Ανθρωποι νέοι, ενήλικες και ηλικιωμένοι. Ανδρες και γυναίκες. Ανθρωποι χαρούμενοι και χαμογελαστοί και άνθρωποι πιο σκεπτικοί ή στεναχωρημένοι. Ντυμένοι διαφορετικά. Κάποιοι με μακριά και ίσια μαλλιά, κάποιοι άλλοι με κομμώσεις πιο περίπλοκες. Ο καθένας με τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, με τις δικές του μικρές ατέλειες. Ολοι τους είναι άνθρωποι, ή μάλλον πρόσωπα ανθρώπων, φυσιογνωμίες που θυμίζουν τους φίλους μας, τους γνωστούς μας, τους συγγενείς μας, τους αγνώστους που συναντάμε καθημερινά στον δρόμο.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν! Οχι γιατί εγκατέλειψαν τα εγκόσμια ή γιατί άνοιξε η γη και τους κατάπιε, αλλά διότι δεν υπήρξαν ποτέ στην πραγματικότητα, καθώς είναι ανθρώπινες φυσιογνωμίες που συνθέτει με απόλυτη ακρίβεια στο κομπιούτερ ένας αλγόριθμος. Πρόσωπα ανύπαρκτα αλλά άκρως ρεαλιστικά, πρόσωπα τα οποία στην εποχή των fake news, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διαστρέβλωση των γεγονότων και της αλήθειας. Ή αλλιώς, όπως κατήγγειλε στο Twitter ο Κέβιν Κέλι, αυθεντία σε ζητήματα ψηφιακής τεχνολογίας, πρόσωπα ανύπαρκτων ανθρώπων, που θα μπορούσαν να επιφέρουν «το τέλος της φωτογραφίας ως αποδεικτικό στοιχείο».

Οι μοναδικές ανθρώπινες, με σάρκα και οστά, παρουσίες σε αυτή τη συλλογή είναι οι φωτογραφίες των τριών ειδικών της Nvidia, του παγκόσμιου κολοσσού κατασκευής μικροεπεξεργαστών γραφικών, οι οποίοι πριν από μερικές ημέρες παρουσίασαν τα αποτελέσματα των τροποποιήσεων που πραγματοποίησαν στα αποκαλούμενα «παραγωγικά ανταγωνιστικά δίκτυα» (generative adversarial networks/GANs), μια τάξη αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης που δημιουργούν εικόνες πανομοιότυπες με τις παραδοσιακές και πραγματικές φωτογραφίες.

Ο Τέρο Κάρας, ο Σάμιουλι Λέιν και ο Τίμο Αϊλα πήραν αυτούς τους αλγόριθμους, τους οποίους παρουσίασαν πριν από μια τετραετία ο ερευνητής της Google Ιαν Γκουντφέλοου και το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, και τους τελειοποίησαν σε εξαιρετικό βαθμό, «διδάσκοντας» στην τεχνητή νοημοσύνη πώς να συνδυάζει καλύτερα τα αρχικά χαρακτηριστικά ενός προσώπου (πραγματικού ή φανταστικού) με τα χαρακτηριστικά ενός άλλου.

Το τελικό αποτέλεσμα είμαι μια σειρά φωτογραφιών τόσο προσεγμένων που μοιάζουν με αληθινές. Πέρα, όμως, από πρόσωπα ανθρώπων, στη συλλογή τους υπάρχουν επίσης ζώα, αυτοκίνητα, σπίτια, εξίσου ρεαλιστικά αλλά όχι πραγματικά. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν αρκεί ένας απλός υπολογιστής και μερικά λεπτά για τη δημιουργία φωτογραφιών έμψυχων και άψυχων όντων που δεν υπάρχουν. Τουλάχιστον προς το παρόν. Γιατί για τη σύνθεση μόνον των προσώπων 54 ανθρώπων εργάστηκαν νυχθημερόν επί μια εβδομάδα οχτώ από τα καλύτερα μυαλά στον κόσμο της ψηφιακής τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης.

Ο δημόσιος διάλογος

Αλλά αυτή η νέα πρωτοποριακή τεχνική, η οποία θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα στον κινηματογράφο, για παράδειγμα, και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, διχάζει ήδη την επιστημονική/ψηφιακή κοινότητα. Από τη μία πλευρά υπάρχουν εκείνοι που εξυμνούν την πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης και την ικανότητά της να δημιουργεί πλήθος εναλλακτικών πραγματικοτήτων. Από την άλλη πλευρά βρίσκονται εκείνοι που καταγγέλλουν πως η τεχνητή νοημοσύνη επιφέρει μεγαλύτερη σύγχυση, καθιστώντας εξαιρετικά πιο δύσκολη την επιβεβαίωση της αλήθειας, με αρνητικές συνέπειες για τις δημοκρατικές διαδικασίες.

Επιπρόσθετα, όπως υπογράμμισε στο The Verge ο ειδικός στην τεχνητή νοημοσύνη Τζέιμς Βίνσεντ, αυτοί οι εξελιγμένοι αλγόριθμοι «θα μπορούσαν να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη των ανθρώπων στις φωτογραφίες ως αποδεικτικά στοιχεία», ενδεχόμενο που εάν επαληθευτεί «μπορεί να πλήξει την πολιτική και τo δικαστικό σύστημα». Ζητήματα, τα οποία δυστυχώς δεν εξετάζονται στη σχετική έκθεση της Nvidia.

Οι ερευνητές κοινοποίησαν τα αποτελέσματα των ερευνών τους με στόχο να τα αξιολογήσουν οι ειδικοί. Και κατά τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται πως θα δώσουν στη δημοσιότητα περαιτέρω στοιχεία και πληροφορίες για τη δουλειά τους. Αλλά είναι ήδη αρκετοί εκείνοι που εμφανίζονται επιφυλακτικοί. Κυρίως γιατί διαχέεται ανά τον κόσμο ολοένα και περισσότερο η τάση παραποίησης των γεγονότων και της πραγματικότητας. Αρκεί μια επίσκεψη στη συλλογή με «deepfakes videos» του YouTube για να αντιληφθεί κάποιος τι μπορεί να κάνει όποιος το επιθυμεί, όχι με εξελιγμένους αλγορίθμους, αλλά με ένα απλό λογισμικό, είτε πρόκειται για την εμφάνιση ηθοποιών σε ταινίες που δεν έχουν συμμετάσχει ποτέ είτε για πολιτικούς που ακούγονται να ξεστομίζουν ανήκουστα λόγια.

Γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τον Artificial Intelligence Index 2018 (αναφέρει σε ρεπορτάζ της η Corriere della Sera), σύμφωνα με το οποίο οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές εξοικειώνονται διαρκώς με συγκεκριμένες ανθρώπινες ικανότητες, όπως η ερμηνεία των όποιων μηνυμάτων με βάση τις γλωσσικές αποχρώσεις ενώ σε ειδικές περιπτώσεις καταλήγουν να είναι ακόμα και πιο ικανοί από τους ανθρώπους.

Αυτό εξηγεί γιατί αυξάνονται συνέχεια εκείνοι που, ενώπιον μιας σχεδόν τέλειας απομίμησης της πραγματικότητας, προτείνουν την εισαγωγή μιας σφραγίδας γνησιότητας η οποία θα συνοδεύει τις πραγματικές φωτογραφίες. Την ίδια ώρα, ο ειδικός Κάιλ ΜακΝτόναλντ, προσφέρει μέσω του προσωπικού του blog χρήσιμες συμβουλές για τον εντοπισμό των ψευδών φωτογραφιών. Η πιστή ανασύνθεση των κατσαρών μαλλιών παραμένει ιδιαίτερα δύσκολη ενώ συχνά η συμμετρία των προσώπων είναι ελαττωματική με το ένα αυτί να σχεδιάζεται ελαφρώς πιο πάνω από το άλλο και τις οδοντοστοιχίες των ανύπαρκτων ανθρώπων να είναι περίεργα ατελείς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News