Οι Σκοτεινές Επιγραφές δεν υπάρχουν στους δρόμους, όπως οι φωτεινές, αλλά στους σκοτεινούς υπόγειους διαδρόμους  της μνήμης. Είναι ιερογλυφικά, εικόνες αφηγηματικές ως γκράφιτι εντός μας, κατασκευασμένα από περασμένα, αλλά σε καμιά περίπτωση ξεχασμένα. Κατασκευασμένα με τεχνικές ύποπτες σαν αυτές που αναφέρονται στο βιβλίο του Αλέξη Πανσέληνου, όπου ο κεντρικός ήρωας αναζητά το κρυμμένο νόημα ενός γκράφιτι. Τότε, και μετά από μια ξαφνική απώλεια, οι εικόνες του παρελθόντος αναδύονται επίμονα και πραγματικότητα και όνειρα εμπλέκονται ωθώντας τον ήρωα σε ένα τέλος που σχεδιάστηκε ερήμην του.

Το μυθιστόρημα είναι πολυπρόσωπο και οι επιμέρους ιστορίες διασταυρώνονται «τυχαία»: Τρεις παλιοί φίλοι γεννημένοι τη δεκαετία του 1940, που οι δύο από αυτούς έχουν χάσει τις συντρόφους τους, νεαροί της εποχής μας που εμπλέκονται σε ύποπτες παρέες, γεγονότα παρελθοντικά που συνυπάρχουν με παροντικά, ζώντες που «συνομιλούν» με τεθνεώτες… Οι τόποι, στους οποίους δρουν οι ήρωες, περιγράφονται λεπτομερώς φανερώνοντας πως η ζωή μας πάντα συνδέεται με συγκεκριμένους χώρους, τους οποίους φέρουμε μέσα μας και στους οποίους αφήνουμε κι εμείς ίχνη. Κυρίως, όμως, ο Πανσέληνος καταγράφει το χρονικό της ήττας τριών ανθρώπων, μιας μη προαναγγελθείσας απώλειας και ήττας, καθώς όταν ήσαν πιο νέοι δεν μπορούσαν να δουν τα σημάδια που την προανήγγειλαν.

Οι τρεις ήρωες στις Σκοτεινές Επιγραφές του Πανσέληνου έχουν φτάσει πια στη σύνταξη, είναι γύρω στα εβδομήντα και αισθάνονται πως «ό,τι ήτανε να γίνουν και δεν το κατάφεραν, κλαίει μέσα τους απαρηγόρητο» (Τόνυ Κούσνερ)**. Άνθρωποι που βρίσκονται μεταξύ ενός παρελθόντος εσαεί παρόντος και ενός ανύπαρκτου πλέον μέλλοντος. Και οι τρεις διαστάσεις του χρόνου, παρελθόν, παρόν και μέλλον, υπάρχουν συγχρόνως στον άνθρωπο ως ένα συνεχές παρόν, όμως οι ήρωες του Πανσέληνου δεν έχουν πλέον την τρίτη διάσταση, δεν έχουν μέλλον… Και έτσι το παρελθόν γιγαντώνεται λες και θέλει να καταλάβει τη θέση του εκλιπόντος μέλλοντος… Νομίζει κανείς πως το κενό μπροστά τους αναπληρώνεται από ένα τεράστιο, αβάσταχτο παρελθόν που έχει, κατά κάποιον τρόπο, προδιαγράψει την πορεία τους στη ζωή. Όμως το κατάλαβαν αργά, καθώς δεν αντιλήφθηκαν, όπως γράφει ο Πανσέληνος, ότι «η ωριμότητα φθάνει στα γηρατειά όπως η αρχόμενη μελαγχολία της Κυριακής ξεγλιστράει γρήγορα προς τη Δευτέρα» (529) και πως τα σχέδια του καθενός μπορούν να ανατραπούν από απρόσμενες καταστάσεις και ξαφνικές απώλειες.

Δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να κατατάξει το μυθιστόρημα σε ένα συγκεκριμένο είδος. Σίγουρα, όμως, μπορεί να το κατατάξει σ’ εκείνα τα βιβλία στα οποία καθένας μπορεί να βρει τον εαυτό του, σ’ εκείνα που τα αρχίζουμε και δεν μπορούμε να τα αφήσουμε από τα χέρια μας, καθώς ο συγγραφέας μέσα από το ειδικό φθάνει στο γενικό, μέσα από τη δράση και τους χαρακτήρες των ηρώων του σε θέματα σύγχρονα, αλλά και διαχρονικά και πανανθρώπινα.

*Α' βραβείο μυθιστορήματος Διαβάζω 2012

**Η φράση του Τόνυ Κούσνερ είναι από το βιβλίο της Λένας Διβάνη, Ψέματα. Η αλήθεια είναι…, Καστανιώτης, 2005

*** Η Άννα Λυδάκη είναι Αν. καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου.

Προηγούμενα άρθρα της Άννας Λυδάκη

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News