Πριν από λίγους μήνες, η Οντ Πικάρ-Βολφ, δήμαρχος της Μορέτ, ένα μικρό χωριό στην ανατολική Γαλλία, βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων όταν ανακοίνωσε στα μέλη του δημοτικού συμβουλίου ότι δεν θα τους φιλούσε πλέον κάθε πρωί.

Το αποτέλεσμα ήταν να δεχτεί μεγάλη κριτική, ειδικά όταν ισχυρίστηκε ότι το φιλί στο μάγουλο, συνηθισμένος χαιρετισμός στη Γαλλία, ήταν κάτι περισσότερο από σεξισμό μεταμφιεσμένο σε πολιτισμική παράδοση.

Η μαντάμ Βολφ κατηγορήθηκε για προσβολή του παλιού εθίμου και ότι ποτέ δεν κατάλαβε τους κοινωνικούς κώδικες ενός εκλεπτυσμένου έθνους μέσω των οποίων οι Γάλλοι διαφοροποιούνται από τους … άξεστους Βρετανούς. Φαίνεται όμως ότι η 50χρονη δήμαρχος θα κάνει τώρα αυτό που θέλει παρά τις αντιρρήσεις κάποιων: η κοινωνική αποστασιοποίηση, που επιβλήθηκε εξαιτίας της πανδημίας, θα συνεχιστεί πιθανότατα για πολλούς μήνες, οπότε οι Γάλλοι θα πρέπει να βρουν έναν άλλο τρόπο για να χαιρετούν φίλους, συγγενείς και συναδέλφους, όταν τελικά βγουν από τα σπίτια τους μετά το lockdown, γράφουν οι βρετανικοί The Times.

Η προοπτική του τέλους του γαλλικού εθίμου δεν φαίνεται πάντως να προκαλεί φόβο όπως ίσως θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Μάλιστα, ορισμένοι ανακουφίζονται με την προοπτική ότι  τελικά θα μπορέσουν να ξεφύγουν από τα επαναλαμβανόμενα φιλιά στα μάγουλα. Ανάμεσά τους και μερικοί Βρετανοί, που ζουν στη Γαλλία -όπως ο ανταποκριτής των The Times- και έχουν ζαλιστεί από ένα ασαφές σύνολο κανόνων οι οποίοι διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή.

Για παράδειγμα, η ετικέτα επιβάλλει δύο φιλιά στο Παρίσι, τρία στη νότια  και τέσσερα στη δυτική Γαλλία. Υπάρχουν εξάλλου κανόνες που υπαγορεύουν ποιες γυναίκες θα φιλήσεις (πολλές αλλά όχι όλες) και ποιους άνδρες (τα φιλαράκια σας, για να το θέσουμε απλά).

Πολλές Γαλλίδες λένε ότι είχαν μπουχτίσει από το τρίψιμο στο μάγουλο συναδέλφων τους στο γραφείο, καλεσμένων σε δείπνα και πατεράδων φίλων των παιδιών τους. «Ούτως ή άλλως ποτέ δεν μου άρεσε η συνήθεια», δήλωσε η Αν-Σοφί, στέλεχος πωλήσεων σε μια διεθνή γαλλική εταιρεία, «Θα χαρώ πολύ να κρατάω τις αποστάσεις μου».

Μια πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε, εξάλλου, ότι δεν είναι καθόλου μόνη, αφού το 72% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι δεν θα φιλούν πια συναδέλφους τους όταν επιστρέψουν στα γραφεία τους.

Οι «όχι-φιλί» («Les no-kiss»), όπως λέγονται όσες αντιτίθενται στο έθιμο, μερικές φορές απεικονίζονται ως ακραίες φεμινίστριες, που αρνούνται κάθε σωματική επαφή σε έναν σαφώς μη-γαλλικό κόσμο την εποχή του #Metoo. Ο Νταβίντ Λε Μπρετόν, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, για παράδειγμα, τις κατηγόρησε ότι αντιμετωπίζουν το σώμα ως «πλεόνασμα στις απαιτήσεις, εμπόδιο στην τεχνολογική πρόοδο, ακόμη και ως απειλή».

Ωστόσο, ο Ματιέ Αβαντζί, λέκτορας Γλωσσολογίας στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι και ειδικός στα τοπικά γαλλικά έθιμα, διαφωνεί: «Αυτές οι αντιδράσεις προέρχονται από ένα πολύ βαθύτερο αίσθημα, που νιώθουν κάποιοι ότι είναι άρρωστοι και κουρασμένοι από μια συνήθεια, η οποία έχει γίνει όλο και πιο συχνή με την πάροδο του χρόνου. Σήμερα όλοι φιλούν όλους, ενώ ήταν κάτι που περιοριζόταν στον οικογενειακό κύκλο», λέει.

Η αλλαγή ακολούθησε τη φοιτητική εξέγερση του Μάη του 1968, η οποία προσπάθησε να ανατρέψει τις παραδοσιακές συντηρητικές αξίες σε μια τελικά παραπλανητική πορεία προς την πρόοδο. Οι άντρες άρχισαν να φιλούν στενούς φίλους, οι γυναίκες φιλούσαν σχεδόν τους πάντες, και οι σχολιαστές χαιρέτισαν την εποχή της ισότητας.

Αλλά σύμφωνα με την Ντομινίκ Πικάρ, καθηγήτρια κοινωνικής ψυχολογίας στη Σορβόννη, το φιλί δεν έγινε ακριβώς σύμβολο ισότητας. Ενδειξη αγάπης μεταξύ στενών συγγενών στο παρελθόν, το φιλί στο μάγουλο ήρθε για να συμβολίσει τη συμμετοχή σε μια κοινωνική κάστα: «Δεν φιλάτε τη θυρωρό ακόμα κι αν την βλέπετε καθημερινά. Φιλάτε, όμως, τους συναδέλφους σας αν αυτό είναι το έθιμο του γραφείο σας. Και σ’ αυτή την περίπτωση, είναι υποχρεωτικό γιατί είναι μια τελετουργική πράξη που σημαίνει ότι ανήκετε στην ίδια ομάδα», λέει η Πικάρ.

Το ερώτημα, που τίθεται τώρα, είναι τι θα επακολουθήσει; Με τον πιθανό αποκλεισμό και της χειραψίας σε έναν νέο κόσμο, πολλοί Γάλλοι ζητούν την εισαγωγή ενός χαιρετισμού ιαπωνικού στυλ. Μια μικρή κλίση του κεφαλιού, λένε, είναι σημάδι σεβασμού και κοινωνικής ολοκλήρωσης, χωρίς κανένα από τα μειονεκτήματα του φιλιού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News