Τα υψηλά ενοίκια, αυτός είναι ο βραχνάς της Σοσιαλδημοκράτισσας δημάρχου του Βερολίνου Φραντσίσκα Γκιφάι. Τον περασμένο Δεκέμβριο, στην ομιλία που εκφώνησε κατά την ανάληψη των καθηκόντων της ως η πρώτη γυναίκα επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης της πρωτεύουσας της Γερμανίας, η 44χρονη Γκιφάι, αναγνωρίζοντας ότι το «μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα» του Βερολίνου είναι το «στεγαστικό ζήτημα», δεσμεύτηκε για την κατασκευή 20.000 νέων διαμερισμάτων τον χρόνο, εκ των οποίων 5.000 θα παραχωρούνταν με ευνοϊκούς όρους (όπως επιδότηση ενοικίου) σε πολίτες χαμηλών εισοδημάτων.

Αναμφίβολα το στεγαστικό είναι ένα φλέγον ζήτημα και στο Βερολίνο, δεδομένου ότι από 2015 έως 2019 το κόστος ενοικίασης αυξήθηκε κατά 44%, όπως αναφέρει η Berliner Zeitung σε ρεπορτάζ της. Το σχέδιο της Γκιφάι για την ανέγερση χιλιάδων νέων κατοικιών επρόκειτο να αποτελέσει και μια διέξοδο από τη δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκε εξαιτίας της ξεκάθαρης επικράτησης του «Ναι» (με ποσοστό άνω του 56%) στο δημοψήφισμα που οργανώθηκε από την κοινωνία των πολιτών για την απαλλοτρίωση χιλιάδων διαμερισμάτων (η δήμαρχος δεν συμφωνεί με την πρόταση) από μεγάλες εταιρείες διαχείρισης ακινήτων όπως η Deutsche Wohen η οποία στο Βερολίνο κατέχει 3.000 διαμερίσματα.

Πρόσφατα, ωστόσο, η Γκιφάι αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι δεν είναι σε θέση να τηρήσει την υπόσχεσή της. «Δεν θα μπορέσουμε να χτίσουμε 20.000 διαμερίσματα τον πρώτο χρόνο. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς σχετικά με αυτό. Και εμείς βρισκόμαστε στο σκοτάδι. Ο ρωσικός επιθετικός πόλεμος έχει αλλάξει πολλά πράγματα. Και όταν σήμερα πολλά υλικά απλώς δεν είναι διαθέσιμα, αυτό γίνεται αισθητό», ανέφερε σχετικά σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα Tagesspiegel.

Οπότε παρουσίασε μια εναλλακτική ιδέα, προτείνοντας, με βάση την αρχή «ότι κανείς στο Βερολίνο δεν πρέπει να καταβάλλει περισσότερο από το 30% του καθαρού οικογενειακού του εισοδήματος για ενοίκιο», να θεσπιστεί μια διαδικασία ή ένας δημόσιος φορέας που θα ελέγχει την τήρηση της εν λόγω αρχής αλλά και θα συνδράμει τους πολίτες να βρουν το δίκιο τους στα δικαστήρια, όποτε παραβιάζεται.

Αντιδράσεις και από το SPD

Η πρόταση της δημάρχου του Βερολίνου αφορά, οπότε, μια μορφή «δίκαιου ενοικίου» που καθορίζεται με βάση όχι την αξία του ακινήτου αλλά το εισόδημα του ενοικιαστή. Ομως η ιδέα της δεν άρεσε σχεδόν σε κανέναν, ούτε στο ίδιο της το κόμμα, το SPD, το οποίο εξέφρασε αρκετές αμφιβολίες όσον αφορά το κατά πόσο είναι εφαρμόσιμη. Σύμφωνα με τους επικριτές της πρότασης, εάν εφαρμοζόταν, κατά πάσα πιθανότητα οι πολίτες με χαμηλά εισοδήματα θα εξακολουθούσαν να μην μπορούν να βρουν ενοίκια εντός του ορίου του 30%.

«Η πραγματικότητα του Βερολίνου είναι η εξής: όσοι τολμούν να μετακομίσουν στην πόλη για πρώτη φορά ή που κερδίζουν λίγα δεν μπορούν να βρουν διαμέρισμα. Οι οικογένειες που διευρύνονται δεν μπορούν να έχουν μεγαλύτερο διαμέρισμα και επομένως ζουν σε πολύ μικρούς χώρους. Την ίδια ώρα οι παλιοί Βερολινέζοι που θα ήθελαν μια μικρότερη κατοικία δεν έχουν τη δυνατότητα να μετακομίσουν επειδή στην αγορά υπάρχει έλλειψη διαμερισμάτων από 50 έως 70 τετραγωνικά μέτρα», αναφέρει η συντηρητική Welt, σύμφωνα με την οποία η μοναδική λύση παραμένει η κατασκευή νέων κατοικιών. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη την έλλειψη πρώτων υλών και τον υψηλό πληθωρισμό ο οποίος τον Μάιο άγγιξε το 8% στη Γερμανία, συμπεραίνεται πως δύσκολα αυτή η λύση θα ανακουφίσει τους Βερολινέζους που δεν ανήκουν στις εύπορες τάξεις. Τι άλλο θα μπορούσε, οπότε, να γίνει;

H κατάργηση του πλαφόν

Η προηγούμενη κεντροαριστερή τοπική κυβέρνηση είχε θεσπίσει το «Berliner Mietendeckel», ένα ανώτατο όριο για τα ενοίκια στο Βερολίνο, όμως τον Μάρτιο του 2021 το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε το μέτρο αντισυνταγματικό, εξηγώντας πως οι όποιοι περιορισμοί στα ενοίκια αποφασίζονται όχι από τις τοπικές κυβερνήσεις αλλά από τις αρμόδιες ομοσπονδιακές αρχές.

Ούτε το δημοψήφισμα για την απαλλοτρίωση διαμερισμάτων από τους κολοσσούς διαχείρισης ακινήτων έχει φέρει κάποιο αποτέλεσμα. Η Γερουσία του Βερολίνου (το διοικητικό όργανο της γερμανικής πρωτεύουσας όπου οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν τη σχετική πλειοψηφία) συγκρότησε μια επιτροπή ειδικών για να αποφανθούν εάν ένας νόμος περί απαλλοτριώσεων θα μπορούσε να είναι σύμφωνος με το Σύνταγμα. Οι υποστηρικτές της πρότασης θεωρούν ότι η συγκρότηση της επιτροπής αποτελεί μια μορφή παρεμπόδισης, αλλά συμμετέχουν σε αυτήν με τρεις εκπροσώπους («με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να παρακολουθούμε τι συμβαίνει σε πολιτικό επίπεδο», ανέφερε η εκπρόσωπος τους Ιζαμπέλα Ρόγκνερ στην Berliner Zeitung). Εν τω μεταξύ, το Βερολίνο, που μέχρι πριν από λίγα χρόνια αποτελούσε παγκόσμια εξαίρεση, εξακολουθεί να ταλανίζεται από τα ακριβά ενοίκια, και να καθίσταται για αυτόν τον λόγο, ολοένα πιο απρόσιτο στους ανθρώπους με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, όπως οι περισσότερες πρωτεύουσες στον κόσμο.