Και ξαφνικά πάει ο άλλος να μάθει φυσαρμόνικα. Είναι απωθημένο του, λέει. Μπορεί και καπρίτσιο. Ή μήπως διέξοδος από μια κουραστική καθημερινότητα; Μια δικλείδα ασφαλείας πριν την έκρηξη; Ξέρεις, αυτή που συμβαίνει σε κάθε υγιή γάμο. Γιατί ζωντανοί άνθρωποι χωρίς εκρήξεις δεν υπάρχουν. Και αν τυχόν δεν χρησιμοποιήσεις τη φυσαρμόνικα ως αποκούμπι στη σχέση, που μπάζει νερά σαν τρύπια βάρκα, πώς αλλιώς να μη χαθείς στις διαδρομές; Σε άλλες από αυτές τις κοινές με τον συμβίο σου. Με τον σύντροφό σου. Και όταν η φυσαρμόνικα δεν παίζει τον ρόλο της ερωμένης ή του εραστή, δε γίνεται η μαγκούρα, το δεκανίκι, το τρίτο πόδι του γάμου, τι συμβαίνει; Σχέση τέλος; Γάμος τέλος; Έτσι απλά; Ή πιο σύνθετα;

«Δε φτάνει μόνο η τύχη, Μπεθ. Θέλει και φροντίδα. Αγάπη. Πρέπει να προστατεύεις τον παρτενέρ σου για να μην πέσει και χτυπήσει. Θέλει προσπάθεια»

«Δε μπορούμε να ‘μαστε όλοι σαν κι εσένα, Κάρεν. Φαίνεται πως εμένα δε μου πέτυχε η συνταγή. […] Κρίμα που τα βιβλία σας με τον Μάρτιν περιέχουν μόνο συνταγές μαγειρικής. Θα ’πρεπε να ’χουν και συνταγές γάμου»

«Τι είδους παράδειγμα θα έδινα στα παιδιά μου; Ότι δεν έχουμε τη δύναμη ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας όταν είμαστε δυστυχισμένοι; Ότι αν κάνεις ένα λάθος πρέπει να το λουστείς μια ζωή; Ε; […]  Και για ποιον φυλάω τον εαυτό μου;»

«Ο μεγάλος αντίπαλος. Ο χρόνος. Αυτόν πρέπει να ξεγελάσουμε. Ο χρόνος ταΐζει το θηρίο που ζει ανάμεσα στο ζευγάρι. Και το θηρίο όλο και μεγαλώνει, γίνεται γίγαντας, τέρας! Καταλαμβάνει τον χώρο κι απομακρύνει τον έναν απ’ τον άλλον. Ήρωας δεν είν’ αυτός που τρομάζει και το βάζει στα πόδια.  Ήρωας είν’ αυτός που σκοτώνει το θηρίο».

Τα παραπάνω αποσπάσματα είναι από το θεατρικό έργο «Δείπνο με φίλους» που μετέφρασε και σκηνοθέτησε ο Γρηγόρης Βαλτινός. Σε τούτη τη συγκυρία, που στο διαχρονικό πρόβλημα των συζυγικών σχέσεων προστίθεται και η οικονομική κρίση, τα ερωτηματικά περί γάμου τίθενται ως βροχή. Πότε χωρίζω; Πότε ανέχομαι; Πότε υπερβάλλω; Πότε αυθαιρετώ; Ποιο τελικά είναι το σωστό και ποιο το λάθος; Ποιος είναι ο σοφός και ποιος ο επιπόλαιος; Είμαι συντηρητικός και άτολμος, αν επωμιστώ ισόβια μια τελειωμένη σχέση; Είμαι εγωπαθής όταν θέλω να περνώ καλά; Ή απλώς φοβάμαι να διεκδικήσω ό,τι μου αξίζει; Ή μήπως μου αξίζουν οι σχέσεις στη φορμόλη; Εν τέλει όλες οι μακροχρόνιες σχέσεις είναι φθαρμένες; Ή υπάρχει κάποια συνταγή επιτυχίας; Σαν το απαραίτητο αρίστης ποιότητας αλεύρι για να φτιάξεις άριστα, αφράτα τσουρέκια.

Μπερδεύτηκα με τα ερωτήματα τούτα. Δύσκολες οι σχέσεις στη συντήρησή τους. Μόλις περάσει ο έρωτας όλα θαμπώνουν. Γίνονται σχεδόν βαρετά. Οι σχέσεις και σαφώς και ο γάμος καθορίζονται από το βάθος, την ποιότητα που έχουν, τη δουλειά που έχεις κάνει για να τις συντηρήσεις. Χωρίς κόπο, χωρίς στόχο και χωρίς όμοιο βλέμμα στις συνιστώσες της ζωής, δεν μπορεί ένας γάμος να ζήσει ισόβια. Δεν πρέπει να ζήσει ισόβια. Εκτός και αν πιστεύουν οι δυο ότι αυτό τους αξίζει. Ή χάνονται στη διαδρομή της μοναξιάς και συντηρούν το φάντασμα του γάμου στο όνομα μιας υποκριτικής συντροφικότητας. Η μιζέρια, το επιφανειακό, το «για τα μάτια του κόσμου», η απατηλή ασφάλεια, που βαπτίζεται συναισθηματική. Που πιθανόν να είναι και εξαγοράσιμη: χρήματα, σπίτια, αυτοκίνητα ή ταξίδια.

Ακόμα και οι χειρότερες μνήμες, τα χείριστα σενάρια ενός γάμου σβήνουν, όταν οι δυο ασκούνται στο βάθος. Εκπαιδεύονται στο βάθος. Στο να θέλεις να κοιτάζεις τον άλλο στα μάτια. Να βλέπεις εκεί μέσα την αλήθεια του. Όποια κι αν είναι αυτή. Οι υγιείς σχέσεις θέλουν δουλειά, σεβασμό και εσωτερική ανάγκη. Κάπου βαθιά και αυτή κρυμμένη. Και τότε βγάζεις από το χρονοντούλαπο τη φυσαρμόνικα και τον χορό ξαναρχίζεις και τα γαλλικά σου ξαναθυμάσαι και στην κηπουρική σου εκτονώνεσαι.

«Ξέρεις τι πιστεύω, Τομ; Μια σχέση για να έχει διάρκεια, πρέπει οι άνθρωποι να αλλάζουν μαζί, παράλληλα… είτε είναι ζευγάρι, είτε φίλοι…» λέει ο Γρηγόρης Βαλτινός ως Μάρτιν, απευθυνόμενος στον Κλέωνα Γρηγοριάδη.

Αυτό ακριβώς. Αυτό είναι το κεντρικό σημείο του έργου. Το κεντρικό σημείο όλων των σχέσεων. Και πρωτίστως των συζυγικών. Να αλλάζουμε παράλληλα. Να μη χανόμαστε στις αντίθετες διαδρομές. Να μπορούμε να κοιταζόμαστε σε βάθος. Να έχουμε επίγνωση πως χωρίς την αλήθεια μας κατάματα, ο γάμος τελειώνει. Δηλαδή… τι γάμος; Βαπτίσαμε τις σχέσεις για να τους δώσουμε αξία. Η οποιαδήποτε σχέση έχει αξία και αποκτά υπόσταση όταν αποκτά βάθος. Σαν τις ρίζες των δέντρων. Σαν τα σιδηροπαγείς ρίζες των σπιτιών. Άλλοι χτίζουν θεμέλια από μπετόν αρμέ και άλλοι αρκούνται στα προκάτ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News