Η αλλαγή κλίματος είναι εμφανής, παρά τα μικτά σήματα από την Τουρκία και τη νέα έκφραση δυσθυμίας από τον Ερντογάν. 

Ας δούμε τα δύο άκρα, δια στόματος Χουλουσί Ακάρ. Το Σάββατο, 6 Ιουνίου, ο τούρκος υπουργός Αμυνας δήλωνε μέσω της εφημερίδας Turkiye ότι «το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι» και ότι «η δυνατότητα της Τουρκίας ξεπερνάει το ανάστημα της Ελλάδας». Απειλούσε με πόλεμο. 

Την Παρασκευή, 11 μέρες αργότερα και μόλις μία ύστερα από τη συνάντηση που είχε με τον Υπουργό Αμυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο στις Βρυξέλλες, μίλησε για «ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας για την επίλυση των τρεχόντων προβλημάτων με την Ελλάδα», προσθέτοντας ότι «η εστίαση σε μια θετική ατζέντα και η μείωση των εντάσεων θα συμβάλουν τόσο στις διμερείς σχέσεις όσο και στην περιφερειακή συνεργασία».

Η αλλαγή στον τόνο και στο περιεχόμενο των δηλώσεων είναι σαφής, παρότι όλοι γνωρίζουν ότι τα πράγματα δεν μπορούν να γυρίσουν ανάποδα από τη μια ημέρα στην άλλη.

Την ίδια μέρα, το πρωί της Παρασκευής, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, δήλωνε από την Λευκωσία (όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη):

• «Ελπίζω ότι με την Τουρκία θα μπορέσουμε να επανέλθουμε σύντομα σε πιο ήρεμα νερά».
• «Ακόμη και στις δύσκολες στιγμές πρέπει να μένουν ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας».

Λίγο αργότερα, ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων μετά την προσευχή της Παρασκευής, είπε:

• «Ολοκληρώσαμε τις συναντήσεις στρατηγικής συνεργασίας με την Ελλάδα. Δεν θα γίνει συνάντηση φέτος και δεν μπορώ να είμαι περισσότερο ξεκάθαρος. Η Ελλάδα θα πρέπει να φροντίσει μόνη τον εαυτό της από εδώ και πέρα».
• «Εξέφρασα τις αντιδράσεις μου για τη διαδικασία που ακολουθείται και είπα ότι δεν θα ξανασυναντηθώ μαζί τους αν δεν βρεθεί μπροστά μου ένας έντιμος πολιτικός. Εχουμε τελειώσει τις συναντήσεις μας με την Ελλάδα»

Επανέλαβε επί της ουσίας ότι δεν θέλει να συναντηθεί με τον Μητσοτάκη. Οι δηλώσεις αυτές απέχουν πάντως αρκετά από αυτά που έγραφε ο ίδιος ο Ερντογάν στο Twitter στις 9 Ιoυνίου όταν «προειδοποιούσε» την Ελλάδα και μάλιστα στα ελληνικά «να συνετιστεί» για να μην «το μετανιώσει, όπως συνέβη έναν αιώνα πριν».

Είναι αναμενόμενο, λένε αναλυτές των ελληνοτουρκικών, αν όντως κινούμαστε σε αποκλιμάκωση, να υπάρξουν και μικτά σήματα από την πλευρά της Τουρκίας με μηνύματα που θα απευθύνονται και στο εσωτερικό της ακροατήριο.

Ωστόσο, φαίνεται ότι κάτι πάει να αλλάξει.  

Τι είναι αυτό; Διπλωματικές πηγές περιγράφουν στο Protagon ένα σύνολο παραμέτρων που σχετίζονται από τη μία πλευρά με τη ψύχραιμη στάση από την ελληνική πλευρά (και τις κινήσεις που έγιναν από τον Πρωθυπουργό και τον υπουργό Εξωτερικών), δίνοντας παράλληλα βάρος στο ρόλο του αμερικανικού παράγοντα αλλά και στις επιδιώξεις των Ευρωπαίων, με δεδομένη την πίεση που ασκείται από πολλές πλευρές για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και την ανάγκη να μην υπάρξει μια νέα εστία έντασης.

Κοιτώντας τις ημερομηνίες, ανάμεσα στις 9 Ιουνίου που ο Ερντογάν απειλούσε την Ελλάδα με πόλεμο και τις 17 Ιουνίου που ο Ακάρ μίλησε για ανοιχτούς διαύλους επίλυσης των προβλημάτων, μεσολάβησε η πενταμερής συνάντηση που έγινε στο Βερολίνο την Τρίτη, 14 Ιουνίου, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των ΗΠΑ, της Γερμανίας, της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Τουρκίας. 

Η στάση της Αθήνας και οι ανησυχίες των Αμερικανών

Τυπικά, η συνάντηση αφορούσε το βέτο της Αγκυρας στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας ενόψει της επικείμενης Συνόδου Κορυφής της Συμμαχίας που θα γίνει στη Μαδρίτη στις 29 και 30 Ιουνίου. Φαίνεται όμως ότι συζητήθηκαν και άλλα πράγματα ενώ τα πρόσωπα που συμμετείχαν στη συνάντηση δεν ήταν τυχαία.

Ας τα δούμε: Από την πλευρά της Τουρκίας παρών ήταν ο στενότερος συνεργάτης του Ερντογάν, εκπρόσωπος της τουρκικής Προεδρίας, Ιμπραΐμ Καλίν, ενώ από την πλευρά των ΗΠΑ ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν. Μαζί τους ήταν οι ομόλογοί του κ. Σάλιβαν από τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία.

Μετά τη συνάντηση, ο Λευκός Οίκος τόνισε μεταξύ άλλων την «ανάγκη για διάλογο και διπλωματία για την επίλυση των διαφωνιών στο Αιγαίο» ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημείωσε ότι «η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών πρέπει να προστατεύεται», αναφερόμενο εμμέσως πλην σαφώς στις απειλές της Τουρκίας για την ακεραιότητα των ελληνικών νησιών.

Τι συνέβη; Υπήρξε παρέμβαση των Αμερικανών προς την Τουρκία; Διπλωματικοί κύκλοι το θεωρούν βέβαιο χωρίς όμως να προχωρούν σε περισσότερες λεπτομέρειες καθώς πολλά θα κριθούν και θα φανούν ως τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη που αρχίζει στις 29 Ιουνίου. Οι ίδιες πηγές περιγράφουν στο Protagon μια αλληλουχία γεγονότων που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό αυτό που συνέβη.  

Αρχίζοντας από τη συνάντηση των Μητσοτάκη – Ερντογάν στο «ανάκτορο του Βαχντετίν» στην Κωνσταντινούπολη, στις 15 Μαρτίου, σημειώνουν ότι η ελληνική πλευρά κατάφερε στις διπλωματικές επαφές του τελευταίου διαστήματος να αναδείξει τις αναθεωρητικές διαθέσεις της Τουρκίας και να υπογραμμίσει τους κινδύνους που συνεπάγονται. 

Παράλληλα, η Αθήνα, λένε, πέρασε το μήνυμα στους συμμάχους του ΝΑΤΟ ότι η Τουρκία είναι αυτή που προκαλεί και ότι το κλίμα δεν χάλασε από την πλευρά της Ελλάδας, όπως έλεγαν οι Τούρκοι, διότι πριν από την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ είχαν αρχίσει οι παραβιάσεις και οι υπερπτήσεις της Τουρκίας ακόμη και πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά. 

Είναι προφανές ότι ο Ερντογάν ενοχλήθηκε από τα χειροκροτήματα για τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Κογκρέσο και από τη γραβάτα με την ελληνική σημαία που φόρεσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν.  

Το αν υπήρξε «γλυκαντικό» από τις ΗΠΑ προς την Τουρκία θα το μάθουμε σύντομα, όσο πλησιάζουμε στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ. Αυτό όμως που μεταφέρουν μετά βεβαιότητας διπλωματικές πηγές είναι ότι υπήρξαν προειδοποιήσεις…

«Θα ήταν βούτυρο στο ψωμί του Πούτιν»

Και αυτές οι προειδοποιήσεις συνδέονται με τη δεδομένη πρόθεση των ισχυρών του ΝΑΤΟ να μην υπάρξει εστία έντασης στο Αιγαίο ιδίως όσο ο πόλεμος στην Ουκρανία συγκλονίζει -μεταξύ άλλων- τη διεθνή οικονομία με σοβαρές επιπτώσεις για το εσωτερικό και τις πολιτικές ισορροπίες ισχυρών χώρων της Δύσης, όπως οι ΗΠΑ που οδεύουν και προς τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου.  

Παράλληλα, οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν ότι το ενδεχόμενο παραβίασης της εδαφικής κυριαρχίας της Ελλάδας με μια κίνηση από τους Τούρκους στο πεδίο ήταν κάτι που οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, και ιδιαιτέρως οι Αμερικανοί, δεν ήθελαν καν να διανοηθούν ως νέα εστία έντασης. Οχι μόνο γιατί «θα ήταν βούτυρο στο ψωμί του Πούτιν», όπως λένε αναλυτές, αλλά και γιατί οι αναθεωρητικές διαθέσεις, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, χτυπούν αμέσως το καμπανάκι στη Δύση. 

Από την άλλη πλευρά, είναι προφανές ότι μια κίνηση στο πεδίο από την Τουρκία δεν μπορεί ποτέ να είναι εύκολη και χωρίς επιπτώσεις, εφόσον στην ευρύτερη περιοχή δεν βρίσκονται μόνο οι ενισχυμένες στρατιωτικές δυνάμεις της Ελλάδας, αλλά κινούνται και άλλες συμμαχικές δυνάμεις, όπως -εκτός των ΗΠΑ- αυτές της Γαλλίας με την οποία η Ελλάδα έχει υπογράψει αμυντική συμφωνία με ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής. 

Και τέλος δεν πρέπει να υποτιμάται, θυμίζουν διπλωματικές πηγές, ότι κάθε καλοκαίρι βρίσκονται στην περιοχή εκατομμύρια ξένοι τουρίστες οι οποίοι «με φέρι, αεροσκάφη, βαρκάκια και θαλαμηγούς πηγαίνουν πάνω – κάτω στο Αιγαίο»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News