Ο Βλαντίμιρ Γκουντιάγιεφ υπήρξε πράκτορας της KGB με την κωδική ονομασία Μιχαήλοφ έως τη δεκαετία του 1970. Για τη δράση του λίγα είναι γνωστά. Ωστόσο φαίνεται πως, είτε στάθηκε ιδιαίτερα τυχερός στη ζωή του είτε προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες για τις οποίες αμείφθηκε αδρά. Γιατί φέρεται ότι του ανήκουν μεταξύ άλλων ένα γιοτ και δεκάδες διαμερίσματα σε διάφορες πόλεις της Ρωσίας ενώ είναι γνωστό πως έχει μανία με την πολυτέλεια, ωσάν να ήταν ένας από τους πολλούς βαθύπλουτους ολιγάρχες της Ρωσίας.

Του αρέσουν πολύ τα πανάκριβα ρολόγια, για παράδειγμα, κρίνοντας από μια πρόσφατη φωτογραφία στην πρωταγωνιστεί ένα Breguet αξίας τριάντα χιλιάδων ευρώ. Μάλιστα η φωτογραφία είχε «πειραχτεί», ούτως ώστε να εξαφανιστεί το ρολόι. Ωστόσο όποιοι αποπειράθηκαν να την παραποιήσουν ήταν τουλάχιστον απρόσεκτοι, καθώς ξέχασαν να απαλείψουν την αντανάκλαση του ρολογιού σε ένα γραφείο.

Ομως ο 75χρονος, σήμερα, Βλαντίμιρ Γκουντιάγιεφ δεν είναι ένας πρώην siloviki και νυν ολιγάρχης αλλά ο Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών, ο προκαθήμενος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Κύριλλος. Ο οποίος ευλόγησε τα άρματα μάχης του Πούτιν πριν από την εισβολή τους στην Ουκρανία και θεωρεί τον πόλεμο που μαίνεται ιερή αποστολή που αποσκοπεί στην προάσπιση της Ορθοδοξίας και της ρωσικής ταυτότητας που, σύμφωνα με τον ίδιο, απειλούνται από την εκμαυλιστική επίδραση της Δύσης. Στις αρχές του Μαρτίου, για παράδειγμα, δεν παρέλειψε να «εξηγήσει», κατά τη διάρκεια κηρύγματός του, πως ο πόλεμος στην Ουκρανία διεξάγεται και κατά του Gay Pride και των αμαρτωλών τρόπων ζωής.  

Το ότι στα νιάτα του υπηρέτησε στις μυστικές υπηρεσίες της Σοβιετικής Ενωσης ενώ σήμερα κατέχει μεγάλη περιουσία το αποκαλύπτει το ρουμανικό εβδομαδιαίο περιοδικό Kapital, έπειτα από σχετική έρευνα που πραγματοποίησαν οι δημοσιογράφοι του, εστιάζοντας κυρίως στα ρωσικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σχολιάζοντας το σχετικό δημοσίευμα ο Μάσιμο Νάβα της ιταλικής Corriere della Sera, επισημαίνει ότι, πέρα από τη φωτογραφία με το ρολόι, οι ισχυρισμοί του Kapital σχετικά με την υποτιθέμενη περιουσία και τις κατασκοπευτικές δραστηριότητες του πατριάρχη Κυρίλλου είναι δύσκολο να επιβεβαιωθούν. Σε περιόδους πολέμου, η επιφύλαξη προς πάσα κατεύθυνση και ειδικά όσον αφορά την πληροφόρηση και την ενημέρωση, είναι επιβεβλημένη.

Ωστόσο, ο ιταλός δημοσιογράφος με αφορμή τους εν λόγω ισχυρισμούς, εστιάζει την προσοχή του στην συστηματική υποστήριξη που προσφέρει στο Κρεμλίνο η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία στην προκειμένη περίπτωση.

Το θρησκευτικό ζήτημα όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των Eκκλησιών της Ουκρανίας και της Ρωσίας είναι ιδιαίτερα περίπλοκο. Το 2018 έλαβε χώρα ένα ιστορικό και τραυματικό σχίσμα στους κόλπους της Ορθοδοξίας με αφορμή τη χορήγηση καθεστώτος αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Το Πατριαρχείο Μόσχας, στο οποίο ανήκε μέχρι τότε ως αυτόνομη η ιστορική Μητρόπολη Κιέβου, αντέδρασε οργισμένα, διακόπτοντας τις σχέσεις του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Στο Κίεβο υπάρχει ακόμα μια Ορθόδοξη Εκκλησία που υπάγεται στη Μόσχα με επικεφαλής τον μητροπολίτη Ονούφριο, ο οποίος, ωστόσο, έχει αποστασιοποιηθεί από τον πόλεμο του Πούτιν. Προκαθήμενος της αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας είναι ο μητροπολίτης Κιέβου Επιφάνιος.

Γιατί, όμως, αντί να προασπίζεται ηθικές και πνευματικές αξίες, το Πατριαρχείο Μόσχας τάσσεται υπέρ του δικαιώματος στον πόλεμο, αγνοώντας βασικές αρχές της χριστιανικής Ορθοδοξίας η οποία τάσσεται υπέρ «της διατήρησης της ειρήνης σε διεθνές επίπεδο, προάγοντας την αμοιβαία κατανόηση και συνεργασία μεταξύ ατόμων, λαών και κρατών»; Η Ορθοδοξία εναντιώνεται επίσης στη «βίαιη πολεμική προπαγάνδα, καθώς και στις διάφορες εκδηλώσεις μίσους που μπορούν να προκαλέσουν αδελφοκτόνες συγκρούσεις».

Πώς δικαιολογείται, οπότε, η διαρκής στήριξη που παρέχει η ρωσική Εκκλησία στο Κρεμλίνο και η ευλόγηση του πολέμου αλλά και η σιωπή της, όσον αφορά την καταστολή στο εσωτερικό της Ρωσίας, και η σκοταδιστική της στάση απέναντι στην κοινωνία των πολιτών;

Ο Μάσιμο Νάβα σημειώνει πως τα εν λόγω ερωτήματα δεν αφορούν μόνο τη ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Διευρύνοντας τον συλλογισμό του εστιάζει στη γενικότερη στάση των Ορθοδόξων Εκκλησιών όσον αφορά τις σχέσεις τους με το κράτος, ειδικά στα σλαβικά κράτη.

Κάνει λόγο για «εθνικιστικά/ταυτοτικά αντανακλαστικά που συνορεύουν με τον μαχητικό, ακόμη και με τον στρατιωτικό πατριωτισμό» και φέρνει ως παράδειγμα την πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Σερβίας η οποία, στη δεκαετία του 1980, έδρασε σε απόλυτη συμφωνία με το σερβικό κατεστημένο που επιδίωκε από την πλευρά του να χρησιμοποιήσει τις κοινότητες των πιστών για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπών. «Ο Πρόεδρος Μιλόσεβιτς φανάτισε τους Σέρβους που ζουν στο Κόσοβο, υπενθυμίζοντας τις ιστορικές μάχες ενάντια στην τουρκική κυριαρχία και την υπεράσπιση των Ορθόδοξων μοναστηριών που περιβάλλονται (ακόμη και σήμερα) από Αλβανούς Κοσοβάρους», γράφει ο ιταλός δημοσιογράφος.

Ο Πατριάρχης Σερβίας Παύλος (1914-2009), σε συνέντευξή του στην σερβική εφημερίδα Danas, τον Ιανουάριο του 2001, είχε αναφέρει πως η Εκκλησία της Σερβίας, καθ΄ όλη τη διάρκεια της Ιστορίας της, περιλαμβανομένου και του 20ου αιώνα, «έπρεπε να παραμερίζει τα κύρια καθήκοντά της για να δραστηριοποιείται στον αγώνα για την ενότητα των Σέρβων, στο πλαίσιο του οποίου ο ιερέας καλούνταν να είναι και δάσκαλος και δικαστής και να παίρνει το τουφέκι για να υπερασπίζεται τον εαυτό του και την οικογένειά του». Οσον αφορά το Κόσοβο, είχε υποστηρίξει το 1999 πως «είναι ξεκάθαρο πως δεν υπήρχαν άλλοι τρόποι. Τώρα, λοιπόν, μας εξωθούν σε πόλεμο. Γι’ αυτό ο πόλεμος μας είναι δίκαιος, γιατί είναι αμυντικός, όχι επιθετικός, ούτε κατακτητικός».

Παρότι ο εκδημοκρατισμός της πολιτικής ζωής στη Σερβία έχει ολοκληρωθεί και η σερβική κοινωνία είναι ουσιαστικά κοσμική, η Ορθόδοξη Εκκλησία εξακολουθεί να ασκεί ισχυρή επιρροή, παρεμβαίνοντας σε κοσμικά ζητήματα, προασπιζόμενη, για παράδειγμα, πρόσφατα τον Νόβακ Τζόκοβιτς, το εθνικό είδωλο της χώρας, εναντίον του οποίου έβαλε «αδίκως» όλος ο κόσμος, στερώντας του τη δυνατότητα να αγωνιστεί στο αυστραλιανό Open επειδή ήταν και εξακολουθεί να είναι ανεμβολίαστος.  

Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του ο αρθρογράφος της Corriere αναφέρει πως, πέρα από την πολεμική προπαγάνδα, η Ορθόδοξη Εκκλησία στα σλαβικά κράτη εξακολουθεί να είναι «μια αναχρονιστική δύναμη» που παρεμποδίζει την εκκοσμίκευση της κοινωνίας, τις διαδικασίες ατομικής χειραφέτησης και, εν τέλει, την πρόοδο της δημοκρατίας.

Οπότε όλοι όσοι διερωτώνται πώς θα μπορούσε να κλονιστεί το καθεστώς του Πούτιν, πρέπει πρώτα να εστιάσουν την προσοχή τους στις δυνάμεις που τον στηρίζουν. «Ισως ο Κύριλλος να μην υπήρξε στην πραγματικότητα μυστικός πράκτορας, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εξακολουθεί να βρίσκεται – για να αναφέρω τον Ιαν Φλέμινγκ- “στην υπηρεσία της Αυτού Μεγαλειότητος”, του Τσάρου του Κρεμλίνου στην προκειμένη περίπτωση», γράφει ο Νάβα.