Το τελευταίο θλιβερό συμβάν θανατηφόρου συνωστισμού συνέβη προ ολίγων ημερών στα στενά σοκάκια της Ιτεγουόν, στη Σεούλ, όταν, την ώρα που χιλιάδες ντόπιοι και τουρίστες γιόρταζαν το Halloween, ποδοπατήθηκαν, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 154 άνθρωποι και να τραυματιστούν σοβαρά περισσότεροι από 100.

Δυστυχώς, δεν είναι πρωτοφανές να χάνουν τη ζωή τους άνθρωποι σε συνθήκες συνωστισμού.

Στην Ελλάδα είχαμε αντιμετωπίσει μια παρόμοια τραγωδία στις 8 Φεβρουαρίου 1981, στη Θύρα 7 του γηπέδου «Γεώργιος Καραϊσκάκης». Μετά το τέλος της ποδοσφαιρικής αναμέτρησης ανάμεσα στον Ολυμπιακό και την ΑΕΚ, 21 φίλαθλοι έχασαν τη ζωή τους και 54 τραυματίστηκαν καθώς προσπαθούσαν να βγουν από το γήπεδο για να γιορτάσουν τη μεγάλη νίκη του Ολυμπιακού με 6-0.

Εκείνο το δυστύχημα αποτελεί τη μεγαλύτερη τραγωδία σε ελληνικά γήπεδα και μία από τις χειρότερες στην ιστορία του αθλητισμού.

Οι ειδικοί στη διαχείριση πλήθους λένε ότι οι υπεύθυνοι δημόσιας ασφάλειας και οι διοργανωτές εκδηλώσεων θα πρέπει να θεωρούνται υπεύθυνοι για την ασφάλεια των συμμετεχόντων σε μεγάλες εκδηλώσεις. Είναι, ωστόσο, πολύ χρήσιμο να γνωρίζουμε ο καθένας χωριστά τι μπορούμε να κάνουμε μόλις καταλάβουμε ότι έχει αρχίσει να δημιουργείται μια επικίνδυνη κατάσταση, έτσι ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο και να αυξήσουμε τις πιθανότητες επιβίωσής μας.

Ισως νομίζουμε ότι δεν μας αφορά, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι κάποια στιγμή θα βρεθούν σε ένα μέρος όπου θα υπάρχει συνωστισμός, όπως για παράδειγμα μια συναυλία. Να, λοιπόν, μερικά πράγματα που πρέπει να έχουμε όλοι κατά νου, όπως τα διαβάζουμε στο κατατοπιστικό δημοσίευμα της Washington Post.

Πώς θα καταλάβω πότε το πλήθος γίνεται επικίνδυνο;

Η πυκνότητα του πλήθους μπορεί να αλλάξει σε δευτερόλεπτα και από τη στιγμή που μια κατάσταση αρχίζει να γίνεται επικίνδυνη, οι άνθρωποι μπορεί να είναι ήδη πολύ κοντά ο ένας στον άλλον και να μην καταφέρουν να ξεφύγουν.

Υπάρχουν όμως μερικά διακριτικά σημάδια κινδύνου. «Εάν το πλήθος κινείται και ξαφνικά η κίνηση αρχίζει να επιβραδύνεται, αυτό είναι ένα σημάδι ότι ο όγκος των ανθρώπων αυξάνεται», λέει ο Τζι Κιθ Στιλ, καθηγητής Επιστήμης του Πλήθους στο Πανεπιστήμιο του Suffolk, στην Αγγλία.

«Είναι σημαντικό να ακούτε τους ήχους του πλήθους. Εάν ακούτε ανθρώπους να παραπονιούνται ότι δυσφορούν, είναι σημάδι ότι τα πράγματα ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Ακούστε το ένστικτό σας. Αρκετοί άνθρωποι στην εκδήλωση της Σεούλ αισθάνθηκαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, έφυγαν και σώθηκαν», προσθέτει.

«Μόλις η πυκνότητα του πλήθους αρχίσει να ξεπερνά τα πέντε άτομα ανά τετραγωνικό μέτρο, η κατάσταση γίνεται δυνητικά επικίνδυνη», σημειώνει ο Μάρτιν Εϊμος, ειδικός στο πλήθος και καθηγητής Επιστημών Υπολογιστών και Πληροφοριών στο επίσης αγγλικό Πανεπιστήμιο Northumbria. (Εμπειρογνώμονες υπολόγισαν, με βάση το βίντεο, ότι στην τραγωδία της Νότιας Κορέας ήταν στοιβαγμένα οκτώ έως 10 άτομα ανά τετραγωνικό μέτρο).

Αν και μπορεί να είναι δύσκολο να μετρήσετε τον αριθμό των παρευρισκόμενων, θα παρατηρήσετε πότε αρχίζετε να αισθάνεστε λίγο στριμωγμένοι, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ώρα να φύγετε.

«Η στιγμή που νιώθετε ότι χάνετε τη “βολή” σας είναι η στιγμή που ηχεί ο πρώτος συναγερμός. Και πρέπει να τον ακούσετε», τονίζει ο Εϊμος. «Αυτό συμβαίνει  όταν αρχίζεις να βρίσκεσαι σε μια κατάσταση όπου παύεις να έχεις τον έλεγχο της κίνησής σου και πηγαίνεις όπου σε πάει ο άλλος. Γίνεται πολύ δύσκολο για εσάς να κινηθείτε ανεξάρτητα. Εάν μπορείτε, φύγετε αμέσως. Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά και αναζητήστε τον πιο προφανή δρόμο διαφυγής».

Τι κάνω αν «κολλήσω» σε περιστατικό συνωστισμού

Μόλις το πλήθος σταματήσει να κινείται, οι προτεραιότητές σας θα πρέπει να είναι να μείνετε όρθιοι στα πόδια σας, να μην «καρφωθούν» τα χέρια σας στο πλάι, να προστατεύσετε το στήθος σας και να εξοικονομήσετε οξυγόνο.

Για να μείνετε στα πόδια σας, πρέπει να συγκρατηθείτε αλλά και να κινηθείτε μαζί με το πλήθος, αντί να το πιέζετε. Τα πυκνά πλήθη μπορούν να διογκωθούν και να κινηθούν κατά κύματα. Πηγαίνετε με τη ροή. Το πρώτο που σας έρχεται στο μυαλό είναι να αντισταθείτε στην πίεση του πλήθους, αλλά επειδή δεν είστε πιο δυνατός ή βαρύς από εκατοντάδες άλλους, σταματήστε να κρατάτε κόντρα.

«Κρατήστε τα πόδια σας σε στάση μποξέρ, ανοιχτά δηλαδή, με το ένα πόδι πιο μπροστά από το άλλο και τα γόνατα ελαφρώς λυγισμένα», προτρέπει ο Πολ Βερχάιμερ του Crowd Management Strategies, μιας συμβουλευτικής υπηρεσίας για την ασφάλεια του πλήθους στο Λος Αντζελες.

Παραμείνετε ήρεμοι και κρατήστε το κεφάλι σας ψηλά, ώστε να παίρνετε περισσότερο αέρα

Είναι σημαντικό να κρατάτε τα χέρια σας ψηλά. Αν έχετε ένα σακίδιο, γυρίστε το προς τα εμπρός, πάνω από το στήθος σας. Οι κοντοί άνθρωποι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάψουν να λαμβάνουν οξυγόνο, εξαιτίας των ψηλών. Μην παίρνετε τα παιδιά σε εκδηλώσεις με πολύ κόσμο, αλλά αν συμβεί, κρατήστε τα στους ώμους σας ή πάρτε τα αγκαλιά και βάλτε τα να τυλίξουν τα πόδια τους γύρω από τη μέση σας. Μην προσπαθήσετε να τα σύρετε από το χέρι.

Οι φωνές είναι σπατάλη ενέργειας και οξυγόνου. Εχει αποδειχτεί ότι οι άνθρωποι είναι ήσυχοι και συνεργάζονται όταν προσπαθούν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον. Παραμείνετε ήρεμοι και κρατήστε το κεφάλι σας ψηλά, ώστε να παίρνετε περισσότερο αέρα.

Εάν πέσει το τηλέφωνό σας ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο, αφήστε το. Αν σκύψετε για να το σηκώσετε, είναι απίθανο να σηκωθείτε ξανά. Εάν πέσετε ή σκοντάψετε, προσπαθήστε να σηκωθείτε στα πόδια σας, αλλά αν δεν μπορείτε, μαζευτείτε σε εμβρυϊκή στάση στην αριστερή σας πλευρά και προστατεύστε το κεφάλι σας. Είστε πιο ευάλωτοι αν είστε ανάσκελα.

Πώς πεθαίνουν οι άνθρωποι σε συνωστισμούς;

Πολλά θύματα σε πολυπληθείς εκδηλώσεις δεν σκοτώνονται από το ίδιο το ποδοπάτημα. Μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να αναπνεύσουν και χάνουν τις αισθήσεις τους ενώ είναι ακόμα όρθιοι, ενώ άλλοι λιποθυμούν και πέφτουν στο έδαφος. Μια συνηθισμένη αιτία θανάτου σε τέτοιες καταστάσεις είναι η ασφυξία: τα σώματα είναι τόσο πιεσμένα που οι πνεύμονες δεν μπορούν να κινηθούν μέσα στο στέρνο τους. Χρειάζονται περίπου έξι λεπτά πίεσης για να πεθάνει κάποιος από ασφυξία.

Οι ειδικοί συχνά συγκρίνουν τις δυνάμεις ενός πλήθους με τις κινήσεις του ωκεανού. Σε κατάσταση πολυκοσμίας, η φυσική αλληλεπίδραση μεταξύ των παρευρισκομένων δημιουργεί δυνάμεις που μεταφέρονται από το ένα σώμα στο άλλο. Ως αποτέλεσμα, ανεξέλεγκτα κύματα και στροβιλισμοί κίνησης, που αποκαλούνται «αναταράξεις πλήθους» ή «σεισμός πλήθους», μπορεί να κάνουν κάποιους να σκοντάψουν και να πέσουν.

Οταν ένα άτομο πέφτει, ενδέχεται να προκαλέσει ένα ντόμινο και όσοι βρίσκονται δίπλα του να πέσουν επίσης. Ακόμη και αν κάποιοι καταφέρουν να ξεφύγουν, ίσως αργότερα υποκύψουν στα τραύματά τους. Συνήθως, οι τραυματισμοί αυτοί έχουν να κάνουν με σπασμένα πλευρά και κατάγματα ή τραυματισμούς που προκαλούν διαρροή νωτιαίου μυελού. Μπορεί επίσης να προκληθούν βλάβες στα σπλάχνα, οι οποίες θα επιφέρουν εσωτερική αιμορραγία ή σπάσιμο μυών.

Οι πιθανότητές να επιβιώσει κάποιος αυξάνονται εάν και οι γύρω του παραμείνουν όρθιοι. «Οχι μόνο μπορεί να βοηθηθούν οι άλλοι, αλλά και εσείς. Η συντριβή του πλήθους δεν είναι μάχη. Είναι προς το συμφέρον όλων, ώστε να βγουν ζωντανοί. Αν κάποιος σκοντάψει και πέσει, προσπαθήστε να τον βοηθήσετε. Ισως του σώσετε τη ζωή, ίσως και κάτι ακόμα καλύτερο: αυτό να αποτρέψει την κατάρρευση όλου του πλήθους».

Τι να προσέξω πριν βρεθώ σε χώρο με πολυκοσμία

Οταν σκοπεύετε να βρεθείτε με πολύ κόσμο, το πρώτο που επιβάλλεται να κάνετε είναι να φοράτε τα κατάλληλα παπούτσια. Γιατί το να παραμένετε όρθιοι είναι απαραίτητο προκειμένου να επιβιώσετε. Οι άνθρωποι πατούν ο ένας πάνω στον άλλον, οπότε το να φοράτε γερά παπούτσια μπορεί να προστατεύσει τα πόδια σας και, κυρίως, να βελτιώσει τη σταθερότητά σας.

Η επίγνωση του πού ακριβώς βρίσκεστε αποτελεί κλειδί. Οταν είστε σε ένα γεμάτο κλαμπ ή σε έναν εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο συναυλιών, να γνωρίζετε όλες τις εξόδους, όχι μόνο τις πιο κοντινές. Κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς στο νυχτερινό κέντρο διασκέδασης Station, στο Ουέστ Γουόργουικ των ΗΠΑ τον Φεβρουάριο του 2003 (σκοτώθηκαν 100 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 230), υπήρχαν πολλές έξοδοι, αλλά όλοι όρμησαν προς την κύρια, με αποτέλεσμα να ποδοπατηθούν.

Οσον αφορά υπαίθριες εκδηλώσεις, κοιτάξτε πριν έναν χάρτη, ώστε να γνωρίζετε πιθανές διαδρομές διαφυγής, παράπλευρους δρόμους και «σημεία πνιγμού», όπως στενάκια ή αδιέξοδα. Οσο για συναυλίες, οι εκδηλώσεις με καθορισμένες θέσεις είναι συνήθως πιο ασφαλείς.

Χρησιμοποιήστε αυτό που ο Βερχάιμερ αποκαλεί «προ-οπτικοποίηση». Αναρωτηθείτε: «Τι γίνεται αν το πλήθος ξεφύγει από τον έλεγχο, μια γέφυρα καταρρεύσει, αν ξεκινήσουν πυροβολισμοί ή αν γίνει σεισμός; Πώς θα ανταποκριθώ; Πού είναι οι έξοδοι, ο πυροσβεστήρας ή ένα ασφαλές σημείο για να καταφύγω»;

Ποιο είναι το πιο ασφαλές σημείο για να σταθώ

Κάθε κατάσταση είναι διαφορετική – στη Σεούλ, για παράδειγμα, οι άνθρωποι παγιδεύτηκαν σε στενούς δρόμους και δεν είχαν πολλές επιλογές. Γενικά, είναι καλύτερο να βρίσκεστε στο πίσω μέρος του συγκεντρωμένου πλήθους ή περιφερειακά, παρά μπροστά ή στη μέση. Στις συναυλίες, όσοι βρίσκονται κοντά στη σκηνή ίσως κινδυνεύουν να συνθλιβούν και όσοι βρίσκονται στη μέση ίσως πιεστούν ασφυκτικά, τόσο από μπροστά όσο και από πίσω. Αν βρεθείτε σε τέτοια συνθήκη, προσπαθήστε να κινηθείτε διαγώνια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News