H Ελένα δελ Πιλάρ Ραμάγιο Μινιάν έχασε την κηδεμονία των παιδιών της επειδή δούλευε «υπερβολικά». Βασικοί μάρτυρες κατηγορίες ο -πρώην- σύζυγός της και η μητέρα της. Αμφότεροι κατέθεσαν ότι η Ελένα δεν έδειχνε την πρέπουσα σημασία στις δύο κόρες της ηλικίας 7 και 13 ετών καθότι ήταν δοσμένη στην καριέρα της. Μόλις προ ημερών η επιτυχημένη δικηγόρος της Santander Bank υποσχέθηκε σε ανοιχτή επιστολή της σε τοπική εφημερίδα να σύρει το ισπανικό κράτος στα δικαστήρια. «Οπως εκατομμύρια γυναίκες, χρειάστηκε να αφιερώσω χιλιάδες ώρες στη δουλειά μου, κλέβοντάς τες από τον ύπνο μου» απολογείται για την υπερπροσπάθεια της να ανταπεξέλθει και ως εργαζόμενη και ως μητέρα.

Το ζήτημα είναι ότι εν έτει 2019 πρόκειται ακόμα περί «υπερπροσπάθειας», είτε μιλάμε για μητέρες high achievers (όπως η ισπανίδα μεγαλοδικηγόρος) είτε για απλές εργαζόμενες σε «κανονικές» δουλειές. Γιατί ενώ σημειώνονται σημαντικές βελτιώσεις στον καταμερισμό των εργασιών (σύμφωνα με το Pew Research Center, οι αμερικανοί μπαμπάδες αφιέρωναν το 2016 οκτώ ώρες την εβδομάδα για την φροντίδα των παιδιών, τριπλάσιο χρόνο από αυτόν που αφιέρωναν το 1965, και 10 ώρες στη φροντίδα του σπιτιού σε σχέση με μόλις 4 το 1965), οι γυναίκες εξακολουθούν να επωμίζονται τον μεγάλο όγκο της δουλειάς στο σπίτι (για τις Αμερικανίδες 14 ώρες και 18 ώρες αντίστοιχα). Είναι αυτές οι άπειρες αόρατες εργατοώρες. Θυμίζω ότι από τα στοιχεία της Eurostat και της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας της Γερμανίας (2016), μόλις 16% των ανδρών στην Ελλάδα  κάνουν δουλειές στο σπίτι σε σχέση με το 85% των γυναικών (με τον μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ενωση να είναι 34% και 79% αντίστοιχα) .

«Αόρατες» εργατοώρες, γιατί δεν φαίνονται παρά μόνο όταν λείψουν. Η γκάμα είναι τεράστια. Από το να θυμηθώ να πλύνω τη στολή του μικρού για τον αγώνα μπάσκετ το Σάββατο το πρωί και να πάρω άδεια για να πάω στο σχολείο για τους ελέγχους, μέχρι να εξοφλήσω την επόμενη δόση του ΕΝΦΙΑ, να αγοράσω δώρο γάμου για το ζευγάρι φίλων που παντρεύεται τον Ιούνιο και να μην ξεχάσω, μετά τη σύσκεψη στο γραφείο, να αγοράσω χαρτί τουαλέτας. Τίποτε από όλα αυτά δεν είναι ιδιαιτέρως απαιτητικό, επίπονο ή κοπιαστικό. Αν όμως δεν γίνει μπορεί να προκληθεί το απόλυτο χάος. Προσωπικώς, με θυμάμαι, ασθμαίνουσα (και βλασφημούσα) να στεγνώνω με το σεσουάρ τη στολή του μπάσκετ του γιου μου (την έπλυνα τελευταία στιγμή γιατί μπέρδεψα ποια μέρα ήταν ο αγώνας) ή να κατατρύχομαι από ενοχές, όταν αντιλήφθηκα ότι ξέχασα (η μοναδική φορά μέσα σε 13 χρόνια) να προγραμματίσω εγκαίρως ένα παιδικό εμβόλιο.

Αυτή η «η σιωπηλή ανισότητα» («silent inequality») είναι ο τίτλος που έδωσε η Μελίντα Γκέιτς σε ένα από τα κεφάλαια της νεοαφιχθείσας αυτοβιογραφία της «Τhe Μοment of Lift: How empowering women changes the world». Εχει ενδιαφέρον ότι η εξώφθαλμα προνομιούχος κυρία Γκέιτς (σύζυγος του Μπιλ της Microsoft) αποφασίζει να κάνει λόγο γι’ αυτή την «απλήρωτη δουλειά», γι’ αυτό «το φορτίο που δένει μεταξύ τους τόσες πολλές γυναίκες» σε πλούσιες και φτωχές χώρες του πλανήτη. «Οι οικονομολόγοι μετρούν την παραγωγικότητα βάσει αυτού που συμβαίνει μέσα στον χώρο εργασίας και δεν μπαίνουν καν στον κόπο να μετρήσουν όλη αυτή την απλήρωτη εργασία που παράγεται έξω από αυτόν» λέει σε πρόσφατη συνέντευξή της στο «Fortune». «Ούτε καν την αποκαλούν εργασία». Η ίδια επισημαίνει ότι: «Πρέπει επιτέλους να σκεφτούμε με ποιο τρόπο αυτού του είδους η εργασία καταμερίζεται μέσα στα σπίτια και τις κοινότητές μας».

Η κυρία Γκέιτς περιγράφει στο βιβλίο της (εν μέρει αυτοσαρκαζόμενη), πόσο την κούραζε να πηγαίνει την κόρη της Τζεν στο νηπιαγωγείο, μια απόσταση 40 λεπτών με το αυτοκίνητο, πηγαινέλα, κάθε μέρα. Μίλησε τότε γι’ αυτό στον Μπιλ (ιδρυτή και πρώην CEO της Μicrosoft) και εκείνος προσφέρθηκε να την βοηθάει κάποιες μέρες. Μετά από τρεις εβδομάδες, εκείνη διαπίστωσε ότι έβλεπε όλο και περισσότερα παιδιά από την τάξη της κόρης της να έρχονται στο σχολείο με τον μπαμπά τους. Οπως έμαθε, πολλές μητέρες είχαν γυρίσει σπίτι ανακράζοντας: «Ο Μπιλ Γκέιτς πηγαίνει το παιδί του σχολείο, μπορείς και εσύ».

Στην Ελλάδα με τις υπερφορτωμένες και υπερενοχικές εργαζόμενες μητέρες (που συχνά πλέον εκτελούν χρέη βασικού breadwinner του σπιτιού, χωρίς να αποδεσμεύονται στο παραμικρό), ο φόρτος αυτής της «απλήρωτης εργασίας» μοιάζει αβάσταχτος. Κανείς βέβαια δεν διερωτάται πόσο πιο παραγωγική εργαζόμενη θα ήσουν, αν ο σύντροφός σου δήλωνε πρόθυμος να πάει αυτός τα δίδυμα βόλτα. Κανείς, επίσης, δεν διερωτάται πόσο πιο χαλαρή και τρυφερή μητέρα θα ήσουν, αν δεν είχες να πλύνεις κάθε μέρα τα πιάτα. Εσύ όμως ξέρεις ότι είναι πολλές οι βρώμικες δουλειές και, απλώς, κάποιος πρέπει να τις κάνει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News