Η αφορμή ήταν η online πρεμιέρα της βραβευμένης ταινίας του Σταύρου Παμπαλλή «Πολιορκία στην Οδό Λιπέρτη», στην οποία ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης κρατά τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ομως μια συνέντευξη με τον κ. Μαρκουλάκη, έναν από τους κορυφαίους του ελληνικού θεάτρου, ένα ον πολιτικόν, υπό τις παρούσες συνθήκες έκρηξης του #MeToo δεν θα μπορούσε να μην ακουμπήσει άλλα ζητήματα. Η φιλία του με τον παραιτηθέντα από την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου Δημήτρη Λιγνάδη, η στοχοποίησή του στα social media –μέχρι και ο Πάνος Καμμένος τον…  θυμήθηκε– ακόμα και το γεγονός ότι έσβησε τη σελίδα του στο Facebook, όλα διαβάζονται τώρα υπό άλλο πρίσμα.

Ετσι, σε δύο συνεντεύξεις που παραχώρησε ο κ. Μαρκουλάκης με αφορμή την «Πολιορκία στην Οδό Λιπέρτη», μία στην «Καθημερινή» και μία στο flix.gr, μεγάλο κομμάτι τους αφορά τα όσα καταγγέλλονται και αποκαλύπτονται για ανάρμοστες συμπεριφορές ή και σεξουαλική βία στον χώρο του ελληνικού θεάματος. Και στις δύο ο πολυβραβευμένος ηθοποιός και σκηνοθέτης επιμένει ότι το ελληνικό θέατρο δεν είναι έτσι όπως περιγράφεται από την καταιγίδα των πρόσφατων καταγγελιών, λέει ότι πρέπει τα θύματα να ακολουθούν τη θεσμική οδό (στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών και στον εισαγγελέα και όχι στα κανάλια) και συμπεραίνει ότι σε κάθε περίπτωση αυτό που θα μείνει είναι μια καινούργια εποχή.

Στην «Κ» ο Αιμίλιος Χαρμπής ρωτά τον κ. Μαρκουλάκη αν είχε υπόψη του τέτοιες συμπεριφορές και αν ναι, γιατί δεν τις κατήγγειλε.

«Προσωπικά, αν κάτι τέτοιο συνέβαινε μπροστά μου, θα είχα το θάρρος να το καταγγείλω» απαντά, για να συνεχίσει: «Αυτά τα πράγματα, οι σεξουαλικές δηλαδή κακοποιήσεις, γίνονται  κυρίως εν κρυπτώ, οπότε είναι δύσκολο να κατηγορήσεις ή να υπερασπιστείς κάποιον με απόλυτο τρόπο. Φίλη μου ηθοποιός μού μετέφερε κάποτε ιστορία άσχημης συμπεριφοράς από σκηνοθέτη (όχι σεξουαλικής φύσεως) και, όταν μπήκα στη μέση, το ίδιο το άτομο μού είπε να μην ανακατευτώ. Οπως και για τους καταγγέλλοντες υπήρχε δυσκολία να μιλήσουν για διάφορους λόγους, έτσι δεν είναι απλό και για τους τρίτους. Η πραγματική δικαίωση των ανθρώπων που υπέφεραν και υποφέρουν είναι η αλλαγή που επέρχεται. Για εμένα προσωπικά μαθαίνω πως  ακούγονταιδιάφορα ψέματα, όπως το ότι έκλεισα τα κοινωνικά μου δίκτυα όταν ξέσπασε αυτή η ιστορία, ενώ τα έχω κλείσει από τις 12 Ιανουαρίου. Επειδή αυτό το θέμα είναι σπουδαίο, είναι καλό να προσέχουμε από πού και πώς ενημερωνόμαστε». 

Ο κ. Μαρκουλάκης χαρακτηρίζει «πολύ γενναία» τη στάση που έχουν κρατήσει οι γυναίκες και οι άνδρες που δεν φοβούνται να μιλήσουν. Και λέει ότι «το θετικό είναι πως αυτό που θα μείνει στο τέλος θα είναι μια καινούργια εποχή, ελπίζω όχι μόνο για τον χώρο του θεάτρου αλλά συνολικά για τον τομέα της εργασίας. Μια εποχή όπου θα έχει εκλείψει ο φόβος».

Και πιο μετά εξηγεί γιατί, κατά την άποψή του, μεταδίδεται μια παραμορφωτική εικόνα για το ελληνικό θέατρο:

«Οσο για το θέατρο στο οποίο ανήκω εδώ και 30 χρόνια, θέλω να ξεκαθαρίσω πως η εικόνα του συνολικά δεν είναι έτσι. Στην πραγματικότητα το ποσοστό όσων καταγγέλλονται είναι πολύ μικρότερο από εκείνους που δεν παραβατούν. Σας διαβεβαιώνω ότι το θέατρο είναι γεμάτο από ανθρώπους με ταλέντο και ψυχικά χαρίσματα. Από την άλλη, όπως συμβαίνει παντού στην κοινωνία, υπάρχουν και άνθρωποι που έχουν εννοήσει τη θέση του στην κοινότητα διαφορετικά από ό,τι θα έπρεπε, που συμπεριφέρονται κακοποιητικά. Θα ήταν όμως λάθος και κρίμα να μείνουμε σε ένα επίπεδο ονοματολαγνείας (τα επώνυμα πρόσωπα προσφέρονται για αυτό) και να μη σκάψουμε βαθύτερα σε όλους τους χώρους, εκεί που δεν υπάρχουν ηχηρά ονόματα και ενδεχομένως οι ιστορίες των ανθρώπων περνούν απαρατήρητες».

«Η λίστα μ’ αυτούς που έχουν κακοποιήσει είναι πολύ, πολύ μικρότερη από τη λίστα αυτών που ΔΕΝ έχουν κακοποιήσει»

Κατά μία ερμηνεία, ο κ. Μαρκουλάκης φαίνεται να επιλέγει στην παρούσα φάση να βάλει σε μια ζυγαριά τα κακώς κείμενα στο ελληνικό θέατρο: από τη μία όσοι άσκησαν βία και από την άλλοι όσοι δεν άσκησαν – οι τελευταίοι είναι ευτυχώς πολλοί περισσότεροι και ως εκ τούτου η εικόνα είναι πιο καλή, αλλά αυτό δεν είναι και προφανές; Αλίμονο αν ήταν πλειοψηφία όσοι βρίσκονται υπόλογοι για τέτοιου είδους συμπεριφορές!

Ο κ. Μαρκουλάκης επαναλαμβάνει κάτι αντίστοιχο στη δεύτερη συνέντευξη, στο flix.gr και στην Πόλυ Λυκούργου:

«Είναι λάθος να δώσουμε την αίσθηση ότι όλο το θέατρο είναι έτσι. Το θέατρο ΔΕΝ είναι έτσι. Η λίστα μ’ αυτούς που έχουν κακοποιήσει είναι πολύ, πολύ μικρότερη από τη λίστα αυτών που ΔΕΝ έχουν κακοποιήσει. Το θέατρο είναι γεμάτο κυρίως από υπέροχους ανθρώπους, άντρες και γυναίκες με ταλέντο, πνεύμα και ψυχή. Γι’ αυτό δεν πρέπει να χαθεί αυτή η ευκαιρία. Είναι κρίμα, μέσα στην ονοματολαγνεία να χαθεί η ευκαιρία να προχωρήσει το μαχαίρι σ’ όλους τους χώρους εργασίας – το θέατρο, που προσφέρει θέαμα, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Το κίνημα αυτό θα έχει πετύχει τους σκοπούς του, όταν δεν θα υπάρχει άνθρωπος σε κανέναν χώρο εργασίας στην Ελλάδα που να φοβάται να μιλήσει, επώνυμα και θεσμικά, για την όποια εις βάρος του κακοποιητική συμπεριφορά», λέει.

Κατά τα άλλα, ο ηθοποιός δηλώνει ότι επικροτεί την στάση των θυμάτων. «Η στάση των θυμάτων χρειάστηκε μεγάλη γενναιότητα», τονίζει, για να συμπληρώσει: «Από εμάς τους υπόλοιπους όμως χρειάζεται ψυχραιμία. Ολο αυτό που συμβαίνει είναι σπουδαίο. Οδηγεί σε μια νέα εποχή, χωρίς φόβο, όπου οι κακοποιητικές συμπεριφορές δε θα γίνονται ανεκτές – μέσα από θεσμούς και κανόνες. Αυτή είναι η στιγμή για αλλαγές. Για αυτό και δεν αποδέχομαι το “γιατί τώρα;” Η ερώτηση προς τα θύματα “γιατί τώρα” δεν έχει νόημα, όπως δεν έχει νόημα και η ερώτηση “γιατί δε μιλούσατε” προς τους υπόλοιπους. Κάθε αλλαγή θέλει τη στιγμή της. Κι αφού δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να μιλήσουν τα θύματα, πώς θα μιλούσαν οι τρίτοι; Ομως, πιστεύω ότι η μόνη οδός είναι η θεσμική οδός (το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών που οργανώνεται εξαιρετικά, ο εισαγγελέας) κι όχι οι καταγγελίες στα κοινωνικά δίκτυα και τα κανάλια. Με όνομα και επώνυμο. Αυτή άλλωστε είναι και η ιδέα του “δεν φοβάμαι πια”. Η ηθική δικαίωση των θυμάτων, όταν συχνά ο θύτης δεν μπορεί να υποστεί καμία ποινή ή τιμωρία, είναι πώς θα συντελέσουν για αυτό που θα γίνει από δω και πέρα: να θεσπίσουμε νόμους, κανόνες, να φτιάξουμε το πλαίσιο που θα επιτρέψει στους νεότερους να μη ζήσουν ποτέ τέτοιες εμπειρίες».

«Τη σελίδα μου στο FB την έκλεισα στις 12 Ιανουαρίου, πριν καν βγει η Σοφία Μπεκατώρου να μιλήσει. Την έκλεισα για να κάνω καλύτερη διαχείριση του χρόνου μου»

Και συνεχίζει: «Εγώ καταρχάς θα συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω εδώ και χρόνια: στους χώρους εργασίας που βρίσκομαι –και ειδικά όταν έχω την ευθύνη– δεν νοείται κανενός είδους κακοποιητική συμπεριφορά. Από κανέναν σε κανέναν. Τελεία. Κι αν τυχόν συμβεί, δεν θα γίνει ανεκτή, όπως δεν θα γινόταν και στο παρελθόν. Είναι σημαντικό που τώρα ήρθε η ώρα να θεσπιστούν κώδικες και κανόνες. Αλλά θα σου πω κάτι που το πιστεύω ακράδαντα: υπάρχει μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων του θεάτρου (περίπου από την ηλικία μου και κάτω) που δεν χρειάστηκαν και δεν χρειάζονται κώδικες και κανόνες. Απλώς δεν διανοούνται κακοποιητικές συμπεριφορές. Ανθρωποι συμφιλιωμένοι με το άλλο φύλο, αλλά και με το δικό τους, άνθρωποι που γνωρίζουν να συνυπάρχουν σε μια ομάδα, σε όποια θέση της ιεραρχίας κι αν βρίσκονται. Οι κοινωνίες προοδεύουν, προχωρούν, θεσπίζοντας νόμους και κανόνες. Συμπεριφορές και στάσεις που γίνονταν, για διάφορους λόγους, ανεκτές από τις γενιές των παππούδων μας, όπως η ενδοσυζυγική κακοποίηση, ή η κακοποιητική συμπεριφορά στους χώρους εργασίας, τώρα πια μπορούν να βγουν στο φως και να καταδικαστούν όπως τους αξίζει. Και η αξία αυτής της στιγμής βρίσκεται εκεί, στο μέλλον που θα έρθει όπου οι κώδικες και οι κανόνες θα χρειάζονται όλο και λιγότερο, καθώς οι άνθρωποι θα γνωρίζουν πως να συνυπάρχουν στους χώρους εργασίας».

«Ο λόγος που εμπλέκεται το όνομά μου από κάποιους, σε μένα είναι παντακάθαρος, άσχετος απ’ το θέατρο»

Στην παρατήρηση της δημοσιογράφου ότι τα τελευταία 24ωρα έχει εμπλακεί το όνομα του κ. Μαρκουλάκη στη συζήτηση «λόγω της φιλίας σου με συγκεκριμένο καλλιτέχνη που κατηγορείται» και ότι ενώ ο κόσμος περιμένει «την τοποθέτησή σου, εσύ κλείνεις τη σελίδα σου στο Facebook…», ο ηθοποιός απαντά:

«Αλήθεια, έχει σημασία να ενημερωνόμαστε σωστά και να μην πιστεύουμε ό,τι ακούμε – ειδικά από τα social media. Τη σελίδα μου στο FB την έκλεισα στις 12 Ιανουαρίου, πριν καν βγει η Σοφία Μπεκατώρου να μιλήσει. Την έκλεισα για να κάνω καλύτερη διαχείριση του χρόνου μου – το έχω κάνει ξανά στο παρελθόν. Μου μεταφέρουν κι άλλα απίστευτα ψεύδη για μένα – δεν με αγγίζουν, η πραγματική ζωή δεν είναι στα social media κι εγώ δεν έχω τίποτε να κρύψω και τίποτε να φοβηθώ.

»Ως προς αυτό που με ρωτάς, έχω σχέσεις, επαγγελματικές ή φιλικές, με τους περισσότερους από τους ανθρώπους που έχουν ακουστεί. Κάνω θέατρο 30 χρόνια, όλοι μας γνωριζόμαστε. Αλλά ειδικά για πράξεις σαν κι αυτές που καταγγέλλονται, που εκ των πραγμάτων δε γίνονται δημοσίως, μπορώ να μιλήσω με σιγουριά μόνο για τις δικές μου πράξεις. Oύτε των συνεργατών, ούτε των φίλων μου. Οι δικές μου πράξεις είναι οι μόνες που γνωρίζω με βεβαιότητα. Δεν μπορώ λοιπόν να κατηγορήσω ή να υπερασπιστώ κανέναν. Μπορώ μόνο να πω ότι αν οτιδήποτε, απ’ οποιονδήποτε, συνέβαινε μπροστά μου, θα είχα το θάρρος να το αντιμετωπίσω. Και είναι ευνόητο πως καταδικάζω κάθε ενδεχόμενη παραβατική συμπεριφορά. Ο λόγος που εμπλέκεται το όνομά μου από κάποιους, σε μένα είναι παντακάθαρος, άσχετος απ’ το θέατρο, τις φιλίες και τις συνεργασίες μου».

Τι εννοεί; Ποιος είναι ο λόγος; Μήπως ότι ήταν υποψήφιος βουλευτής –στην τιμητική τελευταία θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας– με το κυβερνών κόμμα; Ο κ. Μαρκουλάκης ερωτάται τι εννοεί και αν θέλει να το ξεκαθαρίσει, αλλά απαντά:

«Οχι, αυτή τη στιγμή. Δεν είναι η ώρα. Αλλά κάθε νοήμων άνθρωπος καταλαβαίνει. Δεν με πειράζει. Παραμένω ψύχραιμος, ελπίζοντας αυτή η επώδυνη στιγμή να οδηγήσει –όχι μόνο το θέατρο, αλλά την κοινωνία μας συνολικά– σε μια πιο φωτεινή εποχή».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News