόπηκε απότομα τη στιγμή ακριβώς της γέννησής της. Ο νέος τοκετός αναβλήθηκε για 2 τουλάχιστον χρόνια- το αισιόδοξο σενάριο. Ο λαός επέλεξε τον ΣΥΡΙΖΑ να διαχειριστεί την πορεία της χώρας  με στόχο μια ταχύτερη έξοδο από τα μνημόνια, μια πιο ήπια λιτότητα. Οι νέοι διαχειριστές όμως, αντί για ταχύτερη και ηπιότερη έξοδο, έφεραν ασφυκτική κρίση ρευστότητας και capital controls. Και ήταν για πολλούς επιχειρηματίες η ληξιαρχική πράξη οικονομικού θανάτου. Η χαριστική βολή. Οχι απαραίτητα το πιο δυνατό χτύπημα των έξι ετών της κρίσης, αλλά το πιο κρίσιμο, γιατί τους βρήκε αποδυναμωμένους, εξαντλημένους από έλλειψη ρευστότητας, χωρίς λίπος και πιστωτικές γραμμές. Δεν ξέρω αν η «χαριστική βολή» αφορά τους 450 εργαζόμενους της Ηλεκτρονικής Αθηνών. Ξέρω όμως πως κάθε μονάδα ΑΕΠ που χάνεται κοστίζει 40.000 θέσεις εργασίας.

Το success story του ΣΥΡΙΖΑ

Αυτήν, την κυκλική ανάκαμψη που δεν ήρθε, διαφημίζει τώρα η κυβέρνηση. Ολα τα στελέχη της δηλώνουν έτοιμα να υποδεχτούν -και το πιστεύουν- την ανάκαμψη μετά την υπογραφή της αξιολόγησης. Αν διατρέξει κανείς τις κυβερνητικές δηλώσεις, θα αντιληφθεί πως βασίζουν την αισιοδοξία αυτή στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την εξασφάλιση χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας μέχρι το 2018 με το τρίτο Μνημόνιο.

Ομολογούν δηλαδή και, κατά μια έννοια, ποντάρουν στο γεγονός πως ο κύκλος της ύφεσης έχει κλείσει, πως η ανάπτυξη θα έρθει μόλις αρθούν τα εμπόδια που οι ίδιοι, μόνοι τους, έθεσαν στη ελληνική οικονομία εδώ και 1,5 χρόνο. Διότι -το γνωρίζουμε όλοι- πριν από δύο χρόνια οι τράπεζες  θεωρούνταν επαρκώς κεφαλαιοποιημένες αλλά, ακόμη κι αν χρειάζονταν επιπλέον κεφάλαια, υπήρχαν πολλοί πρόθυμοι ιδιώτες να επενδύσουν (εδώ). Και ποτέ μέχρι τον Φεβρουάριο του 2015 δεν αμφέβαλε κανείς για την πρόθεση της Ευρώπης να είναι παρούσα στο πρόγραμμα, να στηρίξει χρηματοδοτικά την Ελλάδα. Ολη η διελκυστίνδα, τουλάχιστον μέχρι το Φλεβάρη του 2015 αφορούσε τους όρους και τις προϋποθέσεις της χρηματοδότησης, όπως και τώρα.

Η ανθεκτικότητα της οικονομίας

Επαίρεται λοιπόν, για την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας η κυβέρνηση, όπως ο κ. Παππάς (εδώ). Ωστόσο, αυτή ακριβώς η αντοχή δεν είναι παρά η επιβεβαίωση της θετικής δυναμικής που είχε αποκτήσει η ελληνική οικονομία πριν αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ τις τύχες της. Γιατί αν το αποτέλεσμα σε όρους ανάπτυξης, μείωσης της ανεργίας και πλεονασμάτων είναι αυτό που περιγράφει ο κ. Παππάς,  αναλογιστείτε ποιες θα ήταν οι επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας το 2015, αν δεν είχαμε α) ασφυκτική κρίση ρευστότητας β) κορύφωση της αβεβαιότητας και της απειλής Grexit, γ) αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις, δ) Capital controls. Πόσα λουκέτα θα αποφεύγαμε, αν η ελληνική κυβέρνηση δεν εξαντλούσε τη χρησιμότητά της σε διαπραγματευτικές ήττες και αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις, αν δεν έθετε διαρκώς εμπόδια στην οικονομία.

Δυστυχώς για τη χώρα, στο πλαίσιο της οικονομίας η παρούσα κυβέρνηση δεν έχει να επιδείξει παρά μια αγωνιώδη – και μέχρι στιγμής ανεπιτυχή – προσπάθεια να επανορθώσει λάθη και ζημιές που η ίδια προκάλεσε στην οικονομία. Από τον κατάλογο του κ. Παππά το μόνο που θα μπορούσε να πιστωθεί στην κυβέρνηση είναι η απορρόφηση του ΕΣΠΑ. Αν παραγνωρίσουμε βέβαια ότι επρόκειτο για το τελευταίο έτος του προγράμματος, και η απορρόφηση είναι αποτέλεσμα διαδικασιών που είχαν ξεκινήσει χρόνια πριν. Η μόνη συνεισφορά της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν πως το καλοκαίρι του 2015 με αιτία τα capital controls πολλά ώριμα έργα ενταγμένα στο ΕΣΠΑ κινδύνεψαν να απενταχθούν. Μόνο εμπόδια!

Ο κύκλος της ύφεσης

Πολλοί αμφισβητούν πως το 2014 η οικονομία είχε μπει σε τροχιά ανάκαμψης. Καθώς η κατάσταση της οικονομίας ήταν το κεντρικό πεδίο της κομματικής αντιπαράθεσης, η τοξική προπαγάνδα διαστρέβλωνε ό,τι θετικό συνέβαινε. Οι επιχειρηματίες όμως ξέρουν, όσοι ήταν έξω στην αγορά θυμούνται. Ομως και οι αριθμοί, τα δεδομένα της οικονομίας, επιβεβαιώνουν την εξάντληση του κύκλου της ύφεσης ήδη από το 2013, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα Ι. Οι μπλε μπάρες αντιστοιχούν στις δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης για μισθούς και συντάξεις. Αθροιστικά μισθοί και συντάξεις απορροφούν το 70-80% των εσόδων της Γενικής Κυβέρνησης και συνιστούν  τη  μεγαλύτερη κρατική δαπάνη αλλά και πολύ σημαντικό μέρος των εσόδων των νοικοκυριών. Οι κόκκινες μπάρες αντιστοιχούν στην ετήσια μεταβολή του ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές). (Στοιχεία από τη Eurostat: Για τη μεταβολή του ΑΕΠ εδώ, για τη μισθολογική δαπάνη εδώ, και για τη συνταξιοδοτική δαπάνη εδώ)

Διάγραμμα Ι

 

Το 2013 τα έσοδα των νοικοκυριών από το κράτος (μισθοί & συντάξεις) μειώθηκαν περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά της κρίσης. Ομως η ύφεση το 2013 ήταν πολύ ηπιότερη από τα προηγούμενα χρόνια, που οι μειώσεις μισθών & συντάξεων ήταν μικρότερες.

Η σύγκριση με το 2009 είναι διδακτική. Το 2009 αν και τα έσοδα των νοικοκυριών ενισχύθηκαν με γενναιόδωρες αυξήσεις από το κράτος (+8%) το ΑΕΠ υποχώρησε σημαντικά (-4,3%) γιατί η ύφεση κάλπαζε ασταμάτητη. Το 2013, αν και τα νοικοκυριά είδαν τα εισοδήματά τους από το κράτος να μειώνονται κατά 12%  – με διαφορά η μεγαλύτερη μείωση στα χρόνια της κρίσης – το ΑΕΠ μειώθηκε λιγότερο (-3,2%). Η ορμή της ύφεσης είχε πια κοπάσει. Οχι τυχαία, το επόμενο έτος, το 2014, είχαμε  οριακά θετική ανάπτυξη (+0.7%). Ολες οι ενδείξεις συνηγορούσαν ότι το 2015 θα ήταν μια πολύ καλή χρονιά για την Ελλάδα. Η υποχώρηση της ισοτιμίας του ευρώ, η σημαντική μείωση του κόστους της ενέργειας ήταν επιπλέον ισχυροί παράγοντες αισιοδοξίας. Δυστυχώς, χάρις στα γεγονότα που όλοι ζήσαμε, το 2015 καταλήξαμε με capital controls, τρίτο μνημόνιο και λουκέτα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News