Το απόγευμα της 22ας Ιουλίου του 2011, η πυροδότηση εκρηκτικού μηχανισμού που είχε τοποθετηθεί σε αυτοκίνητο που βρισκόταν σταθμευμένο έξω από κυβερνητικά κτίρια στην καρδιά του Όσλο, είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους οκτώ άνθρωποι και να τραυματιστούν περισσότεροι από διακόσιοι. Λίγο αργότερα ο δράστης της επίθεσης, έχοντας μεταμφιεστεί σε αστυνομικό, μετέβη με το πορθμείο στην Ουτόγια, ένα νησί σε μια λίμνη 35 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πρωτεύουσας της Νορβηγίας, όπου λειτουργούσε κατασκήνωση της νεολαίας του κυβερνώντος, τότε, Εργατικού Κόμματος της χώρας.

Έχοντας μεταφέρει μαζί του ένα ολόκληρο οπλοστάσιο άρχισε να πυροβολεί και να δολοφονεί αδιακρίτως δεκάδες ανθρώπους. Κάποιοι, ακολουθώντας έντρομοι τις οδηγίες που ο ίδιος τους έδωσε ως «αστυνομικός», εκτελέστηκαν πισώπλατα, όντας ξαπλωμένοι με το κεφάλι στο έδαφος ή τρέχοντας για να ξεφύγουν. Στη συνέχεια, δίχως να προβάλει την παραμικρή αντίσταση, παραδόθηκε στα στελέχη της Αστυνομίας που τον είχαν περικυκλώσει. Κατά τις έρευνες που ακολούθησαν εντοπίστηκαν 69 νεκροί και περισσότεροι από 100 τραυματίες.

Ο άνθρωπος που αφαίρεσε 77, συνολικά, ζωές κατά την πιο αιματηρή μαζική σφαγή στη σύγχρονη ιστορία της Νορβηγίας, είναι ο Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ. Σήμερα, ο μακελάρης της Νορβηγίας βρίσκεται, φυσικά, στη φυλακή. Αλλά ο ακροδεξιός τρομοκράτης επανήλθε στο προσκήνιο. Εξαιτίας της πρόσφατης (διαδικτυακής λόγω Netflix) πρεμιέρας της ταινίας «22JULY» του διακεκριμένου βρετανού σκηνοθέτη Πολ Γκρίνγκρας ο οποίος δίνει τον δικό του απολογισμό αυτής της πρωτοφανούς επίθεσης, εστιάζοντας κυρίως σε όλα όσα ακολούθησαν. Σε μια υπόθεση, δηλαδή, που αποτέλεσε πρόκληση για το δικαστικό σύστημα της Νορβηγίας καθώς επέτρεψε σε έναν αμετανόητο και γεμάτο μίσος δολοφόνο να πάρει τον λόγο, μόνο και μόνο για να επικροτήσει τις αποτρόπαιες πράξεις του.

Ο διαταραγμένος ακροδεξιός μοναχικός λύκος, όπως χαρακτηρίστηκε, ο Μπρέιβικ, πριν ξεκινήσει να σκορπά το θάνατο στο Όσλο, είχε φροντίσει να κοινοποιήσει το προσωπικό του μανιφέστο. Σε αυτό έβαλε κατά της μετανάστευσης, της πολυπολιτισμικότητας και του υποτιθέμενου μαρξιστικού προσανατολισμού του πολιτικού κατεστημένου, επικαλούμενος περιθωριακές προσωπικότητες της ευρωπαϊκής και αμερικανικής ακροδεξιάς. Αυτοπαρουσιάστηκε ως σταυροφόρος μαχητής των Ναϊτών Ιπποτών και υποστήριζε πως τον στηρίζει ένα δίκτυο ομοϊδεατών του που είναι έτοιμοι να πάρουν τα όπλα και να πολεμήσουν μαζί του.

Τελικά οι αρχές δεν εντόπισαν σχετικά αποδεικτικά στοιχεία ή κάποιον από τους συντρόφους του. Αλλά επτά χρόνια μετά, ο Μπρέιβικ κάθε άλλο παρά έχει ξεχαστεί. Και όχι λόγω της ταινίας. Τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική οι ακροδεξιές και αντιμεταναστευτικές πολιτικές δυνάμεις κερδίζουν διαρκώς έδαφος. «Η κοσμοθεωρία του Μπρέιβικ μετατοπίστηκε» στον πυρήνα της πολιτικής υποστήριξε στην Washington Post ο σκηνοθέτης του «22JULY», υπενθυμίζοντας πως θα πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα, δεδομένου ότι ο Τραμπ στις ΗΠΑ και πολλοί στην Ευρώπη βάλλουν κατά της παγκοσμιοποίησης, κατά των μεταναστών και κατά της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

22 July is now on Netflix. In this film, Academy Award nominee Paul Greengrass brings you a story about hope, resilience, and the real people who fought against a hate that would have preferred to see them silenced. pic.twitter.com/TBZSBynDvu

— Netflix Film (@NetflixFilm) 13 Οκτωβρίου 2018

Ο Πολ Γκρίνγκρας που έχει γυρίσει μια σειρά από ταινίες με θέμα την πολιτική βία και την τρομοκρατία, είτε επρόκειτο για τον ιρλανδικό σεχταρισμό ή για την πειρατεία στη Σομαλία, συνδέει το «22JULY» με το «United 93», έργο του 2006 στο οποίο παρουσιάζει πως οι επιβάτες μιας πτήσης της United Airlines αποπειράθηκαν την 11η Σεπτεμβρίου να ανακτήσουν από τους αεροπειρατές της Αλ Κάιντα τον έλεγχο του αεροσκάφους τους που τελικά συνετρίβη σε δασική περιοχή της Πενσυλβάνια.

Τόσο οι ισλαμιστές τρομοκράτες όσο και ο Μπρέιβικ συμμετέχουν σε «μια εξέγερση κατά της παγκοσμιοποίησης», επισήμανε ο Γκρίνγκρας. Παρότι είναι δεδομένο ότι δεν συμμερίζονται όλοι οι ακροδεξιοί λαϊκιστές τις θέσεις του Μπρέιβικ, ο βρετανός κινηματογραφιστής θεωρεί ότι υπάρχει μια μερίδα ατόμων που έχει ξεκινήσει να «εκφράζει απόψεις που δεν συνάδουν πλέον με τους δημοκρατικούς κανόνες. Βρισκόμαστε στα αρχικά στάδια ενός ιδεολογικού αγώνα για έναν ανοιχτό ή κλειστό κόσμο».

Πριν από μερικές ημέρες, κατά διάρκεια μιας εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στην Ουάσινγκτον κατά την πρεμιέρα του «22JULY», ο Γκρίνγκρας βρέθηκε στο ίδιο πάνελ με αμερικανούς πρώην κυβερνητικούς αξιωματούχους και ειδικούς στην ακροδεξιά ριζοσπαστικοποίηση. Οι περισσότεροι υποστήριξαν πως μέσα από το πρίσμα της ταινίας, οι ενέργειες της κυβέρνησης Τραμπ με στόχο την αναβίωση υπερεθνικιστικών πολιτικών στις ΗΠΑ καθώς και η μείωση των δαπανών για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων για την αντιμετώπιση της εγχώριας ακροδεξιάς τρομοκρατίας, θα πρέπει να προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία. Εξίσου ανήσυχοι θα πρέπει να είναι και οι Ευρωπαίοι καθώς τόσο στην Αμερική όσο και στις ευρωπαϊκές χώρες, πάρα πολλοί ψηφοφόροι, όντας δυσαρεστημένοι με την εμβάθυνση της κοινωνικής ανισότητας και την απώλεια (σύμφωνα με τους ίδιους) της πολιτισμικής τους ταυτότητας, επέλεξαν να στηρίξουν δυνάμεις της ακροδεξιάς.

Ο Γκρίνγκρας περιγράφει τη «λαϊκίστικη εξέγερση» ως μια «καταιγίδα» που πλησιάζει. Το ζήτημα, οπότε, αφορά το κατά πόσο θα αντέξουν οι υπάρχουσες δομές. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι κεντρώες πολιτικές δυνάμεις απώλεσαν όχι μόνον την εξουσία αλλά και σημαντικό μέρος της ισχύος που κατείχαν. Ο Γενς Στόλτενμπεργκ, για παράδειγμα, o πρώην επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος και πρωθυπουργός της Νορβηγίας όταν σημειώθηκε η σφαγή στην Ουτόγια, έχασε την εξουσία το 2013. Και σήμερα εκτελεί χρέη γενικού γραμματέα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, την οποία πολλοί λαϊκιστές της Δύσης σίγουρα δεν βλέπουν με καλό μάτι.

Όσον αφορά την ταινία, ο Γκρίνγκρας επιδίωξε να αναδείξει κυρίως τη θέληση και την ικανότητα των Νορβηγών να αντιμετωπίσουν τις πράξεις και την ιδεολογία του Μπρέιβικ. «Επέδειξαν μεγάλο θάρρος και σύνεση, επιλέγοντας να ακολουθήσουν τον δύσκολο δρόμο και να εφαρμόσουν όλα όσα ορίζει το κράτος δικαίου. Αυτό που έκαναν ήταν να προσέλθουν στο δικαστήριο και να τον αντιμετωπίσουν – κάποιοι ηθικά, κάποιοι νοητικά, κάποιοι συναισθηματικά. Και τον νίκησαν συλλογικά. Αυτό που βλέπουμε στη δίκη είναι δύο απόλυτα διαφορετικές κοσμοθεωρίες» κατέληξε, ευελπιστώντας πως στο τέλος οι πεποιθήσεις των θυμάτων του Μπρέιβικ «θα αναδυθούν ισχυρότερες».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News