Λίγα 24ωρα πριν αποχαιρετήσουμε το 2015, οι περισσότεροι από εσάς μπαίνετε στη διαδικασία να βάλετε τους στόχους σας για την επόμενη χρονιά. Να οριοθετήσετε τις φιλοδοξίες σας και να προγραμματίσετε επαγγελματική και προσωπική ζωή (όσο μπορεί να προγραμματιστεί η πρώτη σε μία χώρα όπως η Ελλάδα κι όσο μπορεί να προγραμματιστεί η δεύτερη γενικά).

Σε κάθε περίπτωση, όλα τα παραπάνω είναι χρήσιμα και θεμιτά. Αλλά για να είναι κι αποτελεσματικά, ή τουλάχιστον για να μην σας πει κανείς πως δεν έχετε κάνει την κατάλληλη προεργασία διαβάστε παρακάτω πώς θα είναι ο κόσμος σε 10 χρόνια από σήμερα.

Πώς θα είναι η γειτονιά μας, η Ευρώπη δηλαδή. Πώς θα είναι η Αμερική και πώς η Κίνα θα συμπεριφέρεται –κυρίως- οικονομικά. Σε ποια κατάσταση θα είναι η Ρωσία και γιατί η Πολωνία θα είναι ο απροσδόκητα μεγάλος παίκτης στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

«Σε γενικές γραμμές, το αίσθημα ανασφάλειας και κινδύνου θα ενταθεί με τις ΗΠΑ και άλλους βασικούς γεωπολιτικούς παίκτες να χάνουν δύναμη»

Ολα τα παρακάτω αποτελούν βασικές προβλέψεις της Stratfor, εκ των μεγαλύτερων –αν όχι το μεγαλύτερο- think tank γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής του πλανήτη. Η έκθεση του οργανισμού είχε δημοσιευθεί στις αρχές του έτους και ο διευθυντής της Stratfor, Τζορτζ Φρίντμαν, μίλησε και πάλι το περασμένο Σαββατοκύριακο στο ετήσιο gala και επανέλαβε τα συμπεράσματα της μελέτης.

Πάμε να δούμε τα βασικότερα:

Οχι μία, αλλά τέσσερις… Ευρώπες

Η Ευρώπη ανακαλύπτει και πάλι τον εθνικισμό. Με αυτόν τον τίτλο στο αντίστοιχο άρθρο, η Stratfor έδινε την πρόβλεψή της τον περασμένο Ιανουάριο. Ηταν λίγες ημέρες μετά τα τραγικά γεγονότα στο Παρίσι και την επίθεση στο Charlie Hebdo. Η δεύτερη τρομοκρατική ενέργεια δεν είχε συμβεί, μπορεί να μην είχε καν προετοιμαστεί.

Η Ευρώπη δοκιμάζει, ήδη, τα όριά της. Τα όρια της ολοκλήρωσης και της ενσωμάτωσης των διαφορετικών εθνικοτήτων και θρησκειών. Η ήπειρος που γέννησε τις έννοιες του έθνους και του κράτους, των συνόρων και των Παγκοσμίων Πολέμων προσπάθησε μέσα σε λίγα χρόνια να ρίξει τα τείχη ανάμεσα στις χώρες που την απαρτίζουν. Κι αυτό φαίνεται πως δεν πέτυχε. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το ένα μετά το άλλο πολιτικά και οικονομικά εμπόδια γκρεμίζονταν κάτω από τον βηματισμό του γίγαντα της ΕΕ, τώρα απλώς φαντάζουν ανυπέρβλητα.

Η Stratfor προβλέπει όχι μία, αλλά τέσσερις Ευρώπες μέσα στην επόμενη δεκαετία. Και δεν θα είναι απλώς διαφορετικές μεταξύ τους, θα είναι, σχεδόν, σε εμπόλεμη (οικονομικά και πολιτικά) κατάσταση. Θα έχουμε

• Δυτική Ευρώπη
• Ανατολική Ευρώπη
• Σκανδιναβική Ευρώπη
• Βρετανική Ευρώπη

οι  οποίες θα μοιράζονται την ίδια ήπειρο, αλλά δεν θα βρεθούν ποτέ ξανά τόσο κοντά όσο ήταν μέχρι σήμερα. «Η ΕΕ με κάποιον τρόπο μπορεί να επιβιώσει ως έννοια, αλλά τα πολιτικά, οικονομικά θέματα θα είναι σε διμερές επίπεδο και σε καμία περίπτωση οι αποφάσεις δεν θα είναι τόσο δεσμευτικές όσο σήμερα. Κάποια κράτη θα συνεχίσουν να συμμετέχουν στην Ενωση, αλλά όχι με τον ισότιμο τρόπο που ξέραμε τόσα χρόνια», αναφέρεται στην έκθεση.

Η Γερμανία θα έχει σοβαρά προβλήματα…

Το ότι η Γερμανία έχει στηρίξει σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της στις εξαγωγές το ξέρει κι ο κάθε πρωτοετής φοιτητής Οικονομικών. Και όσο πιο ανοιχτή και χωρίς περιορισμούς είναι μια κοινή ευρωπαϊκή αγορά, τόσο πιο πολύ τρέφεται η οικονομία της. Η συνεχιζόμενη κρίση του ευρώ προκαλεί αρκετά προβλήματα στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και στους συνεργάτες του, αφού η εγχώρια κατανάλωση και ζήτηση δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τη… χασούρα. Σε όλα αυτά έρχονται να προστεθούν και οι δημογραφικοί δείκτες που δείχνουν μείωση και γήρανση του πληθυσμού, κάτι που απασχολεί ιδιαίτερα το Βερολίνο εδώ και χρόνια.

Ο διευθυντής της Stratfor, Τζορτζ Φρίντμαν, λίγα 24ωρα πριν παρουσιαστούν οι προβλέψεις για τη δεκαετία 2015-2025, έγραφε για τη Γερμανία πως «εάν είναι υπερβολικό να ειπωθεί πως ο κόσμος που είχε ονειρευτεί στο μυαλό της η Μέρκελ καταρρέει, είναι εξίσου υπερβολικό να ειπωθεί πως τα πράγματα σήμερα είναι όπως ακριβώς τα σχεδίαζαν το 2005». Η οικονομική κρίση είναι πλέον πολιτική και η Γερμανία αναγκάζεται να γίνει leader ακόμη και στον στρατιωτικό τομέα, κάτι που ήθελε να αποφύγει. Το «We expect Germany to suffer severe economic reversals in the next decade» που αναφέρεται στην έκθεση της Stratfor τα λέει όλα.

…και η Πολωνία θα την κοντράρει

Το περασμένο καλοκαίρι, όταν στην Ελλάδα η κατάσταση ήταν κάτι μεταξύ συλλογικής παράκρουσης και εθνικής κατάθλιψης λόγω των capital controls, υπήρχε αρκετός κόσμος που κοιτούσε σε ποια ευρωπαϊκή χώρα να μεταναστεύσει. Εάν κοιτούσες τους δείκτες του ΟΟΣΑ δεν θα επέλεγες ούτε την Αγγλία, ούτε τη Γαλλία. Αλλά την Πολωνία.

Και δεν είναι μόνο για το κομμάτι της οικονομίας. «Η πολιτική της επιρροή θα είναι τέτοια που θα την καταστήσει έναν από τους πιο σημαντικούς παίκτες στην Ευρώπη», αναφέρει η μελέτη της Stratfor. Λογικό. Ο πληθυσμός της δεν ακολουθεί σε καμία περίπτωση τη ραγδαία μείωση και γήρανση που θα χτυπήσει άλλες ευρωπαϊκές χώρες και η γεωγραφική της θέση είναι τέτοια που την κάνει να είναι η πρώτη σημαντικά μεγάλη και δυνατή χώρα στα δυτικά της Ρωσίας. Σε συνδυασμό με την κατάρρευση της Ουκρανίας, η Πολωνία έχει όλα τα φόντα να εξελιχθεί σε leader της περιοχής. Βάλτε στην εξίσωση και τις εξαιρετικές σχέσεις που έχει με τις ΗΠΑ και έχετε έτοιμο το αποτέλεσμα.

Ρωσία: Περασμένα μεγαλεία

Η πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο σκηνικό δεν κερδήθηκε ποτέ τελικά από τη Ρωσία και δεν αναμένεται να κερδηθεί και τα επόμενα χρόνια. Οσο η Μόσχα δεν καταφέρνει να γίνει ενεργειακά αυτάρκης και ταυτόχρονα να εξελιχθεί σε μεγάλο εξαγωγέα ενέργειας με μια σταθερή οικονομία, τόσο οι πιθανότητες για αλλαγές στο status quo μειώνονται. Η Stratfor δεν αποκλείει το να υπάρξουν αποσχιστικές τάσεις και τώρα, όπως έγινε και μετά το 1980 και 1990. Και όσο δεν υπάρχουν οι δυνάμεις των μυστικών υπηρεσιών (KGB παλαιότερα και FSB στη συνέχεια) τόσο πιο δύσκολα θα ελέγχονται τέτοια περιστατικά. Η πολιτική της Αμερικής στην περιοχή έχει καταστήσει την Εσθονία δυνατό παίκτη, την Πολωνία σε the next big thing και πάντα η Μόσχα θα έχει να σκέφτεται την πορεία του Αζερμπαϊτζάν, η οποία είναι ξέφρενη.

Οι κυρώσεις της ΕΕ για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η βουτιά της τιμής του πετρελαίου, οι αυξανόμενες στρατιωτικές δαπάνες (ελέω παρουσίας στη Συρία, μάλιστα) και τα προβλήματα στο εσωτερικό προκαλούν πονοκέφαλο στον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος ναι μεν δεν θα κινδυνεύσει να χάσει εδάφη, αλλά δύσκολα θα γίνει ο leader με παγκόσμια επιρροή, όπως εδώ και χρόνια φιλοδοξεί.

Η μεγαλύτερη πρόκληση της επόμενης δεκαετίας

Με δύο λέξεις: Πυρηνικά και Αμερική.

Οσο η Ρωσία ρίχνει στην… αγορά πυραύλους και πυρηνικά συστήματα, τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος αυτά να μείνουν «ακέφαλα» σε ενδεχόμενη απότομη αποσταθεροποίηση στην περιοχή ανατολικά της Πολωνίας και βόρεια της Συρίας. Οι ΗΠΑ έχουν κι αυτές αρκετές δυνάμεις στην περιοχή και πάρα πολλές εγκαταστάσεις σε Ιράκ, Αφγανιστάν και στις γύρω χώρες. Αυτό σημαίνει πως εάν ξαφνικά γίνει το μεγάλο… μπαμ, τότε οι Αμερικανοί θα πρέπει να λάβουν δραστικά μέτρα για να μπορέσουν να υπερασπιστούν τα κεκτημένα τους. Ακόμη και να εμπλακούν σε εμπόλεμη διαδικασία.

«Η Ουάσινγκτον είναι η μόνη που μπορεί να εγγυηθεί ότι θα αντιμετωπίσει σοβαρά το ζήτημα. Αλλά δεν είναι σε θέση να το κάνει ούτε εύκολα, ούτε –ίσως- αναίμακτα. Είτε θα πρέπει να γίνει κάτι θεαματικό και να βρεθεί μία λύση που κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει σκεφτεί, είτε θα πρέπει η Αμερική να μάθει να ζει με τον κίνδυνο ενός ενδεχομένου γενικευμένης στρατιωτικής σύρραξης για την υπεράσπιση των θέσεών της σε διάφορες μεριές του πλανήτη. Υπάρχει και η λύση της επιβολής σταθερότητας μέσα από την οικονομία και τις δυνατές κυβερνήσεις σε αυτές τις περιοχές, ώστε να εξουδετερωθούν τα όπλα των Ρώσων, αλλά ούτε κι αυτό φαντάζει πιθανό», αναφέρεται στην έκθεση.

«Η Αμερική θα κερδίζει έδαφος γιατί θα είναι ιδανικός προορισμός για να ζει ο κόσμος. Γιατί θα φαντάζει συνεπής στην ιστορία της. Δεν θα συνεχίσει να λύνει προβλήματα σε όλες τις γωνιές του πλανήτη»

Οι ΗΠΑ αναμένεται να δουν την οικονομία τους να αναπτύσσεται μέσα στα επόμενα χρόνια. Η εγχώρια παραγωγή θα… τραβήξει την ανηφόρα και το αίσθημα ασφάλειας θα γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο. Ολα αυτά, σε συνδυασμό με τη γεωγραφική απομόνωση από τα σημεία που επικρατούν εντάσεις και συγκρούσεις, θα δώσουν την πολυτέλεια στις ΗΠΑ να σταματήσουν να θεωρούνται ο «επιτηρητής των πάντων» και θα αποτραβήξουν ακόμη περισσότερο τους Αμερικανούς από τα προβλήματα πάσης φύσεως που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, η Ασία και η Αφρική.

Αυτό, όμως, θα έχει επιπτώσεις.

Οσο η Αμερική θα χάνει –συνειδητά σε μεγάλο βαθμό- δύναμη στο θέμα της επιβολής των θέσεών της στα παγκόσμια γεωπολιτικά προβλήματα, τόσο ο κόσμος θα γίνεται πιο απρόβλεπτος. «Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να είναι ο μεγαλύτερος οικονομικός, πολιτικός και στρατιωτικός παίκτης του πλανήτη, αλλά η εμπλοκή τους σε διάφορα θέματα θα είναι σημαντικά μικρότερη από ότι παλαιότερα. Θα υπάρξει αλλαγή φρουράς και ισορροπίας ισχύος σε αρκετά μέρη του κόσμου», είναι η πρόβλεψη της Stratford.

Ιαπωνία, Κίνα και διάφορες άλλες… μικρές Κίνες

Οπως και στην περίπτωση της Ρωσίας, τα πράγματα για την Κίνα δεν προβλέπονται ιδιαίτερα καλά. Και μπορεί η λέξη «ύφεση» για τους Κινέζους να είναι άγνωστη, ωστόσο το ότι η ανάπτυξη δεν θα τρέχει με τους ίδιους ρυθμούς είναι κάτι παρεμφερές. Οσο το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν υιοθετεί πιο φιλελεύθερες κοινωνικά μεθόδους, τόσο η δυσαρέσκεια του κόσμου θα μεγαλώνει. Κι όπως τονίζει ο o Ιαν Μπρέμερ στο διάσημο, πλέον, βιβλίο του «The J Curve, A New Way to Understand Why Nations Rise and Fall», ο μόνος τρόπος να ελέγξεις τη δυσαρέσκεια είναι να γίνεις ακόμη πιο καταπιεστικός και αυταρχικός.

Σε όλα αυτά, προσθέστε τα εμφανή, πλέον, προβλήματα από την ανισοκατανομή της ανάπτυξης. Οσο καλά τα πάνε οι παράκτιες πόλεις της Κίνας, τόσο πεινάει η ενδοχώρα. Κι όσο το Πεκίνο συνεχίζει να μεταφέρει τον κόσμο στις μεγάλες πόλεις τόσο γίνεται χειρότερο το πρόβλημα. Η Κίνα ολοκληρώνει τον πρώτο μεγάλο κύκλο της μεγάλης της ανάπτυξης με χαμηλούς μισθούς και τώρα μπαίνει σε ένα αβέβαιο μονοπάτι. Και μέχρι να βρει τα νέα της πατήματα θα την έχουν διαδεχθεί στον τρόπο που κινήθηκε άλλες χώρες. Αλλες… 16 μικρές Κίνες.

Το Μεξικό, το Περού, χώρες της ανατολικής Αφρικής και της νησιωτικής Απω Ανατολής.

Αν κάτι είναι δεδομένο στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, αυτό είναι η ανάγκη για χαμηλό μισθολογικό κόστος. Χαμηλό μισθολογικό κόστος που τροφοδοτεί την παραγωγή και την ανάπτυξη και που προσφέρει ικανοποιητική απόδοση στα επιχειρηματικά κεφάλαια. Κάποτε –μετά το 1880 δηλαδή- ήταν οι ΗΠΑ, μετά έγινε η Ιαπωνία, μετά η Κίνα. Τώρα κανείς δεν μπορεί να το κάνει όπως το έκανε η Κίνα, αλλά οι 16 χώρες που εμφανίζονται στην παραπάνω εικόνα αθροίζουν πληθυσμό που ξεπερνά το 1.15 δισεκατομμύριο. Προσέξτε τα ρούχα σας, τις ετικέτες των παπουτσιών σας και τα smartphones σας. Δείτε που έχουν κατασκευαστούν και θα καταλάβετε προς τα πού κινείται ο κόσμος (διαβάστε εδώ αναλυτικότερα).

Και κάπου εδώ θα εμφανιστεί… ο γείτονας. Η Ιαπωνία, η οποία, πλέον, θα πρέπει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Οσο η Κίνα συνεχίζει να επενδύει στο ναυτικό της, όσο το Πεκίνο συνεχίζει να ελέγχει τα πάντα στην θαλάσσια περιοχή, τόσο το Τόκιο θα απομονώνεται. Η ναυτική παράδοση της Ιαπωνίας είναι τεράστια για να ξεχαστεί και ως νησιωτικό έθνος-κράτος εξαρτάται από εισαγωγές και εξαγωγές δια της θαλάσσιας οδού. Οσο η Αμερική αποχωρεί από το παιχνίδι, το Τόκιο θα πρέπει να ορθώσει ανάστημα στο Πεκίνο και να διεκδικήσει (ή έστω να διατηρήσει) έναν ρόλο που αρμόζει στο μέγεθος της οικονομίας και της ιστορίας του.

Ολα τα παραπάνω δεν φιλοδοξούν σε καμία περίπτωση να παίξουν τον ρόλο της… Πυθίας. Κανείς δεν διεκδικεί το αλάθητο και κανείς δεν μπορεί να μιλήσει εκ του ασφαλούς σε ένα τόσο ρευστό παγκόσμιο περιβάλλον για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Ανάλυση των τάσεων είναι και προβολή στο μέλλον ορισμένων δεικτών. Οικονομικών, πολιτικών, γεωστρατηγικών δεικτών που επεξεργάζονται από επιστήμονες και αναλυτές με βάση τα ιστορικά προηγούμενα και την πληροφόρηση από τα κέντρα εξουσίας.

Κάθε πέρυσι και καλύτερα, έτσι;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News