Μια διάσημη γνωσιακή νευροεπιστήμονας και ερευνήτρια υποστηρίζει πως η επίδραση που έχουν οι νέες τεχνολογίες στον τρόπο που διαβάζουμε είναι πλέον τόσο καταλυτική ώστε άλλαξαν οι αναγνωστικές συνήθειες μας σε σχέση με πριν 15-20 χρόνια.

Η Μαριάν Βόλφ, καθηγήτρια στα πανεπιστήμια Tufts και UCLA, υποστηρίζει πως ο ανθρώπινος νους πλέον έχει συνηθίσει να περνά στα γρήγορα, σχεδόν να διαβάζει… διαγώνια που λέμε ένα κείμενο, γεγονός που καθιστά αδύνατη την πλήρη κατανόησή του.

Υπάρχει μάλιστα κι όρος γι’ αυτή τη διαδικασία: λέγεται skim reading, δηλαδή «διάβασμα στα γρήγορα» και όπως λέει η Βολφ τείνει να γίνει η νόρμα πλέον, ανεξαρτήτως ηλικίας.

«Δεν έχουμε να κάνουμε με ένα απλή κόντρα ανάμεσα στο εκτυπωμένο χαρτί και την ψηφιακή ανάγνωση. Σε αυτή τη κρίσιμη συγκυρία ανάμεσα στα εκτυπωμένα ΜΜΕ και τον νέο, ψηφιακό μας πολιτισμό, η κοινωνία πρέπει να δει τι ακριβώς είναι αυτό που δεν αναπτύσσουν τα παιδιά και οι μαθητές μας και τι μπορούμε να κάνουμε γι ‘αυτό», σημειώνει στην Guardian.

Αυτό που γνωρίζουμε ήδη είναι πως οι νευροεπιστήμονες έχουν καταλήξει πως όσο πιο «γρήγορο» κι άμεσο είναι το μέσο από το οποίο διαβάζουμε, τόσο πιο σύντομη είναι και η ανάγνωση που κάνουμε σε ένα κείμενο. Όπως γράφει η ψυχολόγος του UCLA Πατρίσια Γκρίνφιλντ, το αποτέλεσμα είναι ότι στο τέλος οι νέοι σε ηλικία αναγνώστες θα μάθουν να διαθέτουν λιγότερη προσοχή και χρόνο στα κείμενα που διαβάζουν, με αποτέλεσμα στην πορεία να χαθούν σημαντικά στοιχεία όπως η κριτική ανάλυση και η ενσυναίσθηση, τα οποία είναι απαραίτητα για τη μάθηση σε οποιαδήποτε ηλικία.

Και γι’ αυτό επίσης υπάρχει όρος της νευροεπιστήμης: λέγεται «γνωσιακή ανυπομονησία» κι αφορά στην αδυναμία των νέων, κυρίως, αναγνωστών να διαβάζουν μακρύτερα, πιο πυκνά και πιο δύσκολα κείμενα, όπως λόγου χάρη την κλασική λογοτεχνία του 19ου και του 20ού αιώνα.

Ο νευροεπιστήμονας Ζιμινγκ Λιου από το πανεπιστήμιο του Σαν Χοσέ διεξήγαγε μια σειρά μελετών που δείχνουν ότι ο «νέος κανόνας» στο διάβασμα είναι ακριβώς αυτό το skimming, όπου ο αναγνώστης εντοπίζει συγκεκριμένες λέξεις μέσα σε ένα πυκνό κείμενο. Με άλλα λόγια, δεν έχουμε πλέον τον χρόνο να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα, τα συναισθήματα και την ομορφιά ενός κειμένου.

«Η κριτική ανάλυση, η ενσυναίσθηση και άλλες βαθιές διαδικασίες ανάγνωσης έγιναν οι ακούσιες “παράπλευρες ζημιές” της ψηφιακής μας κουλτούρας», επισημαίνει η Βολφ, προσθέτοντας πως «η νέα αυτή διαδικασία δεν αλλάζει ριζικά μόνο το περιεχόμενο αυτού που διαβάζουμε, αλλά κυρίως τον λόγο για τον οποίο διαβάζουμε».

«Και προκαλεί ατροφία της κριτικής ανάλυσης και της ενσυναίσθησης που με την σειρά τους επηρεάζουν την ικανότητά μας να περιηγούμαστε μέσα σε ένα περιβάλλον συνεχόμενης πληροφορίας. Κι αυτό είναι κάτι που στην πορεία θα προκαλέσει άλλα προβλήματα, όπως το να μας καταστήσει ευάλωτους σε ψευδείς πληροφορίες και δημαγωγία», τονίζει η Βολφ.

Οπότε τι προτείνει η νευροεπιστήμονας;

«Πρέπει να καλλιεργήσουμε ένα νέο είδος εγκεφάλου: έναν “αμφίδρομο” εγκέφαλο ανάγνωσης ικανό για τις βαθύτερες μορφές σκέψης είτε σε ψηφιακά είτε σε εκτυπωμένα μέσα. Πολλά εξαρτώνται απ’ αυτό, όπως λόγου χάρη η ικανότητα μας να διακρίνουμε την αλήθεια σε μια δημοκρατία και την ικανότητα των παιδιών και των εγγονιών μας να εκτιμούν την ομορφιά σε ένα κείμενο. Αλλά και την δική μας ικανότητα να φτάσουμε στη γνώση και τη σοφία που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση μιας καλής κοινωνίας», καταλήγει με νόημα η Βολφ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News