Η Έλλη Πασπαλά δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Είναι μια από τις αγαπημένες (μου) ερμηνεύτριες της ελληνικής τραγουδοποιίας, με σπουδαίες συνεργασίες στο ενεργητικό της. Μια καταρτισμένη μουσικός και τραγουδίστρια, ιδιαιτερόφωνη και ξεχωριστή. Ξεχωριστή, τόσο για τις μουσικές επιλογές και την πορεία της, όλα αυτά τα χρόνια, όσο και για τη σεμνότητά της και την «ευστοχία» των επιλογών της. Όλα τα χρόνια που βρίσκεται στο προσκήνιο, ευτύχησε να τραγουδήσει μεγάλους συνθέτες και στιχουργούς, δίχως ποτέ να αποκτήσει την έπαρση που θα μπορούσε να προκαλέσει ένα τέτοιο επίτευγμα. Τον Μάρτιο του 2013 (και, συγκεκριμένα, τις Παρασκευές 8, 15, 22 Μαρτίου) η Έλλη Πασπαλά, μαζί με το συγκρότημα των Apurimac, εμφανίζονται στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο και παρουσιάζουν ένα «πειραγμένο» πρόγραμμα. Ένα πρόγραμμα με γνωστά – ελληνικά και ξένα – τραγούδια από το ρεπερτόριό τους (και όχι μόνο) ενορχηστρωμένα και παιγμένα αλλιώς. Οι εμφανίσεις αυτές στάθηκαν αφορμή για μια όμορφη τηλεφωνική κουβέντα με την Έλλη Πασπαλά. Μια κουβέντα η οποία, όπως θα ανακαλύψετε διαβάζοντας, έληξε με μια «συμμαχία».

Πώς προέκυψε η συνεργασία με τους Apurimac, αρχικά στο τραγούδι «Ultimo tango en Atenas» και, στη συνέχεια, στο Γυάλινο Μουσικό θέατρο, όπου και εμφανίζεστε αυτές τις μέρες;
Με πλησιάσανε οι Apurimac, πέρυσι την Άνοιξη – τα έχω λίγο συγκεχυμένα μέσα στο μυαλό μου για το πότε ακριβώς ήταν, αλλά νομίζω ότι ήταν λίγο πριν από την Άνοιξη – μαζί με τον παραγωγό τους τον Άγγελο Σφακιανάκη και θέλανε να ακούσω το τραγούδι, θέλοντας να δούμε αν θα μπορούσα να συμμετάσχω κι εγώ στην ηχογράφηση. Μου εξηγήσανε, εξαρχής, ότι δεν επρόκειτο να κυκλοφορήσει σε δίσκο το τραγούδι και ότι δεν θα υπήρχε καμία οικονομική απολαβή από όλο αυτό, απλώς νιώθανε πολύ έντονα την ανάγκη να σχολιάσουν, με τον τρόπο το δικό τους, τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Ελλάδα, αυτή την περίοδο. Θέλανε, απλώς, να το κυκλοφορήσουνε στο διαδίκτυο. Μου άρεσε όλη αυτή η ιδέα και, φυσικά, μου άρεσε και το τραγούδι και με μεγάλη χαρά αποδέχτηκα την πρόταση. Ήτανε λίγο δύσκολο να βρούμε κοινές ώρες, γιατί είναι όλοι τους εργαζόμενοι και, σε συνδυασμό με τις δικές μου υποχρεώσεις, ήταν πολύ δύσκολο να βρεθούμε. Όλοι τους εργάζονται την ημέρα, έχουν τις οικογένειές τους και ήταν πολύ δύσκολο να βρεθούμε. Τελικά, τα καταφέραμε και – με μεγάλη χαρά, για όλους μας – είδαμε ότι είχε τεράστια ανταπόκριση από τον κόσμο. Συγκινήθηκε πολύ ο κόσμος. Άνθρωποι που είχαν πολλά χρόνια να επικοινωνήσουν μαζί μου, με βρήκαν, μου έστελναν email, βρίσκανε κάποιο τρόπο επικοινωνίας. Δημιουργήθηκε με αυτόν τον τρόπο μια δυναμική και σκεφτήκαμε μήπως κάναμε και εμφανίσεις μαζί. Βρέθηκε, δηλαδή, πρόσφορο έδαφος, θέλαμε και οι δυο πλευρές να κάνουμε κάτι τέτοιο.

Έτσι προέκυψε και το δεύτερο τραγούδι;
Ναι. Με αυτή την ευκαιρία, ηχογραφήσαμε ένα τραγούδι ακόμα που είχαν κάνει παλαιότερα τα παιδιά με τον Χάρη Κατσιμίχα: το «Λουλούδι του Δάσους». Το ηχογραφήσαμε κι αυτό λοιπόν και το ανεβάσαμε κι αυτό στο youtube.

Αυτό το τραγούδι το ξαναπαίξαν τα παιδιά, προκειμένου να το τραγουδήσετε εσείς; Σας ρωτώ γιατί η επανεκτέλεσή του μοιάζει πολύ με την πρωτότυπη…
Ναι, το ξαναπαίξαν. Είναι καινούρια version. Μοιάζει, γιατί είναι το ίδιο τραγούδι, αλλά το άλλαξαν αρκετά ενορχηστρωτικά και είναι καινούρια εκδοχή. Μοιάζει, επίσης, γιατί το τραγουδάω και στον ίδιο τόνο με τον Χάρη (γέλια). Οπότε, μπορεί και για αυτό να μοιάζει.

Εκτός από αυτά τα δύο τραγούδια, της άμεσης συνεργασίας σας με τους Apurimac, τι άλλο θα ακούσουμε στο Γυάλινο Μουσικό θέατρο;
Τα παιδιά έχουν επιλέξει τραγούδια που έχουν γίνει γνωστά με τη δική μου τη φωνή, τραγούδια του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου, της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, του Σταμάτη Κραουνάκη, αλλά και κάποια άλλα ξένα που έχω τραγουδήσει, όπως το «Temptation» του Tom Waits ή το «Meglio Stasera». Επιπλέον, έχουμε προσθέσει και κάποια άλλα ξένα που δεν έχω πει, όπως το «Amado mio», αλλά και μερικά των Apurimac. Υπάρχει ένα ακόμα πολύ ωραίο tango με τίτλο «Βράχια Γυμνά», σε στίχους της Δέσποινας Φορτσέρα, που το πρωτοηχογράφησε με τους Apurimac η Mercedes Sosa, αλλά και ένα ακόμα των παιδιών με ισπανικό στίχο και τίτλο «Un bello dia de Enero», που σημαίνει «μια ωραία ημέρα του Γενάρη». Εντελώς συμπτωματικά, πολλοί από εμάς – και βάζω και τον εαυτό μου μέσα – έχουμε παιδιά που γεννήθηκαν τον Γενάρη. Κάποιοι από τα μέλη των Apurimac είναι επίσης γεννημένοι το Γενάρη, οπότε θέλαμε να το συμπεριλάβουμε στο πρόγραμμα.

Θα ακούσουμε τραγούδια από το – κλασικό, πια – δικό σας ρεπερτόριο, όπως τραγούδια του Χατζιδάκι;
Ναι. Θα πούμε και δυο τραγούδια του Χατζιδάκι, το «Πες μου μια λέξη» και το «Έλα πάρε μου τη λύπη». Είναι, μάλιστα, πάρα πολύ ωραίος ο τρόπος με τον οποίο τα έχουν παίξει τα παιδιά. Τα έχουν κάνει λίγο «φάλτσα» – εντός εισαγωγικών – στον ρυθμό. Έτσι, όλα τα τραγούδια, και το δικό μου ρεπερτόριο φυσικά, έχουν πάρει μια νέα πνοή, μπήκα κι εγώ στα δικά τους τα χωράφια και, όσο περνάει ο καιρός, σκέφτομαι και άλλα τραγούδια που θα ήθελα να τους προτείνω. Μετά, όμως, θα μιλάμε για άλλο πρόγραμμα. Για άλλο τόσο πρόγραμμα. (γέλια)

Θα ήθελα να σας κάνω μια πιο σύνθετη ερώτηση, που με απασχολεί αρκετά τον τελευταίο καιρό. Στην ελληνική μουσική συναντάμε συχνά γυναίκες ερμηνεύτριες, αλλά όχι το ίδιο συχνά γυναίκες δημιουργούς. Έχετε κάποια εξήγηση για αυτό;
Περιέργως, ενώ οι γυναίκες είναι εξαιρετικά δημιουργικές, στον χώρο αυτό η πλειοψηφία των δημιουργών – που εξέχουν και γίνονται και πολύ γνωστοί – είναι άνδρες. Στην Ελλάδα, βεβαίως, υπάρχουν πολλές γυναίκες που πρωταγωνιστούν στον χώρο. Μπορούμε να αναφέρουμε πρώτα τη Λένα Πλάτωνος, μετά έχουμε την Ευανθία Ρεμπούτσικα, την Ελένη Καραΐνδρου, αλλά και τις νεότερες όπως η Μόνικα. Η Αφροδίτη Μάνου που έγραφε τραγούδια τα οποία τραγουδούσε η ίδια. Η Μελίνα Τανάγρη… Υπάρχουν πολλές. Αλλά έχει επικρατήσει, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, πολύ περισσότερο στο χώρο της κλασικής μουσικής ή της τζαζ, το μοντέλο του άνδρα δημιουργού. Η τζαζ, μάλιστα, είναι μια ιδιαίτερα ανδροκρατούμενη κατάσταση. Στην τζαζ, στον  χώρο του αυτοσχεδιασμού – αν και υπάρχουν γυναίκες που είναι εξαιρετικές, όπως η Σαββίνα Γιαννάτου, που είναι πραγματικά σπουδαία – πολύ συχνά συναντώ και νιώθω ότι υπάρχει μια μεγάλη αλαζονεία και ένας ναρκισσισμός. Εμένα, αυτό, με ενοχλεί. Στη μουσική δημιουργία είναι απαραίτητη μια έντονη εσωστρέφεια. Για να γράψει κανείς, ένας συγγραφέας ή ένας ποιητής, κάποια στιγμή πρέπει να αποσυρθεί. Πολύ συχνά, ειδικά στην Ελλάδα, δεν υπάρχει χρόνος για τις γυναίκες. Ξέρετε, οι περισσότερες – όχι όλες, αλλά οι περισσότερες –  έχουν οικογένειες και πέφτει ένα πολύ μεγάλο, καθημερινό βάρος επάνω τους. Ενώ, στους άνδρες επιτρέπεται η απόσυρση, η απομόνωση, προκειμένου να δουλέψουν. Λέμε: «μην ενοχλείς τον μπαμπά, δουλεύει». Το «μην ενοχλείς τη μαμά, δουλεύει» δεν ακούγεται και πολύ συχνά. 

Είναι εύστοχη η παρατήρησή σας. Ωστόσο, θέλω να σας ρωτήσω. Εσείς, που είσαστε μουσικός, έχετε δικά σας τραγούδια; Έχετε γράψει ποτέ μουσικές ή στίχους;
Η δική μου περίπτωση είναι μια ανοιχτή πληγή. Θα ήθελα πάρα πολύ να γράψω δική μου μουσική. Έχω επιχειρήσει να γράψω τραγούδια, να μελοποιήσω στίχους ή, απλώς, να γράψω μόνο μουσική, γιατί εγώ η ίδια δεν θεωρώ ότι μπορώ να γράψω στίχο. Έχω επιχειρήσει λίγο στα αγγλικά, απλώς… Ξέρετε, επειδή έχω τραγουδήσει πολύ σπουδαία τραγούδια, νιώθω ότι το δικό μου το επιχείρημα πέφτει πολύ μακριά και είναι πολύ φτωχό μπροστά σε αυτά που έχω τραγουδήσει. Θα μου πείτε, όπως μου έχουν πει και πάρα πολλοί άνθρωποι, «γράψ’ τα για τον εαυτό σου και κράτησέ τα στο συρτάρι». Δεν ξέρω. Αυτός είναι ένας καθρέφτης που με δυσκολία τον κοιτάζω.

Αυτό που μου είπατε νωρίτερα για τον αγγλικό στίχο, σε συνδυασμό με την περίπτωση της Μόνικα – που, επίσης, προαναφέρθηκε – με οδηγεί αναπόφευκτα στην επόμενη ερώτηση: Πώς σας φαίνεται αυτή η νέα, αγγλόφωνη σκηνή που απαρτίζεται – κυρίως – από νεότερους δημιουργούς που προτιμούν την αγγλική από την ελληνική γλώσσα;
Δεν θεωρώ ότι πρέπει να βάζει κανείς περιορισμούς. Προφανώς αυτή η νέα γενιά, στην οποία αναφερόσαστε, αυτή τη μουσική έχει ακούσει. Κάποιοι από αυτούς, πιθανώς, να έχουν ακούσει και ελληνικά τραγούδια. Στην περίπτωση της Μόνικα πιθανολογώ ότι έχει ακούσει Χατζιδάκι, χωρίς να το γνωρίζω όμως. Εγώ θεωρώ ότι είναι ειλικρινές όλο αυτό. Στην κοινωνία μας επικοινωνούμε όλοι στα αγγλικά. Το διαδίκτυο, οι υπολογιστές, λειτουργούν στα αγγλικά. Δεν μου προκαλεί, επομένως, περιέργεια όλο αυτό. Δεν το θεωρώ περίεργο και ακόμα περισσότερο δεν το θεωρώ άσχημο. Ωστόσο, εντοπίζω μια τεράστια έλλειψη καλού στίχου στα ελληνικά στις μέρες μας. Ακούω κάποια πράγματα τώρα και με πιάνει απελπισία.

Τελευταία ερώτηση: Υπάρχει η πιθανότητα, είτε μιας ζωντανής ηχογράφησης των παραστάσεων με τους Apurimac, είτε μιας δισκογραφικής δουλειάς με τα «πειραγμένα» τραγούδια των κοινών εμφανίσεών σας;
Μου δίνετε μια πολύ καλή ιδέα. (γέλια)

Χαίρομαι αν το κάνω, γιατί πιστεύω ότι θα είναι μια διαφορετική πρόταση η οποία κάτι θα έχει να «πει».
Ωραία. Θα το φροντίσουμε. Και ευχαριστώ πολύ για την ιδέα.

Για όνομα του Θεού, δεν νομίζω ότι σας είπα κάτι που δεν είχατε ήδη σκεφτεί.
Ξέρετε, επειδή τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα, συναντάμε όλοι μας τεράστιες δυσκολίες στη δουλειά μας. Δεν εξαιρείται κανείς. Ούτε εσείς, ούτε εγώ, ούτε οι Apurimac, ούτε οι φίλοι που ανέφερα πριν. Όλοι μας περνάμε πολύ δύσκολα. Η δισκογραφία είναι ανύπαρκτη και ο καθένας από εμάς, όταν σκεφτόμαστε να κάνουμε κάτι δισκογραφικά, αναρωτιόμαστε για το πού απευθυνόμαστε. Και πώς θα γίνει αυτό; Υπάρχει ένα τεράστιο εμπόδιο, πλέον. Αλλά είναι και το μέσο με το οποίο απευθυνόμαστε στον κόσμο έξω από τα 50 χιλιόμετρα στα οποία κινούμαστε γεωγραφικά. Και πρέπει να υπάρχει η δισκογραφία, αλλά οι δυσκολίες είναι τεράστιες. Είναι κάτι που δεν θα μπορούσε κανείς από εμάς να έχει προβλέψει. Ή δεν ξέρω αν κάποιος το είχε προβλέψει, πάντως νομίζω ότι όλοι μας είμαστε πολύ αμήχανοι απέναντι σε αυτά τα καινούρια δεδομένα.

Κι αν το είχε προβλέψει κάποιος, δεν το είπε σε κανέναν…
Ναι, το κράτησε μυστικό.(γέλια) Εγώ είμαι από τους λίγους ανθρώπους που γνωρίζω και εξακολουθούμε να αγοράζουμε δίσκους.

Μπορείτε να συμπεριλάβετε κι εμένα στη λίστα αυτή.
Ωραία, είστε φίλος λοιπόν. Πρέπει να κάνουμε ένα σύλλογο: οι φίλοι των εκλιπόντων cds. (γέλια)

Σας ευχαριστώ πολύ για την ωραία κουβέντα.
Κι εγώ σας ευχαριστώ.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News