Ο θεσμός της Δικαιοσύνης δεν είναι «έρημος κι απρόσωπος» – καταπώς λέει το ξεσηκωτικό άσμα του «Νιόνιου». Απαρτίζεται από πρόσωπα, ενίοτε με ταυτότητα διακριτή. Που διενεργούν Γενικές Συνελεύσεις και εκδίδουν ψηφίσματα, για λογαριασμό των μελών των Ενώσεών τους. Απαρτίζεται από δικαστικές οντότητες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της εγχώριας νομολογίας, καθορίζοντας εν πολλοίς την κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου. Τη ζωή μας.

Αφορμή για το κείμενο αυτό στάθηκε το ψήφισμα που εξέδωσε η Γενική Συνέλευση της Ενωσης Διοικητικών Δικαστών της χώρας. Το οποίο υπερβαίνει τα όρια του εξοργιστικού, αναδίδει οσμή νεκροτομείου. Η «ανατομία» του προκαλεί, άλλωστε, τρόμο. Κάθε λέξη, κάθε φράση του κειμένου υπονοεί ότι κάποιοι βλέπουν τον θεσμό ως πτώμα, χωρίς ζωντάνια, χωρίς απόκριση στις προκλήσεις των καιρών, χωρίς ανακλαστικά στους κινδύνους που διατρέχει η χώρα στην απαιτητική συγκυρία – τον 21ο αιώνα, διανύουμε, διάολε.

Εξηγούμαι για να γίνω κατανοητή, για την ακρίβεια σταχυολογώ αποσπάσματα του ψηφίσματος:

«Τα τελευταία χρόνια προωθείται σειρά “μεταρρυθμίσεων” στη Δικαιοσύνη, οι οποίες υλοποιούν την κατεύθυνση της ΕΕ να καταστεί η Δικαιοσύνη πυλώνας προσέλκυσης επενδύσεων», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Είναι πρόδηλη η χροιά κριτικής και η εναντίωση απέναντι στον κακό δαίμονα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και τον Βελζεβούλη που έχει ενδυθεί το προσωπείο του επίδοξου επενδυτή. Τις θέλουμε ή δεν τις θέλουμε, τελικά, τις επενδύσεις; Πώς είναι δυνατόν στη χώρα όπου η Δικαιοσύνη βραδείας καύσεως συνιστά το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του θεσμού, παίρνοντας συχνά τη μορφή αρνησιδικίας, βάζοντας άγριες τρικλοποδιές στην Οικονομία, να μην έχει ευαισθητοποιηθεί και ο τελευταίος, ιδίως διοικητικός, δικαστής;

«Κεντρική θέση στις μεταρρυθμίσεις αυτές αποτελεί ο επανασχεδιασμός του δικαστικού χάρτη στην κατεύθυνση των καταργήσεων/συγχωνεύσεων δικαστηρίων ή στη μετατροπή δικαστηρίων σε “τηλεματικά” στη λογική κόστους – οφέλους». Κάποιος πρέπει να πει στους θιασώτες της διά ζώσης Δικαιοσύνης ότι στην Ισπανία, με βασιλικό διάταγμα, θεσπίζεται προτεραιότητα στις τηλεματικές δίκες, έναντι των δικών live. Στο Λουξεμβούργο βρίσκεται σε εξέλιξη το σχέδιο “Paperless Justice”, με το οποίο μέχρι το 2026 θα έχουν ψηφιοποιηθεί πλήρως όλοι οι κλάδοι του δικαστικού συστήματος. Ακόμη και στη μακρινή Κίνα, το Ανώτατο Δικαστήριο έχει αποφασίσει την ίδρυση αμιγώς ψηφιακών δικαστηρίων.

Αντί να πανηγυρίζουμε που το Διοικητικό Πρωτοδικείο Πάτρας έκανε την πρώτη πιλοτική δίκη, μέσω τηλεματικής, με τη μεταβατική έδρα του στο Αργοστόλι, μιλάμε για λογική κόστους – οφέλους; Προτιμούμε την πεπατημένη που θέλει τη σύνθεση του εκάστοτε Τμήματος, να μεταβαίνει στην Κεφαλονιά, με τη συνοδεία γραμματέως, και 80-100 δικόγραφα σε σακούλες σκουπιδιών;

Η όποια κριτική στον Δικαστικό Χάρτη, το νομοθέτημα Φλωρίδη, με την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας (περίπου 1.000 πρώην Ειρηνοδίκες γίνονται Πρωτοδίκες και μπαίνουν στη μάχη της επιτάχυνσης απονομής), είναι λογική και αναμενόμενη, πλην όμως το «πείραμα» είναι ακόμη σε εξέλιξη (η επιμόρφωση των πρώην Ειρηνοδικών δεν έχει καν ολοκληρωθεί) και τα μαντάτα από την Παγκόσμια Τράπεζα ευνοούν προς το παρόν το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Δείτε τα πρώτα αυτά ευρήματα: βασίζονται σε στοιχεία που αντλήθηκαν από πρώην Ειρηνοδικεία, Πρωτοδικεία, Εφετεία και Εισαγγελίες της Αθήνας, καθώς και σε διαδικτυακή έρευνα σε Δικαστές και Εισαγγελείς πρώτου βαθμού, πρώην Ειρηνοδίκες, και πρώην Γραμματείς Ειρηνοδικείων – απάντησαν 1.198 άτομα. Το νέο τρόπον τινά μοντέλο απονομής δικαιοσύνης για τα πλημμελήματα στο Πρωτοδικείο είχε ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση περίπου 31.500 ανθρωποωρών, οι οποίες και «αντιστοιχούν» σε 15 πρωτοδίκες πλήρους απασχόλησης. Υπολογίζεται εκδίκαση περισσότερων υποθέσεων, σε ποσοστό 24%.

Μόνο στο Εφετείο Αθηνών, οι δομικές αλλαγές που επήλθαν στις συνεδριάσεις είχαν ως συνέπεια την εξοικονόμηση περίπου 6.828 ανθρωποωρών, όσες δηλαδή θα δαπανούσαν τρεις δικαστές Εφέτες πλήρους απασχόλησης. Ο δικαστικός χρόνος που εκτιμάται, δε, ότι έχει απελευθερωθεί με τη μεταφορά ύλης στους δικηγόρους, μόνο για το πρώην Ειρηνοδικείο Αθηνών, ισοδυναμεί με εξοικονόμηση 3.386 ανθρωποωρών ετησίως, 19% του δικαστικού χρόνου.

Η κατάρα της εξωδικαστικής επίλυσης

Λένε επίσης οι διοικητικοί δικαστές: «Η δικαστική προστασία των πολιτών υποβαθμίζεται με τη θέσπιση νέων δικονομικών βαρών, την περαιτέρω αύξηση του κόστους της δίκης και την προώθηση μορφών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών». Πότε έγινε μάστιγα η εξωδικαστική επίλυση διαφορών και δεν το ξέραμε; Η Ιταλία, στην οποία μάλλον θέλουμε να μοιάσουμε στο πεδίο αυτό, έχει σημειώσει άλματα τα τελευταία χρόνια και σήμερα έχει τον υψηλότερο αριθμό διαμεσολαβήσεων ετησίως σε όλη την ΕΕ, 250.000, µε συνεχή μείωση του αριθμού των εκκρεμών υποθέσεων.

Στα υπερφορτωμένα πινάκια, δεν είναι στα αλήθεια λύση το να εισάγονται λιγότερες υποθέσεις; Δεν είναι προτιμότερο να δίνονται διέξοδοι με ήπιο, πολιτισμένο, γρήγορο τρόπο, μακριά από τη φόρτιση που συνεπάγεται η δικαστική αίθουσα; Δεν είναι άραγε πολύ πιο δαπανηρή μια υπόθεση που χρονίζει;

«Προωθούνται αλλαγές στην οργανωτική δομή των δικαστηρίων προς την κατεύθυνση η διοίκηση αυτών να προσομοιάζει με τη διοίκηση πολυεθνικών επιχειρήσεων (εισαγωγή μεθόδων management, προοπτική ανάθεσης μέρους της διοίκησης σε τεχνοκράτες του ΤΑΧΔΙΚ, εισαγωγή στοιχείων οιονεί ανταγωνισμού μεταξύ των δικαστηρίων κ.λπ.)».

Είναι στρεβλή η ρύθμιση που θέλει τις διοικήσεις των δικαστηρίων να απαλλάσσονται από καθήκοντα που δεν τους αναλογούν; Ο επικεφαλής του όποιου Πρωτοδικείου πρέπει να συνεχίσει να ασχολείται με σπασμένα παράθυρα, ξεχαρβαλωμένα έδρανα και ακάθαρτες τουαλέτες; Χώρια ότι το ΤΑΧΔΙΚ έχει τόση σχέση με πολυεθνική, όση και ο φάντης με το ρετσινόλαδο…

«Τέλος (σ.σ.: η Ενωση Διοικητικών Δικαστών) αξιώνει πλήρη ενημέρωση για τους σχεδιασμούς σχετικά με την εισαγωγή της Τεχνητής Νοημοσύνης στη Δικαιοσύνη και τον προσανατολισμό της. Η εισαγωγή μιας τέτοιας τεχνολογικής δυνατότητας θα πρέπει να αξιοποιηθεί αποκλειστικά προς υποβοήθηση του έργου των δικαστών και των δικαστικών υπαλλήλων, και σε καμία περίπτωση προς υποκατάσταση μερικά ή και ολικά της δικαστικής κρίσης».

Πότε πρόλαβαν και εξελίχθηκαν σε λουδίτες οι διοικητικοί δικαστές; Σε φοβικούς αρνητές εργαλείων, που ενδεχομένως θα μπορούσαν να τους λύσουν τα χέρια; Και, κυρίως, πόσος φόβος αναλογεί σε μια χώρα που είναι τόσο, μα τόσο πίσω στα θέματα ψηφιοποίησης της Δικαιοσύνης; Σε μια χώρα που έχει περισσότερους δικαστές και δικηγόρους από όσους λογικά θα της αναλογούσαν – στην τρίτη θέση της Ευρώπης είμαστε, με υπέρμετρο συνωστισμό στο νομικό επάγγελμα. Υπάρχει κάποιος συνετός άνθρωπος στον νομικό κόσμο, που πιστεύει –σε αυτή τη φάση τουλάχιστον– ότι η δικαστική ανθρώπινη κρίση θα μπορούσε να υποκατασταθεί από ΤΝ; (Προχθές δεν ήταν που ο Δικηγορικός Σύλλογος της Αθήνας παραπονιόταν ότι το Εφετείο Αθηνών δεν έχει ούτε… θέρμανση;)

Το κορυφαίο μένει και ασχολίαστο: «Αλλάζει ο τρόπος αξιολόγησης και εξέλιξης των δικαστών με την έμφαση, αντί για την ποιότητα των αποφάσεών τους, να δίνεται στο ποσοτικό κριτήριο, την ταχύτητα, την πορεία της επιμόρφωσής τους, τις ψηφιακές τους δεξιότητες, τα διοικητικά τους χαρακτηριστικά και τα εξωδικαστικά τους καθήκοντα, αλλά και με την εισαγωγή αντιεπιστημονικών κριτηρίων, όπως η εξαφάνιση ή η αναίρεση των αποφάσεών τους».

Πώς επιτρέπουν τη μάχη κατά του αυτονόητου οι περίπου 1.000 δικαστές, εγγεγραμμένοι ως μέλη στα κιτάπια της Ενωσης Διοικητικών Δικαστών; (Στη Γενική Συνέλευση έδωσαν πάντως το «παρών» καμιά 50ριά) Και πώς δέχονται να τους εκπροσωπεί ένα τέτοιο κείμενο; Στ’ αλήθεια το υιοθετούν;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News