Την Πέμπτη 17 Ιουλίου ο Μίλτος Λογιάδης θα διευθύνει στο Ηρώδειο την Καμεράτα, σε ένα αφιέρωμα στη μουσική των Beatles. Ένα αφιέρωμα που είχε παρουσιαστεί παλαιότερα στο Μέγαρο Μουσικής με την Ορχήστρα των Χρωμάτων σε ενορχηστρώσεις του Νίκου Πλατύρραχου. Η συζήτησή μας, εκτός από τα της συναυλίας, επικεντρώθηκε μοιραία στην ορχήστρα-δημιούργημα του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά και στα δεινά που βιώνουν οι περισσότερες ορχήστρες της χώρας, αλλά και ο Πολιτισμός γενικότερα.

Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτή τη συναυλία στο Ηρώδειο και πόσο διήρκεσαν οι πρόβες;

Οι πρόβες κράτησαν περίπου μια εβδομάδα και ιδέα αυτής της παραγωγής είναι του Δημήτρη Μαραγκόπουλου, ο οποίος είναι στο διοικητικό συμβούλιο της Καμεράτα και ο οποίος είχε δει αυτή την παραγωγή όταν την είχαμε κάνει με την Ορχήστρα των Χρωμάτων πριν από 15-16 χρόνια στο Μέγαρο Μουσικής. Αυτή ήταν μια από τις επιτυχημένες παραγωγές της Ορχήστρας των Χρωμάτων: ένα αφιέρωμα στους Beatles με ενορχήστρωση του Νίκου Πλατύρραχου και τέσσερις τραγουδιστές, τους Δώρο Δημοσθένους, Βασίλη Γισδάκη, Στηβ Κόκκας και Κώστα Βασιλιάγκο.

Οι ενορχηστρώσεις θα είναι οι ίδιες με εκείνες που παρουσιάσατε τότε;

Είναι ίδιες, ναι. Είναι η ίδια παραγωγή, με τη μόνη διαφορά ότι έχουμε προσθέσει και τη συμμετοχή του συγκροτήματος «Μέλισσες» στα δύο τελευταία τραγούδια των δύο μερών της συναυλίας, σαν έκτακτη συμμετοχή.

Αυτή η συμμετοχή ξενίζει λιγάκι. Πώς προέκυψε;

Αυτή ήτανε μια ιδέα του Γιώργου Πέτρου, καλλιτεχνικού διευθυντή της ορχήστρας της Καμεράτα, ο οποίος ήθελε – υποθέτω – να διαφοροποιήσει ελαφρώς τα πράγματα από την προηγούμενη παραγωγή της Ορχήστρας των Χρωμάτων.

Πόσα τραγούδια θα παίξετε, περίπου;

Θα παίξουμε περίπου 25-26 τραγούδια περίπου. Σας λέω 25-26 και περίπου γιατί κανονικά το πρόγραμμα λέει 25 τραγούδια, αλλά θα υπάρχει και ένα τραγούδι-έκπληξη.

Θα είναι όλα πολύ γνωστά ή θα υπάρχουν και μερικά από τα λεγόμενα «ψαγμένα»;

Όταν μιλάμε για Beatles είναι πολύ δύσκολο να βρούμε κάτι που να μην είναι γνωστό. Εξαρτάται πόσο fan των Beatles είναι κάποιος. Ας πούμε, το «The fool on the hill» είναι γνωστό; Εγώ θεωρώ ότι είναι. Καταλάβατε; Αλλά κάποιος μπορεί να μην το ξέρει. Ή το «The long and winding road» που εγώ θεωρώ ότι είναι γνωστό τραγούδι, κάποιος μπορεί να μην το ξέρει και να θεωρεί επιτυχίες μόνο το «Let it be» και το «Hey Jude». Εξαρτάται κανείς πόσο καλά γνωρίζει τους Beatles.

Οι μουσικοί της ορχήστρας το απολαμβάνουν; Είναι για εκείνους ένα πιο χαλαρό ρεπερτόριο; Πιο διασκεδαστικό ίσως;

Κοιτάξτε, οι ενορχηστρώσεις που έκανε ο Νίκος Πλατύρραχος είναι απαιτητικές. Δεν είναι, δηλαδή, μια εύκολη συναυλία. Και ηχητικά δεν είναι εύκολη. Δυστυχώς, δεν μας δίνεται η δυνατότητα να κάνουμε μια γενική πρόβα στο χώρο την προηγούμενη μέρα γιατί έχει συναυλία στο Ηρώδειο. Αυτό σημαίνει ότι θα κάνουμε την ίδια μέρα τον ηχητικό μας έλεγχο. Έτσι, πρέπει να είμαστε σε επαγρύπνηση και όλα πρέπει να γίνουν μέσα σε 2-3 ώρες. Αυτό έχει μια δυσκολία. Επίσης, σε ό,τι αφορά στο παίξιμο, η ενορχήστρωση του Νίκου Πλατύρραχου είναι δύσκολη για τους μουσικούς της Καμεράτα και αυτό διότι δεν είναι απλά γραμμένη για να συνοδεύει ουδέτερα τη ροκ μπάντα, αλλά για να συμμετέχει και να συνδιαλέγεται μαζί της.

Είπατε ότι η συγκεκριμένη παραγωγή και παράσταση είχε παιχτεί πριν από δεκαπέντε χρόνια από την Ορχήστρα των Χρωμάτων. Θα έλεγε κανείς ότι οι ορχήστρες στη χώρα μας, σε ετούτους τους καιρούς, αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα…

Πάρα πολλά. Μέχρι του σημείου να μη μιλάει κανείς για ορχήστρες. Όταν οι ορχήστρες υπάρχουν μόνο κατ’ όνομα, όπως συμβαίνει με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, τότε τι να πει κανείς;

Αν σας έλεγα να μου διηγηθείτε σαν παραμύθι την ιστορία της Ορχήστρας των Χρωμάτων, πώς θα μου την εξιστορούσατε;

Θα σας έλεγα ότι πατέρας της ορχήστρας αυτής ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Μετά τον θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι, η ορχήστρα πέρασε, με νόμο του κράτους, σαν νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, υπό την επίβλεψη του Υπουργείου Πολιτισμού με την υποχρέωση να την επιχορηγεί, στα χέρια του Γιώργου Κουρουπού, ως καλλιτεχνικού διευθυντή και στα δικά μου, ως μαέστρου. Αυτό το team που συγκροτήθηκε το 1995 κράτησε την ορχήστρα για περίπου 20 χρόνια σαν μια παρέα, σαν μια ομάδα. Δεν νιώθαμε ότι είμαστε μια συμφωνική ορχήστρα απρόσωπη. Παίζαμε για τη φανέλα. Αγαπούσαμε τη δουλειά μας και αγαπούσαμε ο ένας τον άλλο, παρ' όλες τις αντίξοες οικονομικές συνθήκες, που υπήρχαν πάντοτε για τις ορχήστρες στην Ελλάδα και όχι μόνο τα τελευταία χρόνια. Εμείς περνούσαμε πάντοτε οικονομική κρίση. Πολύ συχνά ήμασταν 8-9 μήνες απλήρωτοι κι όμως παίζαμε και συνεχίζαμε να κάνουμε αυτό που ήταν το καθήκον μας, αλλά και αυτό που είναι η δουλειά μας και μας αρέσει. Το βλέπαμε σαν την οικογένειά μας. Δυστυχώς, αυτό τελείωσε άσχημα όταν αποφάσισε το Υπουργείο να πάψει να μας επιχορηγεί. Αυτό έγινε επί υπουργίας Γερουλάνου και τότε αυτή η όμορφη ιστορία, αυτή η όμορφη ζωή που είχαμε όλοι μαζί ολοκληρώθηκε. Τελείωσε. Γιατί, επαναλαμβάνω, εμείς το αντιμετωπίζαμε σαν μια οικογένεια. Και όποιος έχει συνεργαστεί μαζί μας, θα σας το επιβεβαιώσει: δεν πήγαινε να συνεργαστεί με μια απρόσωπη συμφωνική ορχήστρα που περίμενε πώς και πώς να τελειώσει το ωράριο για να κάνει κάτι άλλο. Παίζαμε γιατί αγαπούσαμε τη δουλειά μας και γιατί αγαπούσαμε να παίζουμε μεταξύ μας. Τέτοιες ευαισθησίες, όμως, δεν υπάρχουν όταν πρόκειται για υπουργούς και για ανθρώπους οι οποίοι ορίζουν τα καλλιτεχνικά γεγονότα μιας χώρας και δεν τα ορίζουν φυσικά, ούτε με κριτήρια αξιοκρατικά, αλλά ούτε και με κριτήρια που εμπεριέχουν θέματα ποιότητας και ευαισθησίας. Δυστυχώς όλα γίνονται, απλά και μόνο, με οικονομικά κριτήρια. Μας κοστίζουν οι ορχήστρες, επομένως τις κλείνουμε. Καταλάβατε;

Παραμύθι με λυπημένο τέλος, δηλαδή. Αυτή τη στιγμή, ποιο είναι το status της Ορχήστρας των Χρωμάτων;

Αυτή τη στιγμή, δεν ξέρω αν έχετε ακούσει, ορίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής, χωρίς όμως να του εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση εκείνη που θα μπορούσε να κάνει την ορχήστρα βιώσιμη. Δόθηκε μια επιδότηση από το ΕΣΠΑ, η οποία όμως δεν μπορεί να αποπληρώσει αυτά που χρωστάει η ορχήστρα – γύρω στα 2 εκατομμύρια, ίσως και παραπάνω. Η επιχορήγηση των 300.000 ευρώ που δόθηκε για τη φετινή χρονιά θα φτάσει ίσα-ίσα για να πληρωθεί το ΙΚΑ για κάποιο παλαιότερο έτος. Δεν υπάρχει περίπτωση να επιβιώσει μια ορχήστρα αν δεν θέλει το κράτος. Θέλει έναν προγραμματισμό. Το κράτος θα έπρεπε να κάνει τριετή ως πενταετή προγραμματική σύμβαση με την ορχήστρα και τον νέο καλλιτεχνικό της διευθυντή, που να ορίζει ρητά με ποιον τρόπο και πότε θα δίνονται τα χρήματα, ώστε να αποπληρωθούν οι παλιές οφειλές. Ταυτόχρονα, να εξασφαλίσει ότι το ΕΣΠΑ θα λειτουργήσει έτσι για μια πενταετία, ή τέλος πάντων ότι θα λειτουργήσει μέχρι να ολοκληρωθούν οι αποπληρωμές και την ίδια στιγμή να μπορεί να κάνει συναυλίες. Μέσα σε αυτό το διάστημα, επιπλέον, να αλλάξει ο νόμος για τις χορηγίες και να επιλέξει το Υπουργείο τους φορείς που θέλει να διατηρήσει και θέλει να διασώσει. Κατόπιν, να τους βάλει σε μια λίστα προκειμένου, όσοι χορηγοί το επιθυμούν, να μπορούν να επιχορηγούν τους θεσμούς αυτούς, τους φορείς αυτούς και να έχουν κάποιες φοροαπαλλαγές. Ο πολιτισμός, είτε θα στηρίζεται στο κράτος, όπως γίνεται στη Δυτική Ευρώπη, είτε θα στηρίζεται τους ιδιώτες που θα έχουν φοροαπαλλαγές, όπως γίνεται στην Αμερική. Διαφορετικά, πάμε σε μια άλλη λογική. Στη λογική του πολιτισμού-προϊόν, που σημαίνει ότι θα επικρατήσουν αυτά που θέλουν οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες και τα μεγάλα καλλιτεχνικά γραφεία, που φυσικά δεν ενδιαφέρονται για την κλασική μουσική. Θα εξαφανιστεί η κλασική μουσική στην Ελλάδα. Δεν γίνεται όμως αλλιώς. Ή με τον ένα τρόπο θα το κάνεις ή με τον άλλο. Ή θα κάνεις ένα μεικτό σύστημα. Αλλά το να μην κάνεις τίποτα σημαίνει ότι το μόνο που σε ενδιαφέρει είναι να εξυπηρετήσεις αυτά τα συμφέροντα στα οποία αναφέρθηκα.

Κατά την άποψή μου, το χειρότερο που συμβαίνει στο σύνολο της αντίληψης περί πολιτισμού από εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μερικά πράγματα, είναι πως δεν κατανοούν ότι η πνευματική και πολιτισμική φτώχεια είναι σημαντικότερη από την οικονομική ένδεια…

Φυσικά. Εννοείται. Ξέρετε, ο πολιτισμός δίνει ανακούφιση και κάνει το μυαλό να σκέφτεται. Παράλληλα, βλέπω και στην Παιδεία τι γίνεται, λόγω του ότι είμαι καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και ζω το πρόβλημα της χρηματοδότησης καθημερινά. Μειώνονται συνέχεια τα κονδύλια για την Παιδεία και τον Πολιτισμό. Και μάλιστα δεν μειώνονται ισόποσα σε σχέση με άλλες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα τους εξοπλισμούς. Το ΝΑΤΟ μας επιβράβευσε πρόσφατα γιατί συνεχίζουμε να είμαστε η τρίτη χώρα – αν δεν κάνω λάθος – σε εξοπλισμούς. Δηλαδή, εμείς συνεχίζουμε να κάνουμε ό,τι κάναμε και τα προηγούμενα χρόνια, ενώ ταυτόχρονα την Παιδεία, τον Πολιτισμό και τη Δημόσια Υγεία τα αφήνουμε να καταρρεύσουν. Τώρα, αν αυτό δεν είναι ένα παιχνίδι συμφερόντων για να ανοίξουν ιδιωτικές κλινικές, ιδιωτικά πανεπιστήμια και για να ορίζεται ο χώρος του Πολιτισμού από τα μεγάλα καλλιτεχνικά γραφεία, τότε τι είναι; Εγώ είμαι σίγουρος ότι περί αυτού πρόκειται. Για αυτό και λέω ότι αυτό που βλέπουμε και ζούμε τώρα είναι μια προδοσία σε όλα τα επίπεδα. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News