Η σκηνή όπου η δαιμονισμένη Λίντα Μπλερ κατεβαίνει τις σκάλες του σπιτιού της με τα χέρια και τα πόδια της, κυρτωμένη ανάποδα, ως ανθρώπινη αράχνη, είναι μια εικόνα που παγώνει το αίμα – και στοιχειώνει τα όνειρα κάθε σινεφίλ εδώ και πενήντα χρόνια. Για αυτήν και για δεκάδες άλλες αντίστοιχα τρομακτικές σκηνές, ο «Εξορκιστής» δικαίως θεωρείται το κορυφαίο θρίλερ όλων των εποχών.

Ο σκηνοθέτης της, Γουίλιαμ Φρίντκιν, ήταν ένας από τους εκπροσώπους μια νέας γενιάς κινηματογραφιστών στις αρχές της δεκαετίας του ’70, που άλλαξαν ριζικά το πρόσωπο του αμερικανικού σινεμά. Μαζί με τους Φράνσις Φορντ Κόπολα, Τζορτζ Λούκας, Στίβεν Σπίλμπεργκ, Πίτερ Μπογκντάνοβιτς και Μάρτιν Σκορσέζε, συνέθεταν μια δυναμική παρέα κινηματογραφιστών, που μετατόπισε δυναμικά τον έλεγχο της Εβδομης Τέχνης από τα χέρια των στούντιο, σε αυτά των σκηνοθετών.

Ο εμβληματικός δημιουργός, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών, είναι ο δεύτερος από αυτή την παρέα των τολμηρών auter που δεν είναι πια κοντά μας. Η χήρα του, Σέρι Λάνσινγκ, είπε στο BBC δακρυσμένη: «Είχε μια υπέροχη ζωή. Ηταν σχεδόν 88 – έχει μια νέα ταινία έτοιμη. Ηταν ο πιο υπέροχος σύζυγος στον κόσμο, ο πιο υπέροχος πατέρας στον κόσμο. Είχε μια μεγάλη υπέροχη ζωή. Δεν υπήρχε όνειρο του που να έμεινε ανεκπλήρωτο».

Ο Φρίντκιν πέθανε στο Λος Αντζελες τη Δευτέρα. Δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμη η αιτία θανάτου του. Ο σκηνοθέτης φέρεται να αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας τα τελευταία χρόνια. Τα διθυραμβικά συλλυπητήρια από διασημότητες και θαυμαστές άρχισαν να πέφτουν βροχή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στο Twitter ο ηθοποιός Ελάιζα Γουντ τον περιέγραψε ως «αληθινό κινηματογραφικό δάσκαλο, η κληρονομιά του οποίου θα συνεχίσει να εκτείνεται για πάντα». Ο κορυφαίος αμερικανός σκηνοθέτης Φράνσις Κόπολα, έγραψε: «Ο Γουίλιαμ Φρίντκιν ήταν ο πρώτος μου φίλος μεταξύ των κινηματογραφιστών της γενιάς μου, και λυπάμαι για την απώλεια ενός πολύ αγαπημένου συντρόφου μου».

Ο Φρίντκιν πέθανε προτού η τελευταία του ταινία, «The Caine Mutiny Court-Martial», προβληθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, που ξεκινά στις 30 Αυγούστου. Αν και η καριέρα του ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η πρώτη επιτυχία του ήρθε την επόμενη δεκαετία, με την κυκλοφορία του κορυφαίου αστυνομικού θρίλερ «The French Connection» (Ο Ανθρωπος από τη Γαλλία) του 1971. Τα πέντε Οσκαρ της ταινίας περιελάμβαναν αυτά της καλύτερης ταινίας και του Α’ ανδρικού ρόλου για τον Τζιν Χάκμαν.

Ο «Εξορκιστής», που κυκλοφόρησε το 1973, τρομοκράτησε, αλλά και ενθουσίασε το παγκόσμιο κοινό, με την ιστορία ενός 12χρονου κοριτσιού που κυριεύεται από τον Διάβολο. Τα μέσα ενημέρωσης της εποχής ανέφεραν ότι οι θεατές στις αίθουσες λιποθυμούσαν μαζικά και έκαναν εμετό στις θέσεις τους, και άνθρωποι έφευγαν από τις αίθουσες τρέμοντας και ουρλιάζοντας.

Η ταινία έχει εισπράξει 500 εκατομμύρια δολάρια (456 εκατομμύρια ευρώ) παγκοσμίως. Προτάθηκε για 10 Όσκαρ, κερδίζοντας δύο και δημιούργησε πολλά σίκουελ. Το τελευταίο, με τίτλο «The Exorcist: The Believer», έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει τον προσεχή Οκτώβριο. Το σκηνοθέτησε ο Ντέιβιντ Γκόρντον Γκριν, ο οποίος υπογράφει και τις τρεις πιο πρόσφατες ταινίες της σειράς θρίλερ «Halloween» (Η Νύχτα με τις Μάσκες).

Ο Φρίντκιν έχασε τη φόρμα του λίγα χρόνια μετά την κυκλοφορία του «Εξορκιστή». Η ταινία «Sorcerer», που κυκλοφόρησε το 1977, είχε προϋπολογισμό 22 εκατομμυρίων δολαρίων, αλλά συγκέντρωσε μόλις 6 εκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις στο μποξ όφις. Τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης το χαρακτήρισαν «αποτυχία». Ωστόσο, η ευρύτερη κινηματογραφική του κληρονομιά παραμένει αναλλοίωτη, τόσο στους κόλπους των κριτικών, όσο και από το κοινό.

Η εμπορική αποτυχία του «Sorcerer» δεν εμπόδισε τον σκηνοθέτη να ασχοληθεί με ένα από τα πιο ταμπού θέματα της αμερικανικής φιλμογραφίας, τρία χρόνια αργότερα. Το τολμηρό «Cruising» (Ψωνιστήρι) μεταφέρει τον αστυνομικό Αλ Πατσίνο στα κυκλώματα των γκέι μπαρ της Νέας Υόρκης του 1980, όπου αναλαμβάνει μυστική αποστολή, υποδυόμενος έναν ασύδοτο γκέι, με στόχο να ανακαλύψει έναν κατά συρροή δολοφόνο ομοφυλόφιλων.

Η ταινία σόκαρε τους παραγωγούς της, οι οποίοι αρχικά αρνήθηκαν να την κυκλοφορήσουν. Παρά την σήμανση «ακατάλληλη για ανηλίκους», που εκείνη την εποχή ήταν απαγορευτική για το μποξ όφις, το φιλμ έκανε εισπράξεις 20 εκατομμυρίων δολαρίων – διπλάσιες του συνολικού προϋπολογισμού της. Οι κριτικοί, που το «έθαψαν» στην πρεμιέρα του, αναθεώρησαν με τα χρόνια και σήμερα θεωρείται ένα από τα πιο σκοτεινά και επιδραστικά θρίλερ του αμερικανικού σινεμά.

Συνέχισε να σκηνοθετεί ασταμάτητα στις επόμενες δεκαετίες, παράγοντας ταινίες που κινούνταν ανάμεσα στο αστυνομικό και στο ερωτικό θρίλερ. Το «Ζώντας και Πεθαίνοντας στο Λος Αντζελες» του 1985 μας χάρισε μια από τις πρώτες μεγάλες ερμηνείες του Γουίλεμ Νταφόε – και μία αναπάντεχη ανατροπή στο φινάλε. Το ερωτικό θρίλερ «Jade» με την Λίντα Φιορεντίνο, δέκα χρόνια αργότερα, ήταν ίσως ανώτερο του «Βασικού Ενστίκτου» – κι ας μην ήταν εμπορική επιτυχία.

Ο σκηνοθέτης αφήνει πίσω του τη χήρα του, Σέρι Λάνσινγκ –πρώην επικεφαλής του στούντιο της Paramount, και τέταρτη σύζυγό του– και δύο γιους. «Η οικογένεια είναι προφανώς πολύ αναστατωμένη», είπε στο BBC ο Στίβεν Γκάλογουεϊ, φίλος του Φρίντκιν και πρύτανης του Dodge College of Film and Media Arts. «Κυριολεκτικά μόλις τελείωσε τη νέα του ταινία».

Και, εν είδει νεκρολογίας, συμπλήρωσε: «Το μυαλό του ήταν πάντα τόσο κοφτερό. Και αναμεμειγμένο με ένα είδος πονηρού, σκανδαλώδους χιούμορ. Οι ταινίες που έκανε στη δεκαετία του ’70, εξακολουθούν να ξεχωρίζουν».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News