Ο πρόεδρος της Κροατίας, Ζόραν Μιλάνοβιτς, γνωστός για τις θέσεις του εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ, αναδείχθηκε σε σημαντική δύναμη στις κοινοβουλευτικές εκλογές της χώρας την Τετάρτη και είναι πλέον έτοιμος να διαδραματίσει βασικό ρόλο στη διαμόρφωση της επόμενης κυβέρνησης.

Η ξαφνική άνοδος της δημοτικότητας του Μιλάνοβιτς, παρά το γεγονός ότι αποτελούσε βασικό στυλοβάτη της κροατικής πολιτικής για δεκαετίες, τροφοδοτήθηκε από προκλητικά σχόλια που έχει κάνει, όπως το να καταγγείλει ως φασιστικό το ουκρανικό πολεμικό άσμα Slava Ukraini ή «Δόξα στην Ουκρανία» και να απορρίψει την επιρροή της ΕΕ στην πολιτική της Κροατίας.

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα το βράδυ της Τετάρτης, το κόμμα του υπολείπεται κατά πολύ της πλειοψηφίας, αλλά φαίνεται ότι έχει σημειώσει αρκετά καλά αποτελέσματα –βρίσκεται στη δεύτερη θέση- ώστε να έχει λόγο στην αναδιαμόρφωση της πολιτικής κατεύθυνσης του Ζάγκρεμπ, όπως σημειώνει το Politico.

«Hταν ένας αριστερός-φιλελεύθερος πολιτικός, ενώ τώρα θυμίζει περισσότερο έναν “Βαλκάνιο Τραμπ”, σε σημείο που ανακοίνωσε ότι θα αμφισβητήσει την εγκυρότητα των εκλογικών αποτελεσμάτων αν το κόμμα του δεν κερδίσει τις εκλογές», δήλωσε ο Ζάρκο Πουχοόφσκι, πολιτικός αναλυτής.

Ο σκεπτικισμός του Μιλάνοβιτς όσον αφορά την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ είναι ασυνήθιστος για τη χώρα της Αδριατικής, όπου η ακλόνητη υποστήριξη των δυτικών συμμαχιών αποτελεί τον κανόνα για όλα τα κόμματα, επισημαίνει το Politico.

Κατά τα δύο χρόνια του πολέμου στην Ουκρανία, οι Βρυξέλλες ήξεραν ότι το Ζάγκρεμπ υποστήριζε σταθερά το Κίεβο, αλλά αυτή η στάση μπορεί τώρα να εξαρτηθεί από την επιρροή του Μιλάνοβιτς και του κόμματός του.

Η ρητορική του μπορεί να προκαλεί ρίγη στους φιλοευρωπαίους, αλλά φαίνεται να έχει απήχηση σε τμήμα του κροατικού λαού, καθώς οι ψηφοφόροι έδωσαν ποσοστό-ρεκόρ στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDP).

Τα αποτελέσματα των εκλογών

Οι συντηρητικοί που κυβερνούν την Κροατία ήρθαν πρώτοι, σύμφωνα με τα μερικά αποτελέσματα, αλλά με λίγο λιγότερες έδρες απ’ ό,τι το 2020, γεγονός που προοιωνίζεται δύσκολες διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό πλειοψηφίας.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μετά την καταμέτρηση άνω του 80% των ψηφοδελτίων, η κεντροδεξιά Κροατική Δημοκρατική Ενωση (HDZ) του απερχόμενου πρωθυπουργού Αντρέι Πλένκοβιτς, κερδίζει 61 έδρες, από τις 66 που είχε κερδίσει το 2020.

Στη δεύτερη θέση έρχονται οι σοσιαλδημοκράτες (SDP) του προέδρου Ζόραν Μιλάνοβιτς, οι οποίοι κερδίζουν 42 έδρες.

Αμφότερα τα κόμματα απέχουν πολύ από τις 76 έδρες που χρειάζονται για να κυβερνήσουν μόνα τους.

«Δεν είναι τα αποτελέσματα που ελπίζαμε», παραδέχθηκε λίγο πριν από τα μεσάνυχτα ο επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών, Πέντια Γκρμπιν. «Όμως έχουμε τώρα μπροστά μας μέρες, εβδομάδες, ίσως και μήνες διαπραγματεύσεων. Διαπραγματεύσεις που θα φέρουν την αλλαγή, η οποία θα κάνει την Κροατία μια χώρα απαλλαγμένη από τη διαφθορά», δήλωσε.

«Και αυτό αρχίζει από αύριο, με όλους αυτούς που έχουν πει πως δεν θα κάνουν συνασπισμό με το HDZ. Είναι καιρός να δούμε αν ήταν ψέματα ή αν θέλουν πραγματικά την αλλαγή».

Πίσω από τα δύο μεγάλα κροατικά κόμματα, η εθνικιστική δεξιά του κινήματος Πατρίδα έρχεται στην τρίτη θέση με 13 έδρες. Ακολουθούν οι υπερσυντηρητικοί του Most, που μπορεί να κερδίσουν 11 έδρες. Το κόμμα της οικολογικής Αριστεράς Mozemo αναμένεται να πάρει 10 έδρες.

Ολες οι επιλογές για συνασπισμούς φαίνονται συνεπώς ανοικτές, σημειώνει το Γαλλικό Πρακτορείο.

«Είναι σαφές ότι είμαστε η τρίτη πολιτική δύναμη της Κροατίας και θα μιλήσουμε με όλους αυτούς που θα μας καλέσουν», δήλωσε χθες το βράδυ ο επικεφαλής του κόμματος Πατρίδα, Ιβάν Πενάβα, προσθέτοντας: «Ολα τα στρατόπεδα μάς καλούν».

«Μπορεί να είναι ζήτημα μιας έδρας», είπε ο πολιτικός αναλυτής Τιχομίρ Τσιπέκ, προσκεκλημένος της Nova TV. «Θα είναι μια πολύ δύσκολη διαπραγματευτική διαδικασία, θα είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί κοινή γλώσσα».

Εντονη κόντρα Μιλάνοβιτς – Πλένκοβιτς

Η προεκλογική εκστρατεία εκτυλίχθηκε μετά από δύο χρόνια έντονης λεκτικής αντιπαράθεσης μεταξύ του προέδρου και του πρωθυπουργού της Κροατίας. Στο τέλος μάλιστα, επικεντρώθηκε στην προσωπική τους έχθρα, σύμφωνα με το Politico.

«Η μεταμόρφωση του Μιλάνοβιτς από έναν σχετικά συμβατικό πολιτικό σε ένα θέαμα για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης περιελάμβανε την εκτόξευση χονδροειδών εκφράσεων κατά των πολιτικών του αντιπάλων, αποκαλώντας μάλιστα τον Πλένκοβιτς “ασβό που εκτοξεύει φωτιές και καθοδηγείται από τις Βρυξέλλες”», γράφει χαρακτηριστικά το Politico.

«Αυτές οι εκλογές χαρακτηρίστηκαν από πρωτοφανείς διαιρέσεις μεταξύ του εκλογικού σώματος και ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε λιγότερο πολιτικό περιεχόμενο και περισσότερες μάχες μεταξύ των βασικών υποψηφίων στις εκλογές», είπε ο Πουχόφσκι.

HVALA našim sugrađanima na povjerenju! HDZ je treći put zaredom pobijedio na parlamentarnim izborima. Vodeći računa o interesima hrvatske države, prioritet nam je što prije formirati stabilnu i snažnu Vladu. Uz potporu građana, spremni smo i u iduće 4 godine raditi za boljitak🇭🇷! pic.twitter.com/kmQX3MsRPt

— Andrej Plenković (@AndrejPlenkovic) April 18, 2024

Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης παρομοίασαν την ταχεία άνοδο της δημοτικότητας του Μιλάνοβιτς με την νίκη του Ρόμπερτ Φίτσο στις εκλογές στη Σλοβακία. Και οι δύο υποστηρίζουν φιλορωσικές θέσεις και αντιτίθενται στην ενιαία πολιτική του μπλοκ για την Ουκρανία. Ο Μιλάνοβιτς ήταν πρωθυπουργός από το 2011 έως το 2016.

Ο Πλένκοβιτς, αντίθετα, έχει επικροτηθεί για την ικανότητά του να κατευθύνει το HDZ -ένα κόμμα που κυριαρχούσε στην πολιτική της χώρας για δεκαετίες- μακριά από τις κυρίαρχες εθνικιστικές και ακροδεξιές του θέσεις προς μια πιο φιλοευρωπαϊκή και κεντρώα προσέγγιση, τουλάχιστον όσον αφορά τη βασική πολιτική, όπως ανέφερε το Politico.

Η κληρονομιά του HDZ είναι στενά συνδεδεμένη με τον πόλεμο ανεξαρτησίας της Κροατίας κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβίας στη δεκαετία του 90. Το κόμμα έχει αντιμετωπίσει επικρίσεις για τη σύνδεσή του με άτομα που κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου και για την ευθυγράμμισή του με συμπαθούντες του ναζιστικού κράτους-μαριονέτας της Κροατίας της εποχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Συνήθως, τα δεξιά κόμματα στην Κροατία θεωρούνται πιο υστερικά γύρω από τις εκλογές και τα αριστερά κόμματα είναι τα ορθολογικά. Αυτή τη φορά, οι ρόλοι τους άλλαξαν, τόνισε ο Πουχόφσκι.

Οι ψηφοφόροι μπορεί να έτειναν προς την υποστήριξη του SDP λόγω των κατηγοριών για εκτεταμένη διαφθορά εντός της κυβέρνησης του HDZ, καθώς 30 υπουργοί της παραιτήθηκαν για διαφθορά κατά τη διάρκεια της θητείας τους.

Συνταγματική κρίση

Τα καμώματα του Μιλάνοβιτς οδήγησαν επίσης σε μια μικρή συνταγματική κρίση που προέκυψε μετά την προκήρυξη των εκλογών τον Μάρτιο, όταν δήλωσε την υποψηφιότητά του για πρωθυπουργός υπό τη σημαία του SDP, ενώ αρνήθηκε να παραιτηθεί από πρόεδρος.

Το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας απαγόρευσε στον Μιλάνοβιτς να θέσει επίσημα υποψηφιότητα ή να συμπεριληφθεί στο ψηφοδέλτιο, εάν αρνούνταν να παραιτηθεί. Ωστόσο, κατάφερε να παραμείνει ως ανεπίσημος υποψήφιος του SDP, ρίχνοντας σκιά στην προεκλογική εκστρατεία.

«Παραβιάστηκαν οι θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος, σύμφωνα με τις οποίες ο αρχηγός του κράτους είναι αυστηρά υπερκομματικός», εξήγησε ο Πουχόφσκι, υπογραμμίζοντας ότι ο ρόλος του προέδρου είναι να διατηρεί την ισορροπία μεταξύ των κρατικών θεσμών και όχι να εκμεταλλεύεται τη θέση του για να διεκδικήσει το υψηλότερο αξίωμα στη χώρα, όπως έκανε ο Μιλάνοβιτς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News