Μέσα σε ένα σκηνικό εκκαθαρίσεων στον Στρατό και τη Δικαιοσύνη, με στόχο ανθρώπους που είχαν (πράγματι είχαν;) σχέση με το πραξικόπημα, ο τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, εμπεδώνει χωρίς την παραμικρή αμφισβήτηση την κυριαρχία του στη χώρα, διατάζοντας δεκάδες χιλιάδες απομακρύνσεις και συλλήψεις σε όλους τους τομείς του Δημοσίου, ισχυριζόμενος ότι επιβάλλει αντίποινα στα άτομα που επιχείρησαν την ανατροπή του.

Μάλιστα, έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο επαναφοράς της θανατικής ποινής, επικαλούμενος τη βούληση των πολιτών και τονίζοντας ότι η απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης αποτελεί «πράξη προδοσίας», όπως δήλωσε σε συνέντευξη που παραχώρησε στο CNN τη Δευτέρα.

Την Τρίτη το περιβάλλον του τούρκου προέδρου μίλησε για σύγκληση του υπουργικού συμβουλίου και του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας την Τετάρτη (άγνωστο πού, καθώς και ο Ερντογάν διαμένει σε άγνωστη τοποθεσία) και για ανακοίνωση πολύ σημαντικών αποφάσεων. Πληροφορίες κάνουν λόγο για αλλαγές ίσως και στο πολίτευμα (καθώς ο Ερντογάν ήταν ανέκαθεν υποστηρικτής της προεδρικής δημοκρατίας) καθώς και για τα αντίποινα στους πραξικοπηματίες με κατασχέσεις περιουσιών κ.λπ..

«Αγνοούμενα» πλοία και περιπλοκές με τους «8» της Αλεξανδρούπολης

Οι Times του Λονδίνου έκαναν λόγο  την Τρίτη για 14 πολεμικά σκάφη της Τουρκίας τα οποία δεν έχουν επικοινωνήσει με την βάση τους από την Παρασκευή ή δεν έχουν επιστρέψει σε αυτή. Οι κυβερνήτες τους θεωρείται ότι πρόσκεινται στους πραξικοπηματίες ενώ μεταξύ των «αγνοούμενων» αξιωματικών είναι και ο ναύαρχος Κόσελε, αρχηγός του Ναυτικού, για τον οποίο δεν είναι σαφές αν είναι ανάμεσα στους κινηματίες ή αν έχει συλληφθεί από αυτούς.

Το δημοσίευμα προσθέτει ότι τα σκάφη ήταν σε αποστολή είτε στο Αιγαίο είτε στη Μαύρη Θάλασσα όπως και ότι «υπάρχουν υποψίες ότι μπορεί να κατευθυνθούν σε ελληνικά λιμάνια». Δεν δίνονται λεπτομέρειες για τον τύπο των σκαφών, σημειώνεται όμως ότι θα μπορούσαν να εντοπιστούν από δορυφόρο ή ραντάρ.

Υπενθυμίζεται ότι αναφορές των προηγούμενων ημερών έκαναν λόγο και για μερικές δεκάδες ελικόπτερα τα οποία «λείπουν»  από τη βάση τους (γινόταν λόγος για το Ιντσιρλίκ) μετά το πραξικόπημα.

Την ώρα που στην Τουρκία οι συμμετέχοντες στο αποτυχημένο πραξικόπημα συλλαμβάνονται και απομακρύνονται κατά χιλιάδες, ανοιχτή παραμένει η τύχη των οκτώ που έφτασαν το Σάββατο στην Αλεξανδρούπολη.

Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Star τους συμπεριλαμβάνει στους κομάντο που επιχείρησαν να συλλάβουν τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στην Μαρμαρίδα όπου παραθέριζε.

Συγκεκριμένα στο ρεπορτάζ της εφημερίδας –το οποίο πρέπει να αξιολογηθεί και σαν μέσο πίεσης προς την Ελλάδα- οι κομάντος μετά την αποτυχία τους να συλλάβουν και να σκοτώσουν τον Ερντογάν διέφυγαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Δύο από τα τρία ελικόπτερα φέρονται να κατέφυγαν σε ΝΑΤΟϊκή βάση, οκτώ άτομα με το τρίτο ελικόπτερο προσγειώθηκαν στην Αλεξανδρούπολη ενώ άλλοι έχουν πετάξει τον οπλισμό τους και έχουν καταφύγει στα βουνά.

Τραγωδία ή ιλαροτραγωδία;

Από πολλές απόψεις, η απόπειρα πραξικοπήματος την Παρασκευή στην Τουρκία ήταν παράδειγμα προς αποφυγή. Οι στασιαστές μπορεί να είχαν με το μέρος τους κάποιες στρατιωτικές μονάδες που χρησιμοποίησαν κιόλας για να πετύχουν τους στόχους τους, αλλά έπασχαν από συντονισμό, σχεδιασμό και…. όραμα για το πώς θα πετύχουν αυτό που ήθελαν. Η κατάσταση, τις πρώτες ώρες τουλάχιστον που όλα ήταν ρευστά και αβέβαια, δεν ήταν καλύτερη από την πλευρά της κυβέρνησης.

Ο Guardian αποκαλύπτει σειρά διαλόγων πανικού και ανησυχίας για το τι μέλλει γενέσθαι. «Πιθανότατα θα επιτύχουν και θα πεθάνουμε απόψε», είπε ο ένας από τους υπουργούς που είχαν συγκεντρωθεί στην πρωθυπουργική κατοικία αργά το βράδυ της Παρασκευής. Ο ίδιος θεώρησε ότι «θα γίνουμε όλοι μάρτυρες σε αυτή τη μάχη». Εστειλε μάλιστα τον σωματοφύλακά του να του φέρει το προσωπικό του όπλο, αλλά μετά έμειναν οι υπουργοί μόνοι χωρίς φρουρά: τέτοιες ώρες δεν ξέρεις ποιον να εμπιστευτείς.

Κατά τα φαινόμενα, δεν μπορείς να εμπιστευτείς ούτε την κατειλημμένη από τους πραξικοπηματίες δημόσια τηλεόραση TRT στην οποία η παρουσιάστρια διάβασε μήνυμά τους.

«Κατέλαβαν το TRT; Δεν το παρακολουθώ ούτε στις κανονικές εποχές. Είναι απλά κρατική τηλεόραση», αστειεύτηκε ένας υπουργός.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, η εμφάνιση του προέδρου στο CNN Turk μέσα από ένα κινητό iPhone έδωσε την ευκαιρία για ένα γρήγορο φροντιστήριο στις νέες τεχνολογίες: «Τι είναι το FaceTime; Και γιατί δεν το έχω εγώ;», ρώτησε ένας από τους υπουργούς την ώρα που άλλοι συνάδελφοί του άρχισαν να παίρνουν θάρρος όταν τα πράγματα θα αρχίσουν να γυρνούν προς το μέρος τους. «Αλλαξε η ψυχολογία και σκεφτήκαμε ότι θα κερδίσουμε», είπε ένας στον Guardian.

Οι υπουργοί πάντως μεταδίδουν την αίσθηση ότι το κίνημα «ήταν απίστευτα καλά οργανωμένο, αλλά οι ξαφνικές κινήσεις της ηγεσίας και του λαού άλλαξαν το πλάνο». Εκτιμούν ότι θα μπορούσε να είχε πετύχει». Η εμφάνιση του Ερντογάν ήταν αυτή που μετέβαλε τα πράγματα: «Εχασαν τη στιγμή που ο πρωθυπουργός και ο πρόεδρος βγήκαν στον αέρα και ο κόσμος αρνήθηκε να πάει στο σπίτι του».

Οι πραξικοπηματίες προσπάθησαν να παγιδεύουν υπουργούς και αξιωματούχους σε προσχηματικές συναντήσεις για τους συλλάβουν και σε κάποιες περιπτώσεις τα κατάφεραν (ας μην ξεχνάμε κρατούσαν για πολλές ώρες των αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων).

Οπως αποκαλύπτει ο Guardian,  ο υπουργός Εσωτερικών, ο οποίος έχει στην ευθύνη του και την Στρατοχωροφυλακή που έμεινε πιστή στον Ερντογάν, είχε προσκληθεί με άλλους ανώτατους αξιωματούχους σε σύσκεψη στο αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων για τις 5 το απόγευμα της Παρασκευής. Είχε φόρτο εργασίας και τελικά δεν παρέστη, αποφεύγοντας χωρίς να το γνωρίζει την παγίδα των πραξικοπηματιών. Την ώρα του πραξικοπήματος ήταν στο αεροδρόμιο της Αγκυρας, στο οποίο έστησε ένα πρόχειρο κέντρο συντονισμού.

Ωστόσο, την ίδια τύχη δεν απέφυγε ο επικεφαλής των αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων κατά του ISIS που είχε κληθεί στο προεδρικό μέγαρο και βρέθηκε δεμένος πισθάγκωνα από τους πραξικοπηματίες.

Λίγο μετά τις 22:00 άρχισε να γίνεται σαφές σε υπουργούς  και σε αξιωματούχους ότι το πραξικόπημα είναι σε εξέλιξη – αν και δεν ήταν σαφές ποιο μέρος του στρατού είχε πάρει τα όπλα κατά της κυβέρνησης. Εκ των υστέρων η εντολή τουλάχιστον για τις συλλήψεις ανώτατων αξιωματικών φαίνεται να ήλθε από τον στρατηγό Ντισλί, αδελφό βουλευτή του κυβερνώντος AKP.

Ο πρωθυπουργός Γιλντιρίμ, που ήταν στην Κωνσταντινούπολη, ενημερώθηκε γύρω στις 22:37 που αποφάσισε να βγει στην τηλεόραση για να καταγγείλει το πραξικόπημα. Επειδή το δημόσιο TRT είχε καταληφθεί, βγήκε στον αέρα του NTV. Περίπου την ίδια ώρα, σύμφωνα με ισχυρισμούς κυβερνητικών παραγόντων, δικαστές που ήταν υπέρ της νέας κατάστασης άρχισαν να ζητούν από συναδέλφους τους να υπακούσουν τις εντολές της νέας κατάστασης.

Σχεδόν παράλληλα, το κτίριο της MIT, της υπηρεσίας πληροφοριών και η αστυνομία άρχισαν να βάλλονται από πυρά των πραξικοπηματιών, όπως δείχνει το βίντεο του Anadolu:

[Video] Footage shows attacks on National Intelligence Agency (MIT) HQ during coup attempt in Turkey pic.twitter.com/THJYPgYOGl

— ANADOLU AGENCY (ENG) (@anadoluagency) July 18, 2016

Οι επιθέσεις συνεχίζονταν ως το πρωί του Σαββάτου:

Η Repubblica δίνει μία ακόμη διάσταση σχετικά με τη βραδιά του πραξικοπήματος και τον ρόλο των Αμερικανών – για τους οποίους η πλευρά Ερντογάν θεωρεί ότι γνώριζαν για την προετοιμασία.

Το κλειδί κρατούν κάποια ίχνη ραντάρ. Εξηγεί η εφημερίδα ότι την βραδιά του πραξικοπήματος ιπτάμενα τάνκερ KC-135 Stratotanker που είχαν απογειωθεί από τη βάση του Ιντσιρκλίκ ανεφοδίαζαν F-16 των στασιαστών. Το λεπτό σημείο είναι ότι και η Τουρκία και οι ΗΠΑ έχουν στο Ιντσιρλίκ αεροσκάφη αυτού του τύπου.

Η πλευρά του προέδρου θεωρεί ότι τα αυτά τα τάνκερ και τα ίχνη τους στο ραντάρ είναι η μόνη στέρεο επιχείρημα για να ασκήσει πίεση στην αμερικανική πλευρά. Το περιβάλλον Ερντογάν, κατά την Repubblica, είναι πεπεισμένο ότι το Πεντάγωνο ήταν ενήμερο για σχέδια στασιαστών ενώ αφήνει και υπαινιγμούς για χρήση των δικτύων επικοινωνίας του ΝΑΤΟ από τους στασιαστές ώστε να αποφύγουν την παρακολούθηση από τις κυβερνητικές μυστικές υπηρεσίες.

Το Πεντάγωνο έσπευσε να κάνει γνωστό ότι τα τάνκερ που εμπλέκονται στο πραξικόπημα ξεκίνησαν από τουρκική ζώνη αεροδρομίου, το οποίο είναι χωρισμένο σε δύο ζώνες, μία υπό αμερικανικό και μία υπό τουρκικό έλεγχο, όπως και σε άλλες κοινές ΝΑΤΟϊκές βάσεις.

Και τα τουρκικά και τα αμερικανικά αεροσκάφη στη βάση του Ιντσιρλίκ, συνεχίζει το δημοσίευμα, υπάγονται κάτω από τη διοίκηση τουρκου πτέραρχου, του Μπεκίρ Ερκάν Βαν (στη φωτογραφία δεξιά, με τον αμερικανό υπουργό Αμυνας Αστον Κάρτερ), ο οποίος συνελήφθη την Κυριακή μαζί με άλλους 11 αξιωματικούς για τη συμμετοχή του στα γεγονότα. Οι τουρκικές στρατιωτικές αρχές κατάσχεσαν και στοιχεία, όπως το ημερολόγιο του πύργου ελέγχου.

Προειδοποιήσεις και απειλές

Σε κάθε περίπτωση, η απόδοση δικαιοσύνης για τους υπεύθυνους του πραξικοπήματος δεν είναι αποκλειστικά εσωτερικό ζήτημα, ειδικά μετά τα σαφή υπονοούμενα από την πλευρά του Ερντογάν και του πρωθυπουργού Γιλντιρίμ -αλλά περισσότερο του πρώτου- ότι η επαναφορά της θανατικής ποινής δεν είναι κάτι που πρέπει να αποκλειστεί «αφού το ζητά και ο λαός»…

«Οι πολίτες στους δρόμους το ζήτησαν» είπε ο Ερντογάν στο CNN για το σχεδόν διαβόητο αίτημα επαναφοράς της θανατικής ποινής για τους πραξικοπηματίες. «Οι πολίτες έχουν την γνώμη ότι αυτοί οι τρομοκράτες πρέπει να εκτελεστούν», είπε και επιστράτευσε ένα κυνικό επιχείρημα, δικαιολογώντας το λαϊκό  αίτημα: « Γιατί θα πρέπει να τους κρατάω και να τους ταΐζω στις φυλακές για τα επόμενα χρόνια, αυτό λένε οι πολίτες».

Μέσα σε αυτά, οι προειδοποιήσεις από την ΕΕ πληθαίνουν: Ο Μάρτιν Σουλτς μίλησε για ένα ερασιτεχνικό πραξικόπημα το οποίο γνώρισε μία απρόσμενα επαγγελματική απάντηση με τις προγραφές χιλιάδων αξιωματούχων που είχαν (ή μπορεί και όχι) σχέση με το πραξικόπημα. Και ο επίτροπος Γκίντερ Ετινγκερ, ήταν σαφής και σε ένα άλλο κρίσιμο για την Ευρώπη ζήτημα: «Η θανατική ποινή είναι ασυμβίβαστη με τη σειρά αξιών και συμφωνιών μας. Καμία χώρα δεν μπορεί να γίνει μέλος της ΕΕ εάν εισαγάγει τη θανατική ποινή».

Ευθύνες στον Γκιουλέν

Ανάμεσα στα πρόσωπα που ευθύνονται για τα επεισόδια της Παρασκευής, ο τούρκος πρόεδρος ισχυρίζεται ότι βρίσκεται ο πρώην σύμμαχός του, αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ, Φετουλάχ Γκιουλέν και οι υποστηρικτές του. Γι’ αυτό και, όπως ανακοίνωσε το βράδυ της Δευτέρας, εντός των επόμενων ημερών η Αγκυρα θα καταθέσει επίσημη αίτηση προς τις ΗΠΑ για την έκδοση Γκιουλέν. «Εχουμε μία αμοιβαία συμφωνία για την έκδοση εγκληματιών. Αν είσαι στρατηγικός εταίρος, και μου ζητάς κάτι τέτοιο, υπακούω. Πρέπει να υπάρχει αμοιβαιότητα σε αυτά τα πράγματα»,τόνισε ο ίδιος με νόημα.

Την ώρα που ο Ερντογάν διεμήνυε τις κινήσεις του εναντίον του Γκιουλέν, ο τελευταίος μιλούσε σε δημοσιογράφους στην Πενσιλβάνια, όπου και ζει, χωρίς να εμφανίζει καμία ανησυχία σχετικά με τις προειδοποιήσεις της Αγκυρας. Δήλωσε ότι θεωρεί την απόπειρα έκδοσής του «καταδικασμένη» και υπενθύμισε ότι η τουρκική κυβέρνηση είχε κάνει άλλη μία απόπειρα να εξασφαλίσει την έκδοσή του μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου διαφθοράς που συγκλόνισε την Τουρκία το 2013, η οποία απλώς οδήγησε στην παραίτηση τριών υπουργών. «Οι ΗΠΑ είναι ένα κράτος δικαίου», εξήγησε, προσθέτοντας ότι «δεν πιστεύει ότι η κυβέρνηση αυτή θα δώσει προσοχή σε κάτι που δεν στηρίζεται στο δίκαιο». Ο ίδιος έσπευσε να καταδικάσει την απόπειρα ως «προδοσία κατά του τουρκικού έθνους», χωρίς να διστάσει όμως να ασκήσει για ακόμη μία φορά κριτική στον Ερντογάν. Σημείωσε ότι στο τοπίο της Τουρκίας, όπως αυτό διαμορφώνεται σήμερα, «δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για Δημοκρατία, για Σύνταγμα, για μια μορφή ρεπουμπλικανικής διακυβέρνησης».

Πάντως, λίγο πριν ανακοινώσει ο Ερντογάν ότι θα κινηθεί επισήμως κατά του πρώην συμμάχου του, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας έκαναν λόγο για ανάληψη της ευθύνης από το φερόμενο ως πραγματικό πρόσωπο πίσω από την απόπειρα. Σύμφωνα με αυτές τις πληροφορίες που μετέδωσε και το πρακτορείο Anadolu, ο πρώην αρχηγός της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας και μέλος του ανώτατου στρατιωτικού συμβουλίου της χώρας, πτέραρχος Ακίν Οζτούρκ ομολόγησε την ηγετική συμμετοχή του στην αποτυχημένη απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης, λέγοντας στους ανακριτές του ότι «το κίνητρό του ήταν να διοργανώσει πραξικόπημα». Ωστόσο, δύο ιδιωτικά κανάλια παρουσίασαν μία διαφορετική εκδοχή. Σύμφωνα με το NTV, ο ίδιος αρνήθηκε ότι έπαιξε κάποιον ρόλο στο πραξικόπημα και δήλωσε ότι «δεν είμαι αυτός που οργάνωσε ή διεύθυνε την απόπειρα πραξικοπήματος, δεν ξέρω ποιος το έκανε».

Είναι από τους πρώτους στρατιωτικούς που συνελήφθησαν το Σάββατο, ενώ σε φωτογραφίες που έχουν κάνει τον γύρο τον social media, εμφανίζεται με χτυπήματα στο πρόσωπο και επίδεσμο, γεγονός που μαρτυρά γιατί ομολόγησε τη συμβολή του στο επεισόδιο. Ο Οζτούρκ ανέλαβε τα ηνία της αεροπορίας έναν χρόνο προτού μεταπηδήσει ο Ερντογάν από την πρωθυπουργία, στην προεδρία της χώρας. Παρέμεινε στη θέση αυτή για δύο χρόνια και στη συνέχεια έγινε μέλος του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου.

Φυσικά, η ομολογία ενός προσώπου δεν θα σταματήσει τον τούρκο πρόεδρο από τα σχέδιά του για τις επόμενες ημέρες. Ο κ. Ερντογάν δείχνει αποφασισμένος να αφαιρέσει από τις δημόσιες υπηρεσίες όλα τα «καρκινώματα», όπως τα αποκαλεί, εδραιώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον πλήρη έλεγχο στις κρατικές δομές.

BREAKING: Former military attache to Israel has confessed his role in Turkey coup plot https://t.co/4n7e5UCtRC pic.twitter.com/MPMI4grjgA

— Middle East Eye (@MiddleEastEye) July 18, 2016

Οργανωμένες εκκαθαρίσεις

Γι’ αυτές τις διαδικασίες εκκαθάρισης, η κυβέρνηση θεώρησε ότι όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι πρέπει να βρίσκονται στις θέσεις τους (ίσως για να φύγουν;). Γι’ αυτό και ο τούρκος πρωθυπουργός, Μπιναλί Γιλντιρίμ, εξέδωσε διάταγμα τη Δευτέρα για την ανάκληση των θερινών αδειών πάνω από 3 εκατομμυρίων δημοσίων υπαλλήλων. Αργότερα γνωστοποιήθηκε ότι ο υπουργός Οικονομικών της χώρας, Νασί Αγκμπάλ, είχε προχωρήσει στην απόλυση 1.500 υπαλλήλων, καθώς -όπως αναφέρει πηγή που επικαλείται το Reuters- φαίνεται να είχαν στενούς δεσμούς με τον Γκιουλέν, ο οποίος κατηγορείται ότι βρισκόταν πίσω από την απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης.

Ηδη έχουν τεθεί σε διαθεσιμότητα περί τους 9.000 αστυνομικοί, μεταξύ των οποίων και αξιωματικοί, σε όλη τη χώρα. Παρέδωσαν τα όπλα και τις ταυτότητες και αναμένουν τη δικαστική τους δίωξη. Τις οδηγίες στέλνει στις νομαρχίες η Γενική ασφάλεια, η οποία έχει στείλει στις νομαρχίες τον κατάλογο των αστυνομικών που θα τεθούν σε διαθεσιμότητα.

Εν τω μεταξύ, άλλοι 3.000 δικαστικοί και 6.000 στρατιωτικοί έχουν τεθεί σε διαθεσιμότητα ή συλληφθεί από το Σάββατο – και αυτό φαίνεται να είναι μόνο το πρώτο κύμα των εκκαθαρίσεων, καθώς άλλα 2.000 ονόματα φέρονται συνδεδεμένα με το κίνημα του Γκιουλέν. Οι ίδιοι κρατούνται από τις Αρχές. Ανάμεσά τους, σε προσωρινή κράτηση, βρίσκονται και πάνω από 100 -για την ακρίβεια 103- υψηλόβαθμοι αξιωματικοί από όλα τα Σώματα και από όλη τη χώρα, όπως αναφέρει το Anadolu. Τούρκος υψηλόβαθμος αξιωματούχος ισχυρίζεται μάλιστα ότι ορισμένοι αξιωματικοί που συμμετείχαν στην αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος έχουν διαφύγει στο εξωτερικό.

Επεται ο χώρος της παιδείας: ο πρόεδρος του Συμβουλίου Ανώτατης Παιδείας θα συναντηθεί με τους πρυτάνεις όλων των πανεπιστημίων, δημοσίων και ιδιωτικών, με αντικείμενο «τα μέτρα που θα ληφθούν στα πανεπιστήμια εναντίον του τάγματος Γκιουλέν».

Η σπουδή για τις μαζικές συλλήψεις και απομακρύνσεις και το ότι «οι κατάλογοι ήταν διαθέσιμοι μετά το γεγονός, δείχνει ότι αυτό ήταν σχεδιασμένο», όπως υπογράμμισε ο Γιοχάνες Χαν, επίτροπος αρμόδιος για τη Διεύρυνση της ΕΕ. Αναμενόμενα, η κατάσταση στην Τουρκία και οι κινήσεις της κυβέρνησης έχουν ανησυχήσει παράγοντες στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Πολιτικοί ηγέτες και ευρωπαίοι επίτροποι εξέδιδαν προειδοποιήσεις για την ανάγκη να διατηρηθεί το Κράτος Δικαίου από τις πρώτες ώρες του Σαββάτου. Σε αυτό το πλαίσιο, τη Δευτέρα πραγματοποιήθηκε συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, με την παρουσία του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Τζον Κέρι, στις Βρυξέλλες, ώστε να συζητηθούν οι επόμενες ενέργειες. Ηταν σαφές ότι μεγάλο μέρος της συζήτησης θα αφορούσε στο Προσφυγικό και στη συμφωνία που είχε επιτευχθεί ανάμεσα στην Τουρκία και την ΕΕ για τη διακοπή των προσφυγικών ροών.

Εύθραυστη κατάσταση ασφαλείας

Η εύθραυστη κατάσταση ασφαλείας στην οποία βρίσκεται η Τουρκία διαφαίνεται από σειρά γεγονότων και αποφάσεων που ανακοινώθηκαν τη Δευτέρα.

Στην Κωνσταντινούπολη, θύμα επίθεσης έπεσε ο αντιδήμαρχος της περιοχής Σισλί στην Κωνσταντινούπολη όταν τον πυροβόλησε άγνωστος στο κεφάλι. Ο Τζεμίλ Τσαντάς διαμετακομίστηκε στο νοσοκομείο και λίγο αργότερα υπέκυψε στα τραύματά του. Σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσε τουρκικό τηλεοπτικό δίκτυο NTV, ο δράστης εισέβαλε στο γραφείο του αντιδημάρχου κι έπειτα από λίγο ακούστηκαν πυροβολισμοί. Ο δράστης συνελήφθη από τις Αρχές, ωστόσο δεν είχε διευκρινιστεί αν η επίθεση συνδέεται με τα επεισόδια της Παρασκευής.

Σημειώθηκε περιστατικό με ένα θύμα έξω από τα δικαστήρια στην Αγκυρα. Οι τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας σκότωσαν έναν άνδρα που άνοιξε πυρ προς την κατεύθυνσή τους. Στα δικαστήρια εκείνη την ώρα παρουσιάζονταν κατηγορούμενοι για εμπλοκή στο αποτυχημένο πραξικόπημα που εκδηλώθηκε την Παρασκευή. Σύμφωνα με τηλεοπτικά δίκτυα, ο ένοπλος ήταν στρατιώτης, αλλά δεν έχει αποδειχθεί αν το περιστατικό σχετίζεται με την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος.

Μετά το μεσημέρι κυκλοφόρησαν συγκεχυμένες πληροφορίες για την εκκένωση του Κοινοβουλίου στην Αγκυρα, το οποίο είχε χτυπηθεί από πραξικοπηματίες τα ξημερώματα του Σαββάτου. Βουλευτής του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) είχε δηλώσει στο Twitter ότι το κτίριο έκλεισε, χωρίς τη δυνατότητα εισόδου σε αυτό για λόγους ασφαλείας, ύστερα από αδιευκρίνιστη απειλή επικείμενης επίθεσης στη Βουλή. Τότε τα μέσα ενημέρωσης άρχισαν να αναμεταδίδουν ότι οι βουλευτές απομακρύνονταν από το κτίριο. Ωστόσο, λίγο αργότερα, οι τουρκικές Αρχές διέψευσαν τις πληροφορίες περί εκκένωσης. «Οι φήμες αυτές μεταδόθηκαν μέσω των social media», δήλωσε πρόσωπο της Αστυνομίας. «Εξετάζουμε την πηγή αυτών των πληροφοριών που είναι εντελώς ψευδείς».

Now. Surrounding of Turkish parliament blocked by vehicles. pic.twitter.com/h53xXv3eNw

— Gilgo (@agirecudi) July 18, 2016

Επιπλέον, ο Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε τη διεξαγωγή περιπολιών από την Κυριακή περιπολιών με F-16 σε όλη τη χώρα. Η απόφαση έρχεται σε απάντηση των πτήσεων από μαχητικά των πραξικοπηματιών, όπως ακόμη ενός ή δύο ιπτάμενων τάνκερ που τα ανεφοδίαζαν, αλλά και στρατιωτικών ελικοπτέρων που χτύπησαν στόχους μέσα στην Αγκυρα.

Και κάτι ακόμη: ο επικεφαλής της Γενικής Ασφάλειας, Μουσταφά Τσαλιτσκάν, κάλεσε τις δυνάμεις ασφαλείας να καταρρίπτουν οποιοδήποτε άγνωστο ελικόπτερο, χωρίς προειδοποίηση. Σχετική φαίνεται να είναι και μια απαγόρευση πτήσεων στην ευρύτερη περιοχή της Κωνσταντινούπολης που δεν αφορά και δεν επηρεάζει την πολιτική αεροπορία.

Συζήτηση για την επαναφορά της θανατικής ποινής

Οσο για την απονομή Δικαιοσύνης και τις ποινές που θα επιβληθούν στους χιλιάδες συλληφθέντες που κρατούνται από τις Αρχές, έχει τεθεί στο τραπέζι το ζήτημα της επαναφοράς της θανατικής ποινής, από τη στιγμή που άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο τόσο ο πρόεδρος κ. Ερντογάν, όσο και ο πρωθυπουργός της χώρας, Γιλντιρίμ. Μάλιστα, το ζητούν και πολλοί εξαγριωμένοι πολίτες που διαδηλώνουν αυτές τις μέρες στους δρόμους της Αγκυρας και της Τουρκίας.

Ωστόσο, ο κ. Γιλντιρίμ έσπευσε να σημειώσει ότι «οι πραξικοπηματίες θα λογοδοτήσουν, αλλά αυτό θα γίνει εντός του πλαισίου του νόμου», μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά την ολοκλήρωση συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου στην Αγκυρα τη Δευτέρα. Αναφερόμενος στο θέμα της θανατικής ποινής, ο Γιλντιρίμ υπογράμμισε ότι δεν είναι σωστό να ληφθεί βιαστικά μια απόφαση και ότι η επαναφορά της θα απαιτούσε αλλαγή του Συντάγματος, αλλά σημείωσε ταυτοχρόνως ότι η Τουρκία δεν μπορεί να αγνοήσει τα αιτήματα του λαού. Η Τουρκία έχει καταργήσει τη θανατική ποινή στο πλαίσιο των προσπαθειών της να ενταχθεί στην ΕΕ.

Στις δηλώσεις του ο τούρκος πρωθυπουργός ενέτεινε τις πιέσεις προς τις ΗΠΑ να εκδώσουν τον Γκιουλέν, ο οποίος κατηγορείται από την Αγκυρα ότι κρύβεται πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα. «Θα απογοητευτούμε αν οι (Αμερικανοί) φίλοι μας πουν να παρουσιάσουμε αποδείξεις την ώρα που μέλη της οργάνωσης δολοφόνων προσπαθούν να καταστρέψουν μια εκλεγμένη κυβέρνηση υπό τις οδηγίες αυτού του προσώπου», δήλωσε ο ίδιος αναφερόμενος στον Γκιουλέν και τους υποστηρικτές του στην Τουρκία και στο εξωτερικό. «Σε αυτό στο στάδιο θα μπορούσε ακόμη και να αμφισβητηθεί η φιλία μας», τόνισε με νόημα.

Ξεφεύγοντας από τους πραξικοπηματίες

Οι πληροφορίες που έρχονται σταδιακά στο φως για τις ώρες ανάμεσα στο ξέσπασμα του πραξικοπήματος και την άφιξή του στην Κωνσταντινούπολη τα ξημερώματα του Σαββάτου, όταν πλέον έδειχνε να είχε με το μέρος τον έλεγχο της κατάστασης, δείχνουν ότι ο Ερντογάν κινδύνευσε σοβαρά. Το γιατί οι πραξικοπηματίες δεν κινήθηκαν περισσότερο αποφασιστικά για να τον συλλάβουν (μια κλασική κίνηση που κάνει κάθε κινηματίας) δεν το γνωρίζουμε ή θα το μάθουμε αργότερα – ίσως πολύ αργότερα.

Το Reuters επικαλούμενο δύο αξιωματικούς του τουρκικού στρατού αποκαλύπτει ότι στο ξενοδοχείο στη Μαρμαρίδα όπου κατέλυε ο Ερντογάν έγινε μάχη ανάμεσα στη φρουρά του προέδρου και σε κομάντος του στρατού που επιχείρησαν να τον συλλάβουν. Ο πρόεδρος διέφυγε, πέταξε προς την Κωνσταντινούπολη και, εν πτήσει, παρενοχλήθηκε από F-16 των πραξικοπηματιών, τα οποία μυστηριωδώς δεν χτύπησαν το προεδρικό αεροσκάφος, ενώ θα μπορούσαν. Σύμφωνα με τα λόγια αξιωματικού που μίλησε στο Reuters «για λίγα λεπτά πρόλαβε και διέφυγε τον θάνατο».

Ενώ, λοιπόν, την Παρασκευή στην πρωτεύουσα εκτυλισσόταν το σχέδιο των πραξικοπηματιών να συλλάβουν τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων Χουλουσί Ακάρ (και πράγματι ήταν κρατούμενός τους για αρκετές ώρες), ο Ερντογάν που παραθέριζε στη Μαρμαρίδα ενημερώθηκε για το πραξικόπημα, γράφουν οι Financial Times. Τρία ελικόπτερα με κομάντος πλησίαζαν προς το ξενοδοχείο του.

Αφήνοντας στο ξενοδοχείο τη συνοδεία του, πήγε με μέρος της φρουράς του στο αεροδρόμιο του Νταλαμάν, περίπου μία ώρα και ένα τέταρτο οδικώς από τη Μαρμαρίδα (και σχεδόν απέναντι από τη Ρόδο). Ο Ερντογάν είχε πει ότι οι πραξικοπηματίες προσπάθησαν να του επιτεθούν στο ξενοδοχείο του στη Μαρμαρίδα και ότι βομβάρδισαν το σημείο λίγο μετά την αναχώρησή του (το βίντεο από το Anadolu)

[Video] Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Marmaris'te kaldığı otele saldırı anı pic.twitter.com/PytOrZyeAJ

— ANADOLU AJANSI (@anadoluajansi) July 17, 2016

Το CNN Turk επιβεβαιώνει στο ρεπορτάζ του την αναφορά και περιγράφει ότι, περίπου, 25 κομάντος των πραξικοπηματιών έφτασαν στο ξενοδοχείο, κατέβηκαν με σκοινιά από την ταράτσα και προσπάθησαν να τον συλλάβουν, λίγα μόνο λεπτά μετά την αναχώρησή του. Τρία άτομα της φρουράς του προέδρου (ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, δύο) σκοτώθηκαν, σύμφωνα με τους Financial Times.

Από το Νταλαμάν απογειώθηκε τελικά ένα Gulfstream IV μετά τα μεσάνυχτα (ώρα Ελλάδος και Τουρκίας), ενώ ο Γιλντιρίμ ήδη μιλούσε δημόσια για πραξικόπημα εν εξελίξει. Το αεροσκάφος έφτασε στην Κωνσταντινούπολη αναμένοντας να προσγειωθεί, σε μια πόλη με τον Στρατό -αλλά και πολίτες- ήδη στους δρόμους.

Η παρενόχληση

Ενώ πετούσε προς τον προορισμό του, μαχητικά πλησίασαν το αεροσκάφος του Ερντογάν, πανικοβάλλοντας σύμφωνα με τη Wall Street Journal τη συνοδεία του πρόεδρου που νόμιζε ότι θα της επιτεθούν. Τελικά, επρόκειτο για μαχητικά που είχαν απογειώσει στρατιωτικές δυνάμεις φιλικές με τον πρόεδρο για την προστασία του.

Παραταύτα, και σύμφωνα με πρώην αξιωματικό με γνώση του ζητήματος, «τουλάχιστον δύο F-16 παρενόχλησαν το αεροσκάφος του Ερντογάν την ώρα που πετούσε προς την Κωνσταντινούπολη». Προσθέτει ότι τα F-16 «κλείδωσαν» στα ραντάρ τους το προεδρικό αεροσκάφος και τα δύο F-16 που συνόδευαν τον πρόεδρο. «Είναι μυστήριο γιατί δεν άνοιξαν πυρ εναντίον του», λέει ο ίδιος.

Οι Financial Times προσθέτουν ότι αυτό έγινε πάνω από τη θάλασσα του Μαρμαρά, δηλαδή -πρακτικά- έξω από την Κωνσταντινούπολη. Για τρεις ώρες οι ελεγκτές προειδοποιούσαν για τα δύο μαχητικά που ήταν πάνω από τη θάλασσα του Μαρμαρά, προσθέτουν. Από την πλευρά του ο Guardian λέει ότι ο πιλότος έπεισε τα πολεμικά αεροσκάφη ότι πρόκειται για επιβατικό αεροσκάφος των Turkish Airlines.

Δεύτερος αξιωματικός επιβεβαιώνει και αυτός στο Reuters τα περί παρενόχλησης στον αέρα, χωρίς να παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες.

Σύμφωνα, τέλος, με πρόσωπα που επικαλείται το Reuters και ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ φέρεται να έγινε στόχος πραξικοπηματιών στην Κωνσταντινούπολη και να διέφυγε την τελευταία στιγμή.

Αντίστροφη μέτρηση

Την ίδια ώρα στην Κωνσταντινούπολη και την Αγκυρα μαίνονταν συγκρούσεις ανάμεσα σε δυνάμεις των πραξικοπηματιών και σε δυνάμεις πιστές στον πρόεδρο, ενώ στους ουρανούς πραξικοπηματίες και πιστοί στρατιωτικοί κυνηγούσαν ο ένας τον άλλον.

Οι στασιαστές είχαν υπό τον έλεγχό τους τη βάση Ακιντζί έξω από την Αγκυρα, αλλά και βάση στο Ντιγιάρμπακιρ. Από την πρώτη, τουλάχιστον 15 πιλότοι υπό τις διαταγές των πραξικοπηματιών απογειώθηκαν και πέταξαν πολύ χαμηλά πάνω από την Αγκυρα και την Κωνσταντινούπολη για να τρομοκρατήσουν τους πολίτες. Κατάφεραν και έμειναν στον αέρα όλο το βράδυ γιατί ανεφοδιάστηκαν από δύο ιπτάμενα τάνκερ που είχαν απογειωθεί από το Ιντσιρλίκ.

Εν τω μεταξύ, από άλλη βάση στο Εσκί Σεχίρ απογειώθηκαν αεροσκάφη για να βομβαρδίσουν τη βάση του Ακιντζί και να σταματήσουν τους στασιαστές.

Ο πρόεδρος έφτασε τελικά στην Κωνσταντινούπολη σώος και ασφαλής για να στείλει από εκεί μήνυμα στους οπαδούς να τον στηρίξουν, αλλά και να δεσμευτεί ότι οι υπαίτιοι θα τιμωρηθούν. Από εκεί και πέρα η ζυγαριά έγειρε προς το μέρος του και ο χρόνος για τους πραξικοπηματίες μετρούσε αντίστροφα…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News