Αγχωμένοι από την κλιματική κρίση, ξεχάσαμε πόσο καλό κάνουν τα φυτά. Οπως μάλιστα έδειξε μια έρευνα της NASA, υπάρχουν μερικά που εκτός από το να δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα και να βγάζουν οξυγόνο, έχουν την ιδιότητα να απορροφούν τις τοξικές ουσίες από τον αέρα και να καθαρίζουν την ατμόσφαιρα των δωματίων, ενώ αντέχουν και σε χώρους με λιγότερο φως.

Ο φίκος μπένζαμιν, για παράδειγμα, αλλά και η δράκαινα, το σπαθίφυλλο, το αγλαόνημα, η σανσιβέρια, ο κισσός, είναι φυτά που καθαρίζουν την ατμόσφαιρα από ρύπους και επιβλαβείς ουσίες, ενώ ειδικά ο πόθος, η φτέρη, και η ορχιδέα είναι φυτά κατάλληλα και για την κρεβατοκάμαρα. Αλλά, αν έχετε τη δυνατότητα μόνο για μια γλάστρα, τότε να προτιμήσετε το χλωρόφυτο.

Ωστόσο η επίδρασή τους είναι πολύ ευρύτερη, όπως αποδεικνύουν νεότερες έρευνες. Για τον γιατρό Χάναν Μπράουν, ο οποίος την περίοδο της πανδημίας ζούσε σε ένα στούντιο στη Βοστώνη και δούλευε στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης της Covid-19, τα φυτά εσωτερικού χώρου (κάποια στιγμή είχε περισσότερα από 100 γλάστρες γύρω του) στάθηκαν σωτήρια για την αντιμετώπιση του άγχους, που του προκαλούσε η κατάσταση. Οπως έγραφε ο Λάλα Τάνμοϊ Ντας στην εφημερίδα The Washington Post, το να περιτριγυρίζεται ο Μπράουν από πλούσια βλάστηση τον ηρεμούσε πάντα και τον βοηθούσε να νιώσει αναζωογονημένος.

Με ποιον τρόπο επιδρούν; «Διαφορετικές ιδιότητες των φυτών, όπως η εμφάνισή τους, το άρωμα και η αίσθηση που αφήνουν, μας επηρεάζουν με πάρα πολλούς τρόπους», απαντά ο Μένγκμενγκ Γκου, αναπληρωτής καθηγητής Κηπουρικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας, «Μπορούν να είναι ωραία στην αφή, ευχάριστα στο βλέμμα και να αρωματίζουν τον χώρο», λέει στην Washington Post.

Ερευνες των τελευταίων δεκαετιών έχουν δείξει πώς τα φυτά εσωτερικού χώρου επηρεάζουν θετικά τόσο την ψυχολογική όσο και τη  σωματική υγεία μας:

Ανθρωποι και φυτά συνδέονται φυσικά. Οι άνθρωποι έχουν μια έμφυτη τάση να αναζητούν συνδέσεις με τα φυτά και άλλα έμβια όντα, σύμφωνα με την «υπόθεση βιοφιλίας», μια ιδέα που διαδόθηκε το 1984 από τον αμερικανό βιολόγο, φυσιοδίφη και συγγραφέα Εντουαρντ Οσμπορν Γουίλσον, ο οποίος πέθανε το 2021 σε ηλικία 92 ετών. Εκτοτε, περισσότερες από τρεις δεκαετίες έρευνας σε όλο τον κόσμο έχουν επιβεβαιώσει την υπόθεσή του και έχουν δείξει ότι το φυσικό περιβάλλον έχει σημαντική επίδραση στην αύξηση των θετικών συναισθημάτων και στη μείωση των αρνητικών.

«Οι άνθρωποι δηλώνουν την κοινή πεποίθηση ότι η φύση τους χαλαρώνει, τους βοηθά να αναρρώσουν από το άγχος, ότι το να βρίσκονται στη φύση είναι μια θεραπευτική διαδικασία, και τώρα γνωρίζουμε ότι υπάρχει μια σταθερή βάση για αυτό», είχε πει ο Γουίλσον το 2015 σε συνέντευξή του στην Washington Post.

Οταν, λοιπόν, αρχίσαμε να περνάμε περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους, φέραμε μέσα σε αυτούς κομμάτια του φυσικού κόσμου για να συνεχίσουμε να νιώθουμε συνδεδεμένοι.

Τα φυτά μπορούν να βελτιώσουν γρήγορα τη διάθεση. Η σύνδεσή μας με τα φυτά είναι τόσο δυνατή που μερικές φορές χρειάζονται μόλις λίγα λεπτά παρουσίας για να αρχίσουμε να νιώθουμε καλύτερα. Μελέτες έχουν δείξει ότι αρκούν λιγότερα από 20 λεπτά  για να μας κάνουν να νιώθουμε πιο ήσυχοι. Οι συμμετέχοντες σε ένα πείραμα, που πέρασαν ακόμη και 5- 10 λεπτά σε ένα δωμάτιο με λίγα φυτά εσωτερικού χώρου ένιωσαν πιο χαρούμενοι και πιο ικανοποιημένοι από εκείνους σε ένα δωμάτιο χωρίς φυτά. Σε μια άλλη μελέτη, οι συμμετέχοντες ένιωσαν πιο ήρεμοι και θετικοί αφού πέρασαν 15 λεπτά σε ένα δωμάτιο κοντά σε ένα ψηλό φυτό (περίπου 1,5 μ) σε σύγκριση με άλλα αντικείμενα.

Ο Γκου μάς υπενθυμίζει ότι «το να βλέπουμε ένα φυτό δεν είναι το μόνο που βελτιώνει τη διάθεσή μας τόσο γρήγορα· οι μυρωδιές μπορούν επίσης να κάνουν τεράστια διαφορά», αν και οι μελέτες για την επίδραση των φυτών στις άλλες αισθήσεις πλην της όρασης είναι περιορισμένες.

Τα φυτά σε κλειστούς χώρους ανακουφίζουν. Εάν είστε κλεισμένοι σε ένα γραφείο ή άλλο μικρό χώρο επί ώρες κάθε φορά, τα φυτά μπορούν να προκαλέσουν ένα αίσθημα απόδρασης. Σε μια μελέτη που διεξήχθη κατά τη διάρκεια των lockdown και της παραμονής στο σπίτι εξαιτίας της πανδημίας, οι συμμετέχοντες, που είχαν φυτά εσωτερικού χώρου, παρουσίασαν σημαντικά λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους από εκείνους που δεν είχαν. Το να είναι κάποιος περιτριγυρισμένος από φυτά εσωτερικού χώρου βοηθούσε στην «απομάκρυνση» κοινωνικών ή σωματικών απαιτήσεων.

Τα φυτά μπορούν να μειώσουν το στρες. Αλλες μελέτες έχουν δείξει ότι η αλληλεπίδραση με τα φυτά καταστέλλει το σύστημα στο σώμα μας που ενεργοποιείται όταν αισθανόμαστε θλίψη και άγχος. Νεαροί ενήλικες που αφιέρωσαν λίγα λεπτά φυτεύοντας και μεταφυτεύοντας ένα φυτό εσωτερικού χώρου ανέφεραν σε μια μελέτη ότι αισθάνονταν πολύ λιγότερο άγχος στο τέλος της εργασίας σε σύγκριση με συνομηλίκους τους, που ασχολούνταν με μια δραστηριότητα σε υπολογιστή. Επιπλέον, οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης ήταν πολύ χαμηλότερες μεταξύ των ατόμων που ασχολούνταν με φυτά, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα φυτά έχουν τη δυνατότητα να απαλύνουν την αντίδραση φόβου «πάλης ή φυγής» («fight or flight» όπως είναι ευρέως γνωστή) του σώματος στο στρες.

Τα φυτά μπορούν να μας επαναφορτίσουν. «Τα φυτά έχουν επίσης τεράστια ικανότητα αποκατάστασης», λέει στην Washington Post η Μελίντα Κνουθ, επίκουρη καθηγήτρια Κηπουρικής Επιστήμης στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, «Είτε σε εξωτερικό χώρο, όπως μια αυλή, είτε σε ένα δωμάτιο με φυτά εσωτερικού χώρου, η φύση μπορεί να μας βοηθήσει να νιώσουμε αναζωογονημένοι».

Η εστίαση για μεγάλο χρονικό διάστημα σε απαιτητικές δραστηριότητες, όπως η δουλειά μας, μπορεί να οδηγήσει σε ψυχική κόπωση και αρνητικά συναισθήματα, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν την προσοχή μας. Σε αυτή την κατάσταση, το να κοιτάξουμε ένα φυτό μπορεί να προκαλέσει μια σπίθα ενδιαφέροντος, να ανακατευθύνει την προσοχή μας και να αποκαταστήσει τους εξαντλημένους πνευματικούς και φυσικούς μας πόρους, μια ιδέα γνωστή ως «θεωρία αποκατάστασης της προσοχής». Μελέτες έχουν βρει ότι το αποτέλεσμα της «αποκατάστασης» που προκαλείται από τα φυτά έχει ευρεία εμβέλεια, από την ανανέωση των θετικών συναισθημάτων μέχρι την αύξηση της παραγωγικότητας, της δημιουργικότητας και της ικανότητας συγκέντρωσης.

Οδηγός αγοράς φυτών εσωτερικού χώρου βάσει επιστημονικών  δεδομένων

Αριθμός φυτών: Αν και δεν υπάρχει μαγικός αριθμός, πέντε ή περισσότερα φυλλώδη φυτά εσωτερικού χώρου μπορούν να αυξήσουν τα θετικά συναισθήματα. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη, οι συμμετέχοντες σε ένα δωμάτιο με bamboo palms (λέγονται και δύψις ή αρέκα), κινέζικα αειθαλή ή  αγλαόνεμα (Chinese evergreens) και φιλόδεντρα (ή μονστέρα) με συνολικά πέντε φύλλα σε σχήμα καρδιάς ένιωθαν πιο ξέγνοιαστοι και φιλικοί σε σύγκριση με εκείνους σε χώρους χωρίς φυτά. Εναλλακτικά, ένα ψηλό φυτό (ύψους περίπου 1,5 μ) ή τουλάχιστον τρεις μικρές συνθέσεις λουλουδιών (όπως το μοσχομπίζελο, το larkspur και το φασκόμηλο του δάσους) μπορούν να προκαλέσουν παρόμοιες θετικές αντιδράσεις.

Χρώμα: Σε μια μελέτη που χρησιμοποίησε αγγλικό κισσό, τα κιτρινοπρασινα και τα λαμπερά πράσινα φύλλα του, αύξησαν τα συναισθήματα χαράς και χαλάρωσης, σε αντίθεση με τα λευκοπράσινα φύλλα, που διεγείρουν κυρίως αρνητικά συναισθήματα. Οσον αφορά στα ανθοφόρα φυτά, μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα μωβ, πράσινα, κόκκινα, ροζ και λευκά λουλούδια μπορούν να μειώσουν την αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό ρυθμό. Ωστόσο, τα μωβ και πράσινα λουλούδια ήταν πιο αποτελεσματικά στη χαλάρωση του σώματος, στη μείωση του άγχους και τη βελτίωση της διάθεσης. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι τα κόκκινα και κίτρινα τριαντάφυλλα είχαν πιο ηρεμιστική επίδραση σε σχέση με τα λευκά.

Πραγματικά φυτά εναντίον τεχνητών: Σε έναν εσωτερικό χώρο, το να έχετε οποιοδήποτε είδος πρασινάδας —ακόμη και φωτογραφίες φυτών— είναι καλύτερο από το να μην έχετε καθόλου. Ωστόσο, τα αληθινά φυτά είναι πιο αποτελεσματικά από τα ψεύτικα φυτά για την βελτίωση της διάθεσης, της προσοχής και της χαλάρωσης. Το ίδιο ισχύει για τα αληθινά λουλούδια σε σχέση με τα ψεύτικα. Σε μια μελέτη με μαθητές γυμνασίου, οι συμμετέχοντες που κοιτούσαν πραγματικούς πανσέδες για τρία λεπτά ένιωσαν πιο χαλαροί και άνετοι από εκείνους που κοιτούσαν ψεύτικους. Η άποψη του Γκου, γράφει η Washington Post, μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση αυτών των ευρημάτων.

Τοποθέτηση: Αν και η σχετική έρευνα είναι μικρή, ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι το να έχει κανείς φυτά κοντά του σε απόσταση μικρότερη από 3μ έχει θετική επίδραση στη διάθεσή του. Μια μελέτη της δρ Κνουθ από το πολιτειακό πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας δείχνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι βάζουν φυτά εσωτερικού χώρου σε σαλόνια, υπνοδωμάτια, μερικές φορές και στην κουζίνα. Με την αύξηση της εργασίας από το σπίτι, λοιπόν, η τοποθέτηση φυτών σε οικιακά γραφεία ή άλλους χώρους εργασίας μπορεί να είναι χρήσιμη.

Επιφυλάξεις για πολλές από αυτές τις μελέτες: Μερικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν σε εξαιρετικά ελεγχόμενα περιβάλλοντα και κυρίως μεταξύ φοιτητών κολεγίου, αντικατοπτρίζοντας αποτελέσματα μικρού χρονικού διαστήματος και όχι μακροπρόθεσμα. Οι επιπτώσεις τους, λοιπόν, σε μια πιο ποικίλη ομάδα ανθρώπων στον πραγματικό κόσμο -για παράδειγμα, μεταξύ των ηλικιωμένων ή ανθρώπων  σε φτωχικό περιβάλλον- μπορεί να είναι διαφορετικές. Αλλά είναι δύσκολο να αγνοήσουμε τον όγκο της έρευνας, που δείχνει ότι τα φυτά εσωτερικού χώρου έχουν σημαντικά θετική επίδραση στη διάθεση και τη σωματική υγεία, τονίζει στο άρθρο του στην Washington Post ο Λάλα Τάνμοϊ Ντας, μεταπτυχιακός φοιτητής MD-PhD στη Νέα Υόρκη που κάνει έρευνα στη μοριακή καρδιολογία. Ετσι, καθώς περνάμε όλο και περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους -λόγω της πανδημίας, της δουλειάς ή του καιρού- ίσως είναι καιρός να τοποθετήσουμε δίπλα μας μερικά φυτά εσωτερικού χώρου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News