«Ο θαλάσσιος άνεμος χτυπούσε το πρόσωπό μου, καθώς σήκωνα το κεφάλι μου ψηλά για να δω τα 15 Μοάι που βρίσκονταν μπροστά μου. Με ύψος  12 μέτρα και με την πλάτη τους γυρισμένη στον ασταθή Ειρηνικό Ωκεανό και με αυτές τις άδειες κόγχες στα μάτια -που κάποτε ήταν στολισμένες με λευκά κοράλλια- τα αγάλματα ατένιζαν μυστηριωδώς το Νησί του Πάσχα»…

Ετσι ξεκινάει την περιγραφή της η δημοσιογράφος Σάρα Μπράουν του BBC που βρέθηκε στο πιο απομονωμένο νησί του κόσμου, όπως λέγεται, για να γράψει για την ιστορία του και κυρίως για τον μύθο που ακολουθεί τα αγάλματα που υπάρχουν εκεί.

Στο Νησί του Πάσχα ή Ράπα Νούι, όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, υπάρχουν διάσπαρτα 887 Μοάι. Τα 15 από αυτά στέκονται πάνω από το πέτρινο Ahu Tongariki, τη μεγαλύτερη κατασκευή τελετουργιών στο απομακρυσμένο και άγονο νησί της Χιλής.

«Κοιτάζοντας τα υπερβολικά μεγάλα κεφάλια και τους κορμούς χωρίς πόδια, δυσκολεύτηκα να φανταστώ πώς αυτές οι γιγάντιες μονολιθικές φιγούρες – που ζυγίζουν έως και 88 τόνους και χτίστηκαν τουλάχιστον πριν από 900 χρόνια – θα μπορούσαν να έχουν φτάσει μέχρι εδώ. Αλλά δεν ήμουν μόνο εγώ που ήμουν μπερδεμένη. Ερευνητές απ’ όλο τον κόσμο προβληματίστηκαν για αιώνες σχετικά με τον τρόπο που αυτά τα βαριά αγάλματα μεταφέρθηκαν -προφανώς με τα χέρια- από το λατομείο όπου φτιάχτηκαν σε άλλο σημείο του νησιού», γράφει η Μπράουν.

Εικασίες έγιναν πολλές. Μία από αυτές λέει ότι χρησιμοποιήθηκαν κορμοί δέντρων για την κύλιση των αγαλμάτων. Μία άλλη μιλάει για βοήθεια που ήρθε από… εξωγήινους. Γιατί αν δεν ήταν εξωγήινοι ποιος θα μπορούσε να μεταφέρει στα χέρια τέτοιο βάρος;

Η λογική απάντηση ήρθε από τους αρχαιολόγους. Τα αγάλματα ήρθαν… περπατώντας. Αλλά όχι μόνα τους.

Το μυστικό, φαίνεται ότι βρίσκεται, απλώς, στο πάντρεμα ενός έξυπνου σχεδίου των ιθαγενών και της τέλειας γλυπτικής των αγαλμάτων. Αυτό είναι που επέτρεψε σε αυτές τις τεράστιες ανθρώπινες μορφές να «περπατήσουν» και να παραταχθούν κοντά στην ακτή. Αφού, λοιπόν, τα αγάλματα στάθηκαν όρθια τραβώντας τα με σχοινιά, οι Ραπανούι τα τραβούσαν στη συνέχεια από τη μία πλευρά στην άλλη, αυτά «λικνίζονταν» και σιγά σιγά μετακινούνταν. Ετσι δόθηκε η εντύπωση ότι «περπατούν»  -και έτσι πέρασε στην ιστορία.

«Οι Ραπανούι χάραξαν τη βάση των αγαλμάτων και έφτιαξαν ορισμένες γωνίες έτσι, ώστε να είναι δυνατή η μετακίνηση», εξήγησε ο Καρλ Λίπο, ένας αρχαιολόγος που ειδικεύεται στα Μοάι.

Σημείωσε, δε, ότι «τα αγάλματα που περπατούν» αποτελούν μέρος των προφορικών παραδόσεων του Ραπανούι, που χρησιμοποίησαν τη λέξη «neke neke», δηλαδή «περπάτημα χωρίς πόδια» στη γλώσσα τους. «Αυτή είναι η φράση που θυμούνται οι πρεσβύτεροι όταν τους απαντούσαν στο πώς τα Μοάι μετακινήθηκαν σε τεράστιες αποστάσεις χωρίς μηχανήματα».

Η Πατρίσια Ραμίρεζ, η οποία ζει στο νησί από τα πέντε της χρόνια και τώρα εργάζεται εκεί ως ξεναγός είπε στο BBC ότι «όλες αυτές οι δοξασίες και οι θρύλοι μεταδόθηκαν μέσα από τα τραγούδια, τα παιχνίδια και την ποίηση».

Τα ολοκληρωμένα αγάλματα που αναπαριστούν ανθρώπινες μορφές βρίσκονται στην ακτογραμμή του νησιού. Η μελέτη του Λίπο διαπίστωσε ότι τα ημιτελή αγάλματα που βρίσκονται ακόμη στο λατομείο και τα εγκαταλειμμένα που κείτονται στην άκρη των δρόμων του νησιού –δηλαδή αυτά που δεν κατάφεραν να μετακινηθούν– είχαν ευρύτερες βάσεις σε σχέση με το πλάτος των ώμων σε σύγκριση με τα αγάλματα που στέκονταν στο Ahu Tongariki. Είχαν, επίσης, γείρει κατά περίπου 17 μοίρες προς τα εμπρός, με αποτέλεσμα το κέντρο βάρους να τοποθετείται ακριβώς πάνω από το στρογγυλεμένο μπροστινό κάτω άκρο. Αυτές οι προσαρμογές επέτρεψαν στο άγαλμα να «λικνιστεί» από τη μια πλευρά στην άλλη και να μεταφερθεί στο τελικό σημείο.

«Αυτά τα χαρακτηριστικά υποδεικνύουν ότι τα μονολιθικά αγάλματα, που κατασκευάστηκαν από ηφαιστειακή τέφρα στην περιοχή Ράνο Ραράκου διαμορφώθηκαν σύμφωνα με τον ανθρώπινο τρόπο περπατήματος», είπε ο Λίπο, εξηγώντας ότι όταν περπατάμε, περιστρέφουμε το ισχίο μας και «πέφτουμε» προς τα μπρος. «Οι Ραπανούι ουσιαστικά δημιούργησαν μια δομή που θα μπορούσε να κάνει το ίδιο πράγμα. Καθώς το άγαλμα γέρνει προς τα εμπρός, κινείται για να κάνει ένα βήμα μπροστά».

Το γιατί οι Ραπανούι επέλεξαν να μετακινήσουν τα αγάλματα περπατώντας αντί να τα σύρουν ή να τα κυλήσουν πάνω σε κορμούς εξηγήθηκε από τον ίδιο ειδικό. «Το βάρος των γλυπτών θα είχε συνθλίψει τα κούτσουρα, ενώ το να συρθεί ένα τέτοιο τεράστιο γλυπτό θα απαιτούσε τεράστιο αριθμό ανθρώπινου δυναμικού.

Σε ένα νησί με τόσο λίγους πόρους, το «περπάτημα» στα αγάλματα ήταν η πιο αποτελεσματική μέθοδος.

Η δημιουργία των Μοάι ήταν μια διαδικασία δοκιμής και λάθους. Περίπου 400 αγάλματα παραμένουν μέσα και γύρω από το λατομείο σε διάφορα στάδια ολοκλήρωσης, μια ένδειξη ότι οι λιθοτεχνίτες χρησιμοποίησαν την κοιλάδα ως καλλιτεχνικό εργαστήριο για να πειραματιστούν με διαφορετικές μεθόδους πριν καταφέρουν να πετύχουν αυτό που θα έκανε την μετακίνηση των αγαλμάτων εφικτή.  «Αυτό αποδεικνύει πραγματικά την ιστορία της χειροτεχνίας, των προσπαθειών και των αποτυχιών», είπε ο Λίπο.

Το να δώσουν μια ανθρώπινη εμφάνιση στα Μοάι ήταν σημαντικό για τους Ραπανούι, αφού τα χρησιμοποιούσαν σε τελετές για τους νεκρούς και για να τιμήσουν τους αρχηγούς τους.

Οι άνθρωποι του νησιού πίστευαν ότι ο κόσμος των ζωντανών και των νεκρών ήταν συνεχής. Δεν ήταν ικανοποιημένοι μόνο με το να θυμούνται τους προγόνους τους, ήθελαν να έχουν φυσικές εικόνες που να τους αντιπροσωπεύουν. Αυτά είναι τα αγάλματα Μοάι: τα πρόσωπα των νεκρών προγόνων.

Ο Λίπο σημείωσε ότι οι λιθοξόοι μπορεί να τραγουδούσαν την ώρα που «περπατούσαν» τα αγάλματα για να διατηρήσουν τον ρυθμό της κίνησης. Ωστόσο, ελάχιστα απομένουν από την προφορική ιστορία του λαού για να το επιβεβαιώσει αυτό. «Πολλά από τα τραγούδια και τις ιστορίες χάθηκαν λόγω του αποικισμού», είπε ένας ντόπιος. «Η πρώτη επαφή με τους Ευρωπαίους κατέστρεψε τον πολιτισμό. Το ίδιο συνέβη σε όλα τα νησιά της Πολυνησίας».

«Παρά την επιστημονική έρευνα που απαντά σε πολλές από τις περίπλοκες ερωτήσεις σχετικά με τα Μοάι, η έλλειψη προφορικής και γραπτής ιστορίας κρατά το νησί τυλιγμένο σε μυστήρια και θρύλους. Αλλά είναι αυτό το στοιχείο μυστηρίου που με παρέσυρε –και δεκάδες χιλιάδες άλλους τουρίστες κάθε χρόνο– σε αυτή την απομακρυσμένη κουκκίδα του κόσμου», γράφει η  Σάρα Μπράουν, τελειώνοντας το κείμενο που δημοσιεύτηκε στο BBC.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News