Υπάρχουν ψυχές που αναχωρούν από «τον μάταιο τούτο κόσμο» πλήρεις ημερών. Δεν είναι μια τέτοια περίπτωση ο Βαγγέλης Σπανός. Υπάρχουν και ψυχές πλήρεις συγκινήσεων, στόχων και δημιουργίας. Ιδού η περίπτωση του ιατρού – επιχειρηματία Βαγγέλη Σπανού. Μια ζωή έντονη, συνδεδεμένη με την ιατρική, την επιχειρηματικότητα και την οικογένεια. Μια διαδρομή χέρι χέρι με τη Μάχη Σπανού. Σε όλες τις μάχες, μέχρι την τελευταία. Καρμικό το όνομα της ισόβιας συντρόφου του. Ενα τραγικό τέλος. Ποιος θα το έλεγε…

Η ζωή σαρκαστικά απρόβλεπτη. Ο άνθρωπος που άφησε λαμπρό στίγμα ως εμπνευστής και δημιουργός ενός κορυφαίου ιδιωτικού φορέα παροχής ιατρικών υπηρεσιών –αναφέρομαι στη «Βιοϊατρική»– που κατέκτησε μερίδιο αγοράς πάνω από το 30% σε απολύτως αφιλόξενο επιχειρηματικά περιβάλλον, το αφεντικό 3.500 εργαζομένων!.. Αδιανόητο νούμερο, ιδίως σε χρόνια συνεχόμενων κρίσεων, ιδιοκτήτης επίσης νοσοκομειακών μονάδων που εγκαινίασαν την έλευσή του και στο χώρο της δευτεροβάθμιας περίθαλψης, έμελλε να είναι και ένα από τα θύματα της πανδημίας του κορονοϊού.

Για τη σωτηρία του πάλεψαν επί έναν μήνα γιατροί του ΕΣΥ, στο «Σωτηρία» –συγχρονισμένος με την κοινή μοίρα όλων των πολιτών σε ετούτη την πανδημία– όπου άφησε την τελευταία του πνοή, χωρίς η σύντροφός του να δύναται να του δώσει το χάδι που του χάριζε από τα φοιτητικά τους χρόνια. Σαρκαστικά απρόβλεπτη, η άτιμη ζωή! Κι ύστερα, μη νοήμονες συμπολίτες αμφισβητούν την ύπαρξη κορονοϊού…

Η ιστορία ξεκινάει με έναν ανήσυχο φοιτητή του 5ου έτους της Ιατρικής στη Θεσσαλονίκη που ορμάει στη ζωή με διπλό στόχο. Να θριαμβεύσει επαγγελματικά, αλλά και να κατακτήσει την καρδιά μιας πρωτοετούς φοιτήτριας της Αγγλικής Φιλολογίας, της Μάχης Αμπατζόγλου.

Προερχόμενος από μια φτωχή οικογένεια της Σίνδου Θεσσαλονίκης, αλλά με την επιχειρηματικότητα στο DNA του, σκαρφίζεται ένα σωρό τρόπους για να επιβιώνει, όπως το να πουλάει μεταχειρισμένα ιατρικά βιβλία ή το να γράφει βοηθητικές σημειώσεις (τα περίφημα SOS) για φοιτητές.

Το 1970 ο ένας στόχος του επετεύχθη. Παντρεύεται τη Μάχη και το 1972 αναχωρούν για το Λονδίνο με υποτροφία του ΙΚΥ προκειμένου να κάνει την ειδικότητά του στην εργαστηριακή ενδοκρινολογία στο Royal Postgraduate Μedical School του Hammersmith Hospital. Εγκαταστάθηκαν και εργάστηκε για οκτώ χρόνια, συνεχίζοντας παράλληλα την ακαδημαϊκή του δραστηριότητα, αποκτώντας τους τίτλους MSc στη Βιοχημεία και Doctor of Philosophy στην Ενδοκρινολογία. Για την μικροϊστορία, όλες οι εργασίες του ήταν δακτυλογραφημένες από τη σύζυγό του, παράλληλα με το μεγάλωμα των δύο παιδιών τους, Γιώργου και Δήμητρας, που είχαν έρθει στη ζωή τους.

Το 1980 επιστρέφουν στα πάτρια. Είναι η νοσταλγία, είναι η πεποίθηση ότι ήταν η κατάλληλη ώρα, είναι και η ενθάρρυνση του μέντορά του Μακεντάιαρ, που πίστευε τόσο πολύ στις ικανότητές του, που αποφασίζει μέχρι και να μπει μέτοχος στο πρώτο του επιχειρηματικό τόλμημα. «Να στοχεύσεις την Αθήνα. Να προχωρήσεις αυτοδύναμα με δικό σου εργαστήριο και θα βάλω κι εγώ χρήματα» τον συμβουλεύει, παρακάμπτοντας το συναίσθημα που καθοδηγούσε τον Βαγγέλη προς «πατρίδα» Θεσσαλονίκη.

Πρώτο βήμα, το 1981, έτος ίδρυσης της Βιοϊατρικής, με μετοχικό κεφάλαιο 200.000 δραχμές και αποκλειστικό σκοπό τη διενέργεια ορμονολογικών αναλύσεων, καλύπτοντας ένα μεγάλο μέχρι τότε κενό στον τομέα της Υγείας. Ενα εργαστήριο δίπλα στο Χίλτον. Υπάλληλοι δύο… Μαντέψτε! Η Μάχη αναλαμβάνει γραμματέας και αιμολήπτρια. Η φήμη εξαπλώνεται μεταξύ του ιατρικού κόσμου και δη ενδοκρινολόγων και γυναικολόγων με τον κωδικό «ο πρώτος Έλληνας που ξέρει να μετράει ορμόνες», καθώς υπήρχαν μεν εργαστήρια, αλλά είχαν προβλήματα ως προς τους προσδιορισμούς. Το γεγονός δε ότι παράλληλα εργαζόταν σε πρόγραμμα ποιοτικού ελέγχου των νοσοκομειακών εργαστηρίων –σε συνεργασία με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας– τον βοήθησε να έχει αντίληψη του τι συμβαίνει και να στοχεύσει τη διαφορά κερδίζοντας αξιοπιστία, η οποία έφερε και την επιτυχία.

Μιλάμε για έναν ακραία εργατικό άνθρωπο, που όπως με πληροφορούν παλιοί φίλοι του, μαζί με τη σύζυγό του αλώνισαν με το τότε νεοαποκτηθέν αυτοκίνητό τους τη διαδρομή Αθήνα – Αλεξανδρούπολη, επισκεπτόμενοι μικροβιολογικά εργαστήρια της επαρχίας και συστήνοντάς τους τη Βιοϊατρική.

Η συνέχεια; Το 1986 εγκαίνια τετραώροφου κτιρίου επί της οδού Μιχαλακοπούλου. Χώρος με αισθητικό στίγμα πολυτέλειας σε μια εποχή που το «συνήθειο» ήταν εργαστήρια σε κουζίνες διαμερισμάτων. Το πρώτο πολυδύναμο ενιαίο Διαγνωστικό στην Ευρώπη, αλλά και ο πρώτος υπέρηχος, στη συνέχεια η μαγνητική τομογραφία κ.λπ.

Σκέφτομαι… Τι ωραίο να γράφεις επιτυχίες και να παρακάμπτεις αυτά που ταλάνισαν έναν επιχειρηματία. Τις σκοτούρες, τις αντιξοότητες, τις τρικλοποδιές… Λες όλα να κύλησαν νερό; Αξίζει να αναφέρω την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου, άρα τη συνακόλουθη έλλειψη ενθάρρυνσης των επιχειρήσεων στον τομέα της Υγείας. Ή, την ξαφνική, διά Προεδρικού Διατάγματος, απόφαση για βίαιη μετατροπή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος νομίμως λειτουργουσών εταιρειών, ώστε το 51% του μετοχικού κεφαλαίου να μεταβιβάζεται σε γιατρούς, την απαγόρευση υποκαταστημάτων, την αδυναμία να κληρονομηθούν οι επιχειρήσεις και ένα σωρό άλλες γραφειοκρατικές αγωνίες… Αν δεν φτύσει αίμα ο επιχειρηματίας…

Νομίζετε άκοπα φτάνει κάποιος στο εμβληματικό κτήριο της Βιοϊατρικής στους Αμπελοκήπους; «Τα κεντρικά», όπως τα ονομάζουν. Το πρώτο αυτοματοποιημένο διαγνωστικό εργαστήριο της Ελλάδας και ίσως της Ευρώπης. Με ολοκληρωμένα προγράμματα εσωτερικού ποιοτικού ελέγχου, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα, πετυχαίνοντας σημαντικές διακρίσεις. Υπηρεσίες που έχουν πιστοποιηθεί τόσο με ISO 9001, όσο και με ISO 15189, συνεργασία με την Mayo Clinic, το τρίτο ερευνητικό κέντρο της General Electric για αξονική και μαγνητική τομογραφία και κέντρο αναφοράς της Roche για την πλήρη αυτοματοποίηση του εργαστηρίου.

Στο σημείο της μεγάλης ανόδου, ο Βαγγέλης Σπανός πρώτη φορά επιτρέπει στον εαυτό του και εξω-επαγγελματικά όνειρα… Να ζήσει κάποτε μόνιμα στις Σπέτσες, καλλιεργώντας τη γη και ψαρεύοντας κατσούλες. Τι διαδρομές κάνουν οι άνθρωποι για να θεωρούν εντέλει ως ευτυχία τα ελάχιστα…

Οι Σπέτσες είναι πλέον για τη σύντροφό της ζωής και τους φίλους του «μαρτυρικές», ως τόπος μνήμης της παρουσίας-απουσίας του. Πολλοί τον θυμούνται να λέει σε κάποιο γλέντι: «Καλά τα χρήματα, αλλά πάνω από όλα είναι η οικογένεια». Παππούς και γιαγιά πια επτά εγγονιών, 52 χρόνια μαζί, ποτέ δεν έχασαν βηματισμό ζεύγους. Όπως μου είπε χαρακτηριστικά μια φίλη τους: «Ανέπνεαν ο ένας μέσα από τον άλλον».

Η ιστορία έχει κακό τέλος. Μοιραία στάθηκε η συμμετοχή τους σε ένα κάλεσμα σε εστιατόριο. Λες και έπρεπε να ασθενήσουν οι περισσότεροι. Την επομένη, ένας πυρετός για εκείνον και η απουσία γεύσης για εκείνη, τους κινητοποίησε. Τα τεστ βγήκαν θετικά. Η μεταφορά εκείνου σε κρατικό νοσοκομείο αναφοράς για Covid, με τη βεβαιότητα όμως ότι σύντομα θα αποκατασταθεί η υγεία του, κρίθηκε απαραίτητη. Δεν έγινε έτσι. Πρώτη φορά, έναν μήνα χωριστά, χωρίς ούτε καν το χάδι της. Η συνέχεια της ζωής τη βρίσκει μόνη.

Εξι μήνες μετά, ίσως ως το καλύτερο μνημόσυνο, η εταιρεία προχωρά στον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης και υψηλών στόχων, με πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο τον γιο του Γιώργο. Οικογενειακή επιχείρηση, υγιώς δεμένα τα μέλη της, εξ απαλών ονύχων όλοι ταγμένοι και γνώστες. Στόχος η συνέχιση της ανάπτυξης της εταιρείας και στην Κύπρο. Επετεύχθη.

Η Μάχη, βέβαια, πάντα μάχιμη. Μελετώντας τη ζωή τους, μου έκανε εντύπωση πόσο πολλοί αναφέρθηκαν στη «ρέουσα» φιλανθρωπία τους. Χωρίς τυμπανοκρουσίες. Με δράση καθημερινότητας. Έχουν να λένε οι άστεγοι…

Θέλησα, αναγνώστες μου, να γράψω αυτή την ιστορία επιχειρηματικότητας. Μιλάμε για ισολογισμούς, διορατικότητα, στόχους, άλλοτε για θριάμβους και άλλοτε για καταστροφές. Αλλά εμένα μου αρέσει πολύ η μικροϊστορία των δημιουργών. Αυτών των ιδιαίτερων μυαλών. Καθόλου τυχαίων. Μεθοδικών και εργατικών. Εν προκειμένω του Βαγγέλη Σπανού, που άλλαξε την ιστορία των διαγνωστικών κέντρων στη χώρα μας.

Εψαξα πληροφορίες και σε παλιά έντυπα. Ογκώδη πολυτελή τεύχη που διατυμπάνιζαν «success stories». Πόσες εταιρείες δικαίωσαν τους τίτλους στον χρόνο; Η πλειονότητα τίναξε πέταλα. Μου αρέσει πίσω από τους ισολογισμούς να ανακαλύπτω ανθρώπους. Και πίσω από αυτούς σχέσεις. Όλα είναι σχέσεις.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News