Αυτές τις ημέρες είμαστε όλοι σαν εκείνους τους δύσμοιρους ιάπωνες ψαράδες, οι οποίοι μόλις που διακρίνονται να κωπηλατούν απεγνωσμένα, ούτως ώστε να μην τους καταπιεί το «Μεγάλο Κύμα έξω από την Καναγκάουα», στο ομώνυμο έργο που φιλοτέχνησε ο κατεξοχήν ζωγράφος της Ιαπωνίας Κατσουσίκα Χοκουσάι κάποια στιγμή το διάστημα από το 1829 έως το 1833.

Τουλάχιστον αυτό υποστήριξε πριν από λίγες ημέρες ο Νάιαλ Φέργκιουσον στους Sunday Times του Λονδίνου, γράφοντας, φυσικά, για τα κύματα του κορονοϊού και της Covid-19, κύματα τα οποία, αφότου ορθώθηκαν απειλητικά ενώπιον της ανθρωπότητας, έχοντας καταπιεί έως σήμερα σχεδόν 220.000 ανθρώπους, τείνουν πλέον να κοπάσουν. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως δε θα σχηματιστούν ξανά, προειδοποιεί ο βρετανός (και πολιτογραφημένος αμερικανός) ιστορικός, ούτε ότι δεν θα είναι ακόμη πιο απειλητικά και επικίνδυνα από τα πρώτα.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο μηνών, από τότε, δηλαδή, που οι πολιτικοί αντιλήφθηκαν πως καλούνται να αντιμετωπίσουν μια απειλή κατά πολύ μεγαλύτερη από το επιδημικό κύμα της εποχικής γρίπης, χάρη στα κύματα και τις σχετικές απεικονίσεις, μπορέσαμε όλοι να αντιληφθούμε την εξέλιξη της πανδημίας – από την εκθετική αύξηση των κρουσμάτων και των θανάτων έως την σταδιακή «επιπέδωση» της καμπύλης η οποία επιτεύχθηκε μέσω του παγώματος των οικονομιών όλου του κόσμου και της εφαρμογής των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Και φαίνεται πως στις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τον φονικό κορονοϊό, όπως για παράδειγμα η πόλη της Νέας Υόρκης, το μεγάλο κύμα έχει ήδη κορυφωθεί, καθώς μειώνονται και τα κρούσματα και οι διασωληνώσεις και οι θάνατοι ενώ στις ΗΠΑ συνολικά, το μεγάλο κύμα νέων κρουσμάτων έχει αρχίσει να κοπάζει ήδη από την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου.

Πιθανώς και στη Βρετανία το κύμα θανάτων να κορυφώθηκε στις αρχές του Απριλίου, ενώ ακόμη περισσότερο ενθαρρυντική είναι η κατάσταση σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Δανία, όπου οι πολίτες έχουν ξεκινήσει ήδη να προσαρμόζονται στη νέα κανονικότητα, όπως αυτή καθορίζεται υπό το φάσμα του φονικού κορονοϊού.

Θα πρέπει να αναμένουνε ένα δεύτερο κύμα Covid-19, κυρίως γιατί πουθενά δεν έχει επιτευχθεί η επίμαχη ανοσία της αγέλης

Για την άρση των αυστηρών περιοριστικών μέτρων προετοιμάζονται και πολλές αμερικανικές πολιτείες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η «όμορφη και αραιοκατοικημένη» Μοντάνα, όπου αποσύρθηκε πριν περισσότερο από έναν μήνα ο Νάιαλ Φέργκιουσον, και όπου οι εκκλησίες άνοιξαν ξανά τις πύλες τους την περασμένη Κυριακή.

Μάλιστα, την προηγούμενη εβδομάδα ο αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Μάικ Πενς θέλησε να επισημάνει ότι τόσο ο ίδιος όσο και ο πρόεδρός του «πιστεύουμε πραγματικά πως καθώς προχωράμε μπροστά με υπευθυνότητα και προβαίνουμε στη σταδιακή επανεκκίνηση της οικονομίας ανά τη χώρα, έως τις αρχές του Ιουνίου ενδέχεται να βρισκόμαστε σε θέση να δηλώσουμε πως αυτή η επιδημία ανήκει στο παρελθόν. Οι Αμερικανοί θα είναι σε θέση να απολαύσουν ένα όμορφο καλοκαίρι».

«Οπότε αυτό ήταν; Το κύμα κόπασε, οι περισσότεροι επιβιώσαμε, τώρα επιστρέφουμε στην κανονικότητα;», διερωτάται εμφανώς ανήσυχος ο οξυδερκής και διορατικός ιστορικός, υποστηρίζοντας και προειδοποιώντας πως δεν πρέπει να βιαζόμαστε τόσο.

Επιστρέφοντας στο παρελθόν της ανθρωπότητας, ο Φέργκιουσον μας υπενθυμίζει πως όλες σχεδόν οι μεγάλες πανδημίες της Ιστορίας εκδηλώθηκαν κατά κύματα. Ο μεγάλος λοιμός των Αθηνών, για παράδειγμα, κατά τον 5ο αιώνα, εκδηλώθηκε σε τρία κύματα: το 430 π.Χ., το 429 π.Χ. και τον χειμώνα του 427/426 π.Χ. Και κάποιες φορές το δεύτερο κύμα ήταν σφοδρότερο από το πρώτο, όπως συνέβη, λόγου χάρη, πριν από περισσότερο από έναν αιώνα, όταν η ανθρωπότητα επλήγη από την αποκαλούμενη ισπανική γρίπη. Το πρώτο ξέσπασμά της καταγράφηκε σε μια στρατιωτική βάση του Κάνσας των ΗΠΑ τον Μάρτιο του 1918. Αλλά οι περισσότεροι θάνατοι σημειώθηκαν κατά το δεύτερο κύμα το οποίο κορυφώθηκε τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο ενώ ένα τρίτο κύμα σάρωσε διάφορες περιοχές του κόσμου στις αρχές του 1919.

Η ασιατική πανδημία του 1957-1958 έπληξε το Χονγκ Κονγκ τον Απρίλιο του 1957 ενώ στις ΗΠΑ έφτασε τον Ιούνιο και είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των θανάτων μεταξύ των εφήβων το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Η γρίπη επέστρεψε τον Ιανουάριο του 1958 ενώ αύξηση των θανάτων καταγράφηκε επίσης στις αρχές του 1960 αλλά και κατά τους τρεις πρώτους μήνες του 1963.

Οσον αφορά το παρόν, θα πρέπει να αναμένουνε ένα δεύτερο κύμα Covid-19, κυρίως γιατί πουθενά δεν έχει επιτευχθεί η επίμαχη ανοσία της αγέλης, ούτε καν στις περιοχές οι οποίες επλήγησαν περισσότερο από τον κορονοϊό. Αρκεί να σημειωθεί ότι στη Νέα Υόρκη των τουλάχιστον 162.000 κρουσμάτων και 17.000 θανάτων, το ποσοστό μόλυνσης μόλις που ξεπερνάει το 20%, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία. Οπότε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως καθώς οι γονείς αρχίζουν σταδιακά να επιστρέφουν στις δουλειές τους και τα παιδιά στα σχολεία, θα αυξηθούν τα κρούσματα και άνθρωποι θα συνεχίσουν να νοσούν και να πεθαίνουν, όπως συμβαίνει ήδη σε περιοχές της Ασίας, στη Σιγκαπούρη και στη βόρεια επικράτεια της Κίνας.

Ο Φέργκιουσον θεωρεί πως νόημα σήμερα έχει μόνον η συζήτηση περί του ενδεχομένου η αύξηση της θερμοκρασίας (στο Βόρειο Ημισφαίριο) κατά τους επόμενους μήνες να περιορίσει σημαντικά τον ρυθμό εξάπλωσης του κορονοϊού. Πάντως ο ίδιος, έχοντας διαβάσει με προσοχή όλες τις σχετικές επιστημονικές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί επί του ζητήματος, δηλώνει πως δεν έχει πειστεί ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο.

Γνωρίζουμε πως ο κορονοϊός μεταδίδεται ταχύτερα σε εσωτερικούς και περιορισμένης έκτασης χώρους όπως είναι οι σταθμοί του μετρό, τα εστιατόρια και τα νοσοκομεία, «οπότε το κλείσιμο των πάρκων και των παραλιών ήταν άσκοπο, και ενδεχομένως, επιβλαβές», σημείωσε στο κείμενό του ο Φέργκιουσον, επισημαίνοντας πως πιθανώς το καλοκαίρι να μην περιοριστεί δραστικά η μεταδοτικότητα του ιού, «παρά μόνον εάν βγάλουμε όλοι τα γραφεία μας σε εξωτερικούς χώρους».

Εάν, ωστόσο, η ζέστη διαδραματίζει όντως κάποιον ρόλο όσον αφορά τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, τότε το δεύτερο κύμα θα μπορούσε να εκδηλωθεί τον ερχόμενο Οκτώβριο, όταν θα αρχίσουν να πέφτουν οι θερμοκρασίες και αναμένεται πως θα αποπειραθούν να επιστρέψουν στην όποια κανονικότητα τα περισσότερα σχολεία και πανεπιστήμια. Και οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας κατά τους χειμερινούς μήνες ενδέχεται να είναι ακόμη πιο καταστροφικό, επειδή οι γιατροί και οι νοσηλευτές θα πρέπει να αντιμετωπίσουν συγχρόνως και την επιδημία της εποχικής γρίπης και την επιδημία του κορονοϊού.

Καλώς ή κακώς, στην ιστορία των πανδημιών, καταλήγει ο διακεκριμένος ιστορικός, υπάρχουν ελάχιστες περιπτώσεις που η ανθρωπότητα ξεμπέρδεψε «μια και καλή». Οπότε, καλύτερα ας έχουμε όλοι μας κατά νου πως τα μοναδικά ερωτήματα που επιδέχονται απάντησης, τουλάχιστον σήμερα, είναι τα εξής τρία: πότε θα σκάσει το επόμενο κύμα πάνω στην ανθρωπότητα, πόσο μεγάλο θα είναι και, κυρίως, εάν θα ακολουθήσει ένα τρίτο κύμα.

Ολοκληρώνοντας το κείμενό του, ο Φέργκιουσον μας προσκαλεί να κοιτάξουμε ξανά και με προσοχή το «Μεγάλο Κύμα» του Χοκουσάι, στο οποίο δεν απεικονίζεται ένα τσουνάμι αλλά ένα «αφηνιασμένο κύμα» (rogue wave), σημειώνοντας πως «ο καλλιτέχνης σίγουρα δεν υπονοεί πως αφότου το μεγάλο κύμα σκάσει, η θάλασσα θα μετατραπεί σε λιμνούλα. Εως ότου επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης ή να βρούμε και να διανείμουμε ένα εμβόλιο, το ίδιο θα ισχύει και για την Covid-19. Δυστυχώς».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News