Πολλοί θα ισχυριστούν ότι τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας, που ουσιαστικά δείχνουν ότι οι λιγότερο νοήμονες Βρετανοί ήταν υπέρ του Brexit, δεν συνιστούν συνταρακτική αποκάλυψη. Σε κάθε περίπτωση, η έρευνα κατέληξε στο στατιστικό συμπέρασμα ότι όσο πιο έξυπνοι ήταν οι ψηφοφόροι, τόσο πιο πιθανό ήταν να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Μεταξύ των Βρετανών που βρίσκονται στο κορυφαίο 10% με βάση τη γνωστική απόδοση, το 73% ψήφισαν υπέρ της παραμονής το 2016. Μεταξύ αυτών που βρίσκονται στο χαμηλότερο 10%, μόνο το 40% έκανε το ίδιο. Η αντίθεση παρέμεινε αναλλοίωτη, αν και λιγότερο έντονη, ακόμη και όταν ελήφθησαν υπόψη παράγοντες όπως το εισόδημα, η εκπαίδευση και η ηλικία – υπονοώντας ότι το Brexit δεν ήταν αποκλειστικά μια αντανάκλαση των πολιτιστικών επιδράσεων.

Η αντίθεση παρέμεινε αναλλοίωτη ακόμη και όταν οι επιστήμονες εξέτασαν ζευγάρια στα οποία οι σύζυγοι ψήφιζαν με διαφορετικούς τρόπους. Ο/η σύζυγος που ψήφισε υπέρ της παραμονής στην ΕΕ διαπιστώθηκε ως πιο πιθανόν να τα πηγαίνει καλύτερα στα γνωστικά τεστ, αναφέρει το ρεπορτάζ των Times του Λονδίνου.

Ο Κρις Ντόσον από το Πανεπιστήμιο του Μπαθ –ψηφοφόρος υπέρ της παραμονής– σημειώνει ότι θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ως προς την ερμηνεία των ευρημάτων. «Πρόκειται για διαφορές σε επίπεδο πληθυσμού» εξηγεί. Ωστόσο, η πληθυσμιακή διαφορά ήταν σημαντική. Σύμφωνα με τα ευρήματα, μόνο το πιο έξυπνο τρίτο των ψηφοφόρων που ψήφισαν υπέρ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου ταξινομείται ως ευφυΐας άνω του μέσου όρου, σε σχέση με τους ψηφοφόρους που ψήφισαν υπέρ της παραμονής.

Τα αποτελέσματα προήλθαν από την ανάλυση μιας εν ενεργεία διαχρονικής μελέτης με την ονομασία «Κατανοώντας την Κοινωνία». Από το 2009, η έρευνα παρακολουθεί ένα εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα νοικοκυριών, συλλέγοντας πληθώρα δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της απόδοσής τους σε μια σειρά τυποποιημένων τεστ.

Αυτά τα τεστ περιλαμβάνουν αξιολογήσεις συλλογιστικών ικανοτήτων, λειτουργίας μνήμης και αριθμητικών δεξιοτήτων. Πιο πρόσφατα προστέθηκαν ερωτήσεις σχετικά με το πώς ψήφισαν οι πολίτες στο δημοψήφισμα του 2016. Ο Ντόσον και οι συνεργάτες του εξέτασαν 3.183 ζευγάρια που συμμετείχαν στη μελέτη.

Ανάμεσά τους ήταν και 463 ετεροφυλόφιλα παντρεμένα ζευγάρια που έριξαν διαφορετικές ψήφους, αλλά κατάφεραν να ξεπεράσουν το δημοψήφισμα χωρίς να οδηγηθούν σε διαζύγιο. Το γεγονός ότι το ήμισυ των ζευγαριών που ψήφισε υπέρ του Brexit ανήκαν, επίσης κατά μέσο όρο, στην κατηγορία της φτωχότερης γνωστικής απόδοσης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, σύμφωνα με τον Ντόσον.

Αλλοι επιστήμονες προειδοποιούν πως, παρότι η μελέτη παρουσιάζει ενδείξεις μιας σχέσης μεταξύ της ευφυΐας και της πρόθεσης ψήφου, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα σχετικά με την ύπαρξη αιτιολογικής συνάφειας – δηλαδή ότι ο βασικός λόγος που κάποιοι ψήφισαν υπέρ του Brexit ήταν η περιορισμένη εξυπνάδα τους.

Ο καθορισμός της αιτιότητας, και όχι μόνο της συσχέτισης, είναι ένα τυπικό πρόβλημα με μελέτες παρατήρησης όπως αυτή. Ακόμα κι έτσι, ο Ντόσον πιστεύει ότι υπάρχουν εύλογοι λόγοι για τους οποίους η ευφυΐα μπορεί να ήταν καθοριστικός παράγοντας. «Είναι άβολο να το λες, αλλά νομίζω πως είναι σημαντικό να ειπωθεί. Οι ρυθμοί παραγωγής ψεύτικων ειδήσεων αυξάνονται, και αυτές εξελίσσονται ολοένα και περισσότερο».

Ο επιστήμονας ισχυρίζεται ότι υπάρχουν στοιχεία ότι η παραπληροφόρηση έπαιξε ρόλο στην ψηφοφορία για το Brexit – και η γνωστική ικανότητα είναι ένας παράγοντας που καθορίζει τη δυνατότητα εντοπισμού των fake news. «Είναι κάτι με το οποίο όλοι πρέπει να ζήσουμε: υπάρχουν άνθρωποι που διαδίδουν ψεύτικες πληροφορίες και υποσχέσεις τις οποίες κάποιοι άλλοι απλώς δεν μπορούν να ξεχωρίσουν από την πραγματικότητα» εξηγεί.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News